Kanal İstanbul projesi nasıl tartışılmalı?

Gazeteci Rüştü Bozkurt, son günlerde çok tartışılan Kanal İstanbul projesi için sorulması gereken 46 soruyu derledi...

Dünya gazetesi köşe yazarlarından Rüştü Bozkurt bugün köşesinde "“Kanal İstanbul Projesi” nasıl tartışılmalı?" başlıklı yazısına yer verdi. İşte yazının detayları;

“Hakkında bilgin olmayan şeyin ardına düşme!
Çünkü kulak, göz ve gönül, bunların hepsi ondan sorumludur.”
-İsrâ Süresi 36-

Kanal İstanbul Projesini ilgi menzilimizin dışında tutabilir miyiz? Büyük maliyetleri, önemli çevresel etkileri, ulusal ve uluslararası siyasi boyutları olan büyük projelerle ilgilenmeyen yurttaşlar, tutumlarını haklı gerekçelerle savunabilir mi?

Bir yurttaş olarak kendime sıklıkla soruyorum: Kanal İstanbul Projesinin sosyo-ekonomik, politik, kültürel ve ekolojik etkilerinin bütününü kavrayabilecek bilgiye sahip miyim?

Soruya olumlu bir yanıt veremiyorum.Projenin geniş ölçekli etkileşimleri hakkında karar verebilecek bilgiye sahip olmadığımın farkındayım.

Büyük ve küçük projeler tartışılırken, toplumumuzda iki yaklaşım öne çıkıyor: Bir grup, bunun büyük ve prestijli proje olduğunu düşünüyor, projeyi gündeme getirenlerin ‘bir bildiği” olduğunu sorgusuz kabulleniyor. Diğer grup, projenin olumsuz etkilerinin olabileceğini, bundan toplumun zarar göreceğini, daha önemli ve öncelikli projeler varken, prestij ve gösteri yönü ağır basan böyle bir projeye kaynak ayrılmasının doğru olmadığını ileri sürüyor.

Tartışmalar sağlam belge ve bilgiye dayandırılsa, rasyonel otoritelerin kitlelere erişimleri sağlansa zihni bulanıklık bu denli yaygın olmaz.

Kanal İstanbul gibi büyük ölçekli projeleri nasıl taşımalıyız?

Öncelikle, inanç ve ideoloji odaklı bir bakışın eseri olunmamalı. İnanç ve ideoloji-odaklı yaklaşım yerine, ayrıntı bilgisine erişerek fayda/maliyet-odaklı analizin sonuçlarına göre karar vermeliyiz.

Bilgilendirme yetersiz,

Ahlâkın altın kuralı, sana yapılmasını istemediğini, senin de başkalarına yapmamandır. Ahlâklı olmak, büyük emek ve zaman harcamayı gerektirir. Bir olay ya olgunun içinde bulunduğu bütün doğal, sosyal ve ekonomik koşulları bilmeden karşı çıkarsanız, ihtiyaçlarını zamanında karşılaşılmasını engellersiniz. İhtiyacı tanımlamadan, yapılacak işin maliyetleriyle ilgili teknik verilere ve analizlere ulaşmadan, işin uzun dönemli etkileşimiyle ilgili öngörüleri zihinlerde netleştirmeden yola çıkarsanız, kaynak israf edersiniz. Her iki tutum da temel amaç olan, maddi ve kültürel zenginlik üreterek insan yaşamını kolaylaştırmaya ilkesine aykırıdır; çünkü, zenginlik üretmez…

Kanal İstanbul Projesi’ne “karşı ya da yana ” olabilmem için erişmem gereken ilk el bilgilerin neler olduğunun listesini çıkardım.Bu yazınının elektronik versiyonunda o listeye erişebilirsiniz.Listenin yeterli olmadığını, zaman içinde ayrıntıdaki dinamiklere doğru evrileceğini düşünüyorum. Projeyle ilgili verilere erişip, bilgi eksikliklerimi azaltabilirsem, hakkında bilgim olmadığı bir şeyin arkasından gitme tuzaklarından da uzak dururum.Benim tuzaklardan uzak durma niyetim yetmez, gerekli veri, belge ve bilgiyi üretme sorumluluğu olanların da görevlerini yapmaları gerekir.

Eksik bilgi sınırını aşarak ahlâki bir yolda ilerleyebilirim: Birincisi, “kulak kirliliğinin” tuzaklarına düşmemem. Önyargıların, yerleşik doğruların, kör inançların ve ezberlerin esiri olmam. İkinci, yüzleşme özgüveni olmayanların açık ortamlarda sorgulanmaktan kaçarak, hatalarını kutsal şalların altında saklayarak, olduğundan farklı görüntü yaratma eğiliminde olduklarını da biliyorum; ahlâki tuzaklara yakalanmamak için “göz yanılgılarının” sakat algılarıyla da kendimi vebal altına bırakmama özeni gösteriyorum. Üçüncüsü de, elbet ki insan olarak “yanılma olasılığım” her zaman var. Net bilgiye erişmek için elimden gelenin sınırlarını zorlayarak, doğruluğunu zihnimde meşrulaştırmadığımı tavrı göstererek “gönlümü” sıkıntılardan uzak tutmak istiyorum.

Sorulması gereken sorular

Sorulması gereken birkaç soruyu paylaşalım:

Kanal İstanbul Projesi’yle ilgili siyasi irade koyanlar, kamuoyunu bilgilendirme konusunda gerekeni yaptıklarına inanıyor mu?

Bürokrasi, “ öngörme disiplinine” ne kadar uyuyor, yapılan analizleri ne ölçüde şeffaf ortamlarda kamuoyuyla paylaşıyor?

Projeye kökten karşı olanlar, tarihi muhaliflerin yazdığını, muhaliflerin kendini sağlama almak için sağlam bilgi, belge ve analizle dayandıkları için gerçek tarihi ortaya çıkardıklarını unutulmamalı. Projeye karşı isek ve gerekli veriye, bilgiye erişimimiz engelleniyorsa, tartışmayı önce bu alana odaklamamız gerekmez mi?

Bir STK yönetimi, yaranmak için yamulmuyorsa, etkileşimi büyük olacağı düşünülen projeler hakkında tavır geliştirmelidir.Ülkemizde, başta üniversiteler, yarı bağımlı ve bağımsız STK yönetimleri projeyle ilgili bilgilerini paylaşırlarsa güvene dayalı bilgi alanı açılmış olur. STK kendi ilgi alanında uzmanlıklarını yansıtarak sorumluluğunu taşımaz mı?

Medya mensubu bütünlüğü olmayan eksik veri ve bilgiyi olduğu gibi aktararak görevini yerine getirdiğine kendini inandırmışsa, kamu görevi yapmış olur mu?

Kanal İstanbul Projesini bilgiyle savunmak ve eleştirmek isterim…İhtiyacım olan bilgiyle ilgili listem bu yazının tam metnini oluşturuyor …Sorumluk hissedenler “ Dünyam kom yazarlar” adresinde listeye ve tam metne erişebilir

Asgari bilgi ihtiyacı çerçevesi

Kanal İstanbul Projesi gibi önemli bir konuda ne gibi veri ve bilgi ihtiyacım olduğunu kendime sordum… Değişik alanlardaki bilgi ihtiyaçlarının listesini sizlerle paylaşıyorum.

I Kanal İstanbul “hangi ihtiyaçları” karşılayacak?

01 Dünden bugüne gemi geçişleri, artış oranları nedir?
02 Teknolojik yatırımlarla geçiş güvenliğinin artırılması olanakları nelerdir?
03 Tehlike içeren yüklerin geçişini engelleme olanakları var mıdır?
04 Bir Yol Bir Kuşak Projesi bağlamı ve gemi akışlarına olası etkileri ne olur?
05 Petrol Ötesi Toplum İddiası ve Boğaz Geçişlerine olası etkileri ne olacaktır?
06 Sayısal Teknoloji Boğaz geçiş kapasitesini artırma potansiyeli yaratır mı?
07 Taşıma sistemlerinin -lastik tekerlekli, demiryolu, havayolu, denizyolu- olası etkileri ne olacaktır?
08 Ekolojik etkiler- karada ve denizde olası biyolojik bozulma- ne yönde olabilir?
09 İletişimde gelişmeler: Bağlantı, iletişim ve işbirlikleri etkileri geçişleri ne yönde etkiler?
10 Proje ihtiyacının kısa ve uzun dönemli olası etki analizi nedir?

II Projenin İstanbul kentinin akışlarına etkisi ne olacak?

11 Kentin oluşmuş yapısında akışların verimliliklere etkileri nelerdir?
12 Yeni bir merkez yaratmanın akışlara olumlu ve olumsuz etkileri ne olacaktır?
13 Kentin tarihsel yerleşim kalıbı ve yeni merkezle etkileşimi ne olacaktır?
14 Kent içi lojistik etki analizinin sonuçları nasıl nedir?

III Coğrafyanın ekolojisine etkileri ne olacak?

15 Kanal geçiş ekolojik incelemesi ne gibi özellikler gösteriyor?
16 Kanal inşaatı ekolojiye etkileri ne olacak?
17 İşletme döneminde ekolojik sorunlar ve çözüm öngörüleri nedir?
18 Projenin bitki örtüsü ve diğer canlı sistemlere etkileri nelerdir?
19 Su havzaları ve Deniz biyolojisinde olası gelişmeler neler olacaktır?

IV Kanal alanının jeolojik özellikleri hangi mühendislik çözümleri gerektiriyor?

20 Kanal geçişinin jeolojik özellikleri nelerdir?
21 Jeolojik özelliklerin riskleri nelerdir?
22 İnşaat süresinin risk ve çözümleri nelerdir?
23 İşletme döneminin risk ve çözümleri nelerdir?
24 Jeolojik yapının yapım ve işletme maliyetine etkileri ne olacaktır?
25 Uzun dönemde güvenli geçişte yaratılacak farklılıklar ne olacaktır?

V Kanal kazısından çıkan malzemeler nasıl değerlendirilecek?

26 Kazıda çıkan malzeme nasıl değerlendirecektir?
27 Malzemenin bırakıldığı ortamlara etkileşimi ne olacaktır?
28 Malzeme alanında oluşan değer nasıl paylaşılacaktır?

VI Deprem riski ile kanal geçişleri - tünel ve köprüler- hangi çözümleri ve hangi ek maliyetleri gerektiriyor?

29 Deprem riskinin mühendislik çözümlerine etkilerindeki öngörüler nelerdir?
30 Mühendislik çözümlerinin maliyeti etkilemesi ne olacaktır?
31 İşletme dönemi maliyetleri hakkındaki öngörüler nelerdir?
32 Kanal geçişleri ve deprem etkileşimi ne olacaktır?

VII Öngörülen imalat zamanı ve maliyetleri nedir?

33 Kanal İstanbul Projesi ne kadar zamanda tamamlanacaktır?
34 Öngörülen finansman maliyeti nedir?
35 Finansman metodu ve ilgili alternatifler nelerdir?
36 Projenin finansmanında devletin sorumlulukları ne olacaktır?

VIII Projenin askeri strateji açısından değerlendirmesi nedir?

37 Kanal İstanbul’un askeri stratejik bağlamı nedir?
38 Askeri strateji uzmanları ne gibi önlemler önermektedir?
39 Projenin fayda/maliyet analizine askeri maliyet eklenmiş midir?

IX Uluslararası siyaset açısından olası etkileri neler olabilir

40 Mevcut uluslararası antlaşmalarda yükümlülüklerimiz nelerdir?
41 Kanal İstanbul’dan geçiş maliyetleri özendirici olacak mıdır?
42 Egemenlik hakkı açısından kritik sorunlar nelerdir
43 Karadeniz Ülkelerinin bu konuda beklentileri nelerdir
44 Türkiye ile hangi ülkelerin çıkarları çelişir?
45 Çelişkiler nasıl aşılarak bir uzlaşma sağlanabilir!?
46 Büyük güçler rekabete bağlamında kanal projesinin yaratacağı sorunlar var mıdır?

Dedim-dedi eksenli sığ tartışmalardan uzaklaşmalıyız…Soruları çoğaltıp, yanıtları netleştirmek emek ve zaman gerektirir; ama en önemli insani değer olan ahlaki olmaya bizi daha yakın tutar.

İmamoğlu'nun Kanal İstanbul'a yaptığı 15 itiraza, AKP'den 15 yanıt!

Ekrem İmamoğlu Kanal İstanbul'un 15 tehdidini açıkladı!

Kanal İstanbul için kim ne dedi? 

Kanal İstanbul'un ÇED raporu yayınlandı