Kanal İstanbul'un maliyeti ne kadar olacak?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından asrın projesi olarak lanse edilen Kanal İstanbul projesi gündemde birçok tartışmaya neden olmuştu. 

"Kanal İstanbul Projesi kapsamında bulunan alanın yüzölçümü yaklaşık 33.674 (336 milyon 740 bin metrekare) hektardır" ifadelerini kullanan Cumhuriyet Gazetesi köşe yazarı Duran Bülbül, Kanal İstanbul projesiyle ilgili yazısında şu değerlendirmelerde bulundu:

Proje kapsamında bulunan parsellerin yaklaşık yüzde 70’i şahıs ve özel şirketlere aittir. Yapılan araştırmalara göre proje güzergâhın açıklandığı 2014 yılından 2021 yılına kadar bölgedeki arazi Bazı Arap şeyhlerinin, kimi siyasilerin, iktidara yakın işadamlarının, bürokratların, çıkar ve baskı gruplarının Kanal İstanbul Projesi kapsamında bulunan alanlarda aldıkları geniş araziler sıklıkla gündemi meşgul etmektedir. Örneğin 2011-2019 yılları arasında proje güzergâhı civarında 30 milyon metrekare arazinin el değiştirdiği ve en büyük payın üç Arap şirketinde olduğu belirlenmiştir. Yine bir holdingin altı yıldan beri Kanal güzergâhında 600 bin metrekare arazi topladığı medyaya yansımıştır. 

Kanal İstanbul kapsamındaki 33 bin 674 hektarlık (336 milyon 740 bin metrekare) alan en son 07.04.2020 tarih ve 105645 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlık makamı oluruyla “Rezerv Yapı Alanı” olarak ilan edilmiştir. Böylece 6306 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesi gereğince söz konusu alana ilişkin tüm planlama yetkisi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na geçmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bölgeye ilişkin Çevre Düzeni Planı Değişikliğini 16 Mart 2021 tarihinde onaylamıştır. Yine Söz konusu 33 bin .674 hektarlık proje alanının 13.060 hektarlık kısmının nazım ve uygulama imar planları 2021 yılı içerisinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yapılmıştır. Bu planlar kapsamında “Yenişehir” adıyla yaklaşık 500 bin nüfuslu yeni bir yerleşim alanı kurulması öngörülmektedir. Proje kapsamında imara açılacak alanların 83 milyon metrekare olacağı (ortalama bir İstanbul ilçesinin, örneğin Bağcılar’ın 3.5 katı bir alan) hesaplanmaktadır. 

Maliyeti Ulaştırma Bakanlığı tarafından 15 milyar ABD Doları olarak açıklanan, ancak gerçek maliyetin 40-50 milyar ABD Doları’nı bulabileceği öngörülen Kanal İstanbul Projesi’nin KÖİ yöntemiyle yapılması planlanmaktadır. 

120 MİLYAR DOLAR

Öte yandan Kanal İstanbul Projesi’nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) de çok ciddi bir maliyeti olacaktır. Sadece İSKİ’ye maliyetinin 3.3 milyar ABD Doları olacağı hesaplanmaktadır. İBB bu maliyetlere katlanırken proje kapsamındaki imar düzenlemeleri sonucu ortaya çıkan değer artışlarından 1 TL bile rant vergisi alamayacaktır.  Çünkü proje alanı “rezerv yapı alanı” alanı olarak ilan edilmiştir ve 7221 sayılı kanun gereğince rezerv yapı alanlarındaki uygulamalar değer artış payından istisnadır. Dolayısıyla İBB ile birlikte İlçe belediyeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Hazine de Kanal İstanbul'dan hiçbir pay alamayacaktır. 

Kimi hesaplamalara göre Kanal İstanbul Projesi’nin 120 milyar dolarlık kentsel rant oluşturacağı öngörülmektedir. 

KİM OLDUKLARINI BİLİYORUZ

Kanal İstanbul kapsamında oluşacağı hesaplanan 120 milyar dolarlık rantın bu şekilde kamuya aktarılması ve İBB, ilçe belediyeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Hazine tarafından eşit şekilde paylaşılması halinde İBB bu proje sonucu oluşan rantlardan 30 milyar ABD Doları gelir elde edebilecektir. Ancak mevcut durum devam ederse İBB (ve diğer kamu kurumları) 1 TL bile vergi alamayacaktır.

Ekrem İmamoğlu: Kanal İstanbul projesini kabul edemeyiz!

Adil Karaismailoğlu: Kanal İstanbul uluslararası ölçekte bir ulaşım projesidir!