Jim O’Neill: Diğer şehirlerin de Kayseri gibi olması lazım!

Küresel yatırım ve kredi derecelendirme kuruluşlarından yurtdışının önde gelen medya kurumlarına kadar ekonominin geniş yelpazedeki uzmanları Türkiye ekonomisinin kısa vadede büyük bir risk taşıdığını kabul ediyor. Birçok yatırım kuruluşu dolar / TL kuru için yılsonu 2.20-2.30 TL tahminleri yaparken yolsuzluk operasyonu sonrası kötüleşen ekonomik dengelerin cari açık gibi riskleri de tehlikeli kıldığını belirtiyor. Türkiye’nin kısa vadeli ekonomik görünümü uzmanları kötümser tahminlere ittiği dönemde ise dünyaca ünlü ekonomist Jim O’Neill Türkiye için uzun vadede oldukça iyimser bir tablo çizdi. Yükselen ekonomiler Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin için oluşturduğu ve tüm dünyada yaygın şekilde kullanılan BRIC kavramının mucidi, eski Goldman Sachs Varlık Yönetimi Başkanı ve BRUEGEL misafir öğretim üyesi Jim O’Neill yeni ekonomi devleri için önerdiği yeni kavram “MINT ülkelerine” Meksika, Endonezya ve Nijerya ile birlikte Türkiye’yi de dahil etti. BBC için hazırlanan “World Have Your Say” programı için Türkiye’yi ziyaret eden Jim O’Neill THY ve Beko ziyaretlerinden çok olumlu etkilendiğini belirtirken Kayseri’yi de Almanya’nın üretim motoru eyaletlerinden Bavyera’ya benzetmişti.  Jim O’Neill  Hürriyet’e uzun vadede Türkiye’nin neden önemli ülke olduğu kadar Türkiye’nin kısa vadeli risklerine yönelik de çok çarpıcı değerlendirmelerde bulundu. 

“2014 TÜRKİYE İÇİN ÇOK ÖNEMLİ”

Yolsuzluk ve rüşvet operasyonunun ardından Türkiye ekonomisinde yükselen ekonomik risklere dikkat çeken Jim O’Neill “Mevcut durumu Türkiye’nin kısa vadeli dönemi ve 2014 için çok önemli görüyorum” dedi. “Mevcut cari açık ve bu açığın finanse edilmesi gerektiği düşünüldüğünde burada endişe verici bir risk var” diyen O’Neill “Cari açık kesinlikle çok büyük. Türkiye bu cari açığı gayrisafi yurtiçi hasılasına göre düşük oranlara çekmek zorunda. Spekülatif para ve portfolyö akımları yerine daha çok doğrudan dış yatırımları çekerek dış sermaye dengesini daha iyi bir yere getirmeli. Siyasi risk ile büyüyen ekonomik sorunların orta vadede ise bir endişe sebebi olacağını düşünmüyorum” diye konuştu.

“DAHA DA DÜŞERSE KENDİM İÇİN TL ALMAYI DÜŞÜNÜRÜM”

Türkiye’de siyasi gerginlikle birlikte doların art arda rekor kırdığını ve Morgan Stanley, JP Morgan gibi kuruluşların 2014 yılı içinde dolar tahmini açısından 2.20-2.30 TL’leri telaffuz ettiğini hatırlattığımızda Goldman Sachs’tan artık emekli olan Jim O’Neill “Global yatırım bankalarının aksine “2014 yılsonunda dolar/TL kuru ne olur”  tahmini yapmak zorunda olmadığım için şanslıyım ve bu tahmini yapmayacağım. Bana TL şu an çok ucuz durumda gibi geliyor. Eğer TL’nin değeri daha da zayıflarsa kendi yatırımım için almayı düşünebilirim” dedi.

“FAİZ LOBİSİNİ ADRES GÖSTERMEK ANLAMSIZ”

Jim O’Neill kısa vadede Türkiye’de otoriterliğin arttığı yorumlarına ise “Bu eğilimi bazı yönlerden şaşırtıcı buluyorum. Ancak bunun çok uzun sürmeyeceğini varsayıyorum. Şu an ülkeyi yöneten liderler Mart ayı seçimlerinden başarıyla çıkarlarsa bu tip konularda daha çok mantıklı ve duyarlı olmaları gerekecek. Seçimler gerçekten Türkiye’deki ekonomik atmosfer için önemli” diye yorumladı. Jim O’Neill Türkiye’nin ekonomik problemleri konusunda “faiz lobisi” adıyla dış finans kurumlarının adres gösterilmesini ise “Bu anlamsız. Türkiye’nin önündeki meydan okumaların ne olduğu ortada” diyerek eleştirdi.

“YÜKSEK FAİZ ORANLARI YARDIMCI OLMAZ”

Jim O’Neill TC Merkez Bankası’nın son zamanlarda uyguladığı para politikasıyla da ilgili ilginç sözler sarf etti. Merkez Bankası’nın faiz artırmamasına itirazı olmadığını belirten O’Neill “Ben siyasi iklim piyasaları endişelendirirken Merkez Bankası’nın faiz artırmama kararını diğerleri kadar çılgınlık olarak görmüyorum. Yüksek faiz oranlarının yardımcı olabileceğini düşünmüyorum. Türk faiz oranları yeterince çekici ve sermaye çekmeye yeterli.”

“TÜRKİYE’NİN 4 ÖNEMLİ AVANTAJI VAR”

Yeni yükselen 4 ülkeyi –Meksika, Endonezya, Nijerya ve Türkiye’yi yeni ürettiği MINT kavramı içinde değerlendiren Jim O’Neill Türkiye’yi MINT ülkerleri arasında göstermesinin 4 nedeni olduğunu belirtti. Jim O’Neill “Birincisi zaten Türkiye global gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 1’inden fazlasını temsil ediyor ve kişi başına milli geliri 10 bin dolardan fazla. İkincisi doğu ile batı arasında eşsiz bir coğrafi konumda bulunuyor. Üçüncüsü diğer MINT ülkeleri gibi gerçekten çok iyi nüfus özelliklerine sahip. Dördüncüsü ise mevcut krizden kurtulursa İran, Suriye, Mısır ve diğer birçok Ortadoğu ülkesi için büyük bir model olacak. Rekabet açısından Türkiye’nin artıları var. Çok rekabetçi ve esnek bir işgücü var. Ayrıca bu işgücünün yetenek seviyesi de iyi. BBC belgeseli için Beko Grubu ile yaptığımız görüşmeler beni çok olumlu etkiledi. Bu bahsettiklerime de mükemmel bir örnek oldu. ” dedi.

“DİĞER YERLERİN DE KAYSERİ GİBİ OLMAZI LAZIM”

Türkiye’nin ilk 10 ekonomi arasına nasıl gireceğini sorduğumuzda ise Jim O’Neill ülkenin tasarruf oranına ve gelen yatırımın niteliğine dikkat çekti. O’Neill şöyle konuştu:

“Türkiye geçmişte tekrarlanan ve başarısız olduğu krizlere tekrar girmekten kaçınmalı. Yurtiçi tasarruf oranının artırması spekülatif paraya olan ihtiyacın da azaltılması gerekir. Gerçek yatırım ile gayrimenkulün çektiği spekülatif yatırım arasındaki dengeyi geliştirmesi lazım. Başka bir deyişle ülkenin diğer kısımlarının da Kayseri gibi olması gerekir. Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne katılmak konusunda endişe etmesine ya da AB’ye katılmayı hedeflemesine gerek olduğunu düşünmüyorum.”

JIM O’NEILL KİMDİR?

Kariyerinde birçok dev yatırım bankasında çalışan İngiliz ekonomist Jim O’Neill Goldman Sachs’taki çalışmalarıyla dikkat çekti.  1995’ten Nisan 2013’te Goldman Sachs’ta çalışan Jim O’Neill 2001-2011 arasında bu bankanın başekonomistliğini yaptı. 2001’de yayınladığı makale ile BRIC kavramını ortaya koyan O’Neill bu makalesi ile dünya çapında üne kavuştu. “The World Needs Better Economic BRICs” başlıklı makalede global ekonominin ağırlık merkezinin G7 ülkelerinden Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’e kaydığını ortaya koydu. Jim O’Neill 2011 ile Nisan 2013’e kadar Goldman Sachs Varlık Yönetimi Başkanlığı’nı yürüttü. Goldman Sachs’tan emekli olan O’Neill think-tank kuruluşu BRUEGEL’de misafir öğretim üyesi olarak çalışıyor.

Barış Balcı/Hürriyet