Kapalı Maraş 46 yıl aranın ardından açılıyor!

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) içerisinde yer alan ve 46 yıl önce kullanıma kapatılan 'hayalet şehir' kapalı Maraş'ın bir bölümü yarın itibariyle kullanıma açılyor.

Anadolu Ajansı'nda yer alan habere göre,  1974 yılında Kıbrıs Barış Harekatı sırasında  Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından ele geçirilen ve yerleşime kapatılan Maraş kademeli olarak açılacak. 

Dün Ankara'ya ziyarette bulunan KKTC Başbakanı Ersin Tatar,  Maraş'ın açılmasıyla ilgili kararı duyururken Maraş'ın açılışı için hazırladıkları yol aşamasında kaydedilen somut adımları anlattı. 

Tatar ziyarette yaptığı konuşmada Kendi toprağımızın kamuya ait olan sahil ve Demokrasi Caddesi ile kıyı bölgesini halkımızın istifadesine sunmak üzere fiilen çalışmalarımızı başlatıyoruz." demişti. Hayalet şehre dönen Maraş'a ilk can suyunu verdiklerini vurgulayan Tatar,  "İnşallah perşembe günü sabah saatlerinde Maraş sahilinden istifade etmeye hep birlikte başlayacağız.”dedi.

Bir zamanların gözde turizm merkezi olan ve Hollywood yıldızlarının uğrak mekanı olan Maraş, Ada'yı ikiye ayıran yeşil hat üzerinde ve bir tampon bölge konumunda bulunuyor.

'Hayalet Şehir' olarak bilinen ve 46 yıldır kapalı olan şehir uzun zaman içerisinde müzakerelerde pazarlık konusu oldu. 

Hayalet şehir Türkler tarafından defalarca kullanıma açılmaya çalışılmış ancak yapılan tüm girişimler sonuçsuz kalmıştı.

Rumlar uzlaşmadı! 

Birleşmiş Milletler himayesinde Kıbrıs müzakerelerinde çözüme kavuşmaya çalışan Maraş sorunu Rumlar'ın uzlaşmaması nedeniyle uzun süre çözülemedi. 

1980 ve 1990 yıllarında Maraş konusu, defalarca masaya yatırıldı ancak Rum kesiminin çözüm önerilerine sürekli karşı çıkması nedeniyle neticeye ulaşmadı. 1993'te dönemin BM Genel Sekreteri Butros Gali'nin önerdiği güven artırıcı önlemler paketi çerçevesinde, Türk tarafı, Lefkoşa Uluslararası Havaalanı'nın açılması karşılığında, Maraş'ın BM idaresinde iki tarafın ortak kullanımına açılmasını kabul etti ancak bu plan Rumlar tarafından kabul görmedi.

2003 yılında KKTC'nin Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın  Rum lider Tasos Papadopulos'a, Kıbrıs'ın her iki tarafına yönelik ve buralardan gerçekleşecek dış ticaret, ulaşım, seyahat ve kültürel ile sportif aktivitelere uygulanan tüm kısıtlamalar kaldırılması karşılığında, Maraş'ın Rum kesiminin kontrolüne verilmesi önerisi de Rum tarafında karşılık bulmadı.

2004'te yapılan Annan Planı referandumunun Rum kesimi tarafından kabul görmesi halinde, Maraş, Rum tarafının denetimine bırakılacaktı. Kıbrıs Türklerinin Annan Planı'na yüzde 64,91 ile "evet" demesine rağmen Rumların yüzde 75,83 ile "hayır" demesi bu çözüm fırsatını da ortadan kaldırdı.

Son olarak 2017'de Crans Montana'da yapılan Kıbrıs Konferansı yine Rum tarafının uzlaşmaz tavrı yüzünden sorun çözülemez bir hal aldı.

Açılım süreci geçen yıl başladı! 

22 Mayıs'ta KKTC'de kurulan Ulusal Birlik Partisi (UBP) - Halkın Partisi (HP) koalisyon hükümeti, Maraş'ın Türk idaresinde yeniden yerleşime açılmasıyla ilgili çalışmalar başlattı.

KKTC'de geçen yıl 18 Haziran'daki Bakanlar Kurulu toplantısında Maraş'ın açılması konusunda adım atılarak uzman ekiple bilimsel envanter çalışması yapılması yönünde karar alındı.

Geçtiğimiz yıl temmuz ayında yapılan ilk envanter çalışmasına Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay da katılırken KKTC Başbakanı Ersin Tatar da bölgede incelemelerde bulundu.

Yapılan incelemelerle ilgili değerlendirme yapan Tatar, hükümet olarak kapalı Maraş konusunda bir adım atıldığını, ezberin bozulduğunu söylemişti. Maraş'ın 46 yıldır kapalı olarak, bir hayalet şehir haline geldiğini dile getiren Tatar, bu bölgenin açılması konusunda uluslararası hukuka da ters düşmek istemediklerini söyleyerek, "Bizim düşüncemiz, oradaki mal ve mülklerin eski sakinlerine iade edilmesi şartıyla Maraş'ın açılmasıdır." ifadelerini kullanmıştı.

Özsaray da Maraş projesinin bölgenin KKTC yönetimi altında eski sakinlerinin yerleşimine açılması olduğunu belirtmişti.

Türkiye Barolar Birliğinden Maraş'ta toplantı 

Son olarak Türkiye Barolar Birliği  Şubat'ta Maraş'ta "Hukuki, Siyasi ve Ekonomik Yönleri ile Kapalı Maraş Açılımı Toplantısı" düzenlemiştir. 

Toplantının sonucunda yayınlanan bildirgede "Kapalı Maraş'ın 1974 öncesi sakinlerinin ve hak sahiplerinin menfaatlerini gözetecek şekilde, uluslararası hukuka ve hakkaniyete uygun olarak açılması öngörülmelidir." ifadeleri yer almıştı.

Diğer yandan geçen yıl ağustosta KKTC Başbakan Yardımcılığı ve Dışişleri Bakanlığı, KKTC Türk Basını ve Dış Basın Birliğine kayıtlı basın mensuplarına Kapalı Maraş'ı gezdirmişti. Maraş'ı Dışişleri Bakanlığı yetkilileri eşliğinde gezen gazeteciler, bölgenin tarihi ve statüsü hakkında bilgi almıştı.

EVKAF  Maraş vakıf arazisi 

Ada'daki Osmanlı mirası Kıbrıs Vakıflar İdaresi (EVKAF), kapalı Maraş'ın bulunduğu arazinin EVKAF'a olduğunu belirtiyor.

EVKAF Genel Müdürü İbrahim Benter, yaptığı açıklamada, Kapalı Maraş bölgesinin 4 bin 500 dönüm civarında olduğunu belirterek, bu alanın Lala Mustafa Paşa Vakfı, Abdullah Paşa Vakfı ve Bilal Ağa Vakfı olmak üzere 3 vakfa ait olduğunu dile getirdi.

Lala Mustafa Paşa'nın Kıbrıs fethinden sonra  bölgede bulunan arazileri kendi parasıyla satın aldığını söyleyen Benter,  "Orada cami ve türbeler var. Fakat İngiliz idaresi döneminde hukuka aykırı bir şekilde bu araziler Rumların ve kilisenin üzerine geçirilmiştir. Aslında Rumlara ve kiliseye mülkiyet hakkı değil kullanım hakkı verilmişti, İngilizler de bunu itiraf etmişti. Dolayısıyla kapalı Maraş yüzde 100 vakıf arazisidir. Bizim elimizde bunu ispat eden tüm vakıf senetleri ve İngiliz tapuları vardır. Ümidimiz kapalı Maraş'ın kullanıma açılması ve vakıf arazisi olarak kullanılmasıdır." ifadelerini kullanmıştı. 

BM Güvenlik Konseyi'nin 1984'te Maraş ile ilgili aldığı 550 sayılı kararda, "Maraş’ın herhangi bir bölümüne kendi sakini dışındaki insanların yerleştirilmesi çabalarını kabul edilmez olarak niteler ve bu bölgenin BM yönetimine devredilmesi çağrısında bulunur." ifadeleri yer alıyor.

Üst düzey destek 

Türkiye KKTC'de Maraş'ın yeniden kullanıma açılması için yapılan çalışmalara büyük destek verdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da dün Tatar'ın  Ankara  ziyareti sırasında yaptığı konuşmada,  Maraş'ın yeniden kullanıma açılmasının KKTC vatandaşları açısından önemini çok iyi bildiğini belirtmişti.

İlk adım olarak Kıbrıs Türk halkının perşembe sabahından itibaren Maraş'ın sahil şeridinden faydalanmak üzere kapalı bölgeye girebilecek olmasından memnuniyet duyduklarını belirten Erdoğan, "Kullanıma açılan bölgede hiçbir özel mülk bulunmaması sebebiyle herhangi bir mağduriyete yol açılmayacağı için karşı tarafın itirazları şimdiden boşa çıkmıştır. Mülkiyet haklarına saygı gösterilerek yürütülen çalışmaların bir an önce sonuçlandırılarak Maraş'ın bütünüyle kullanıma açılmasını temenni ediyoruz. Bu konuda KKTC makamlarına her türlü desteği vermeye hazırız" dedi. 

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ise dün Maraş ile ilgili alınan kararın ardından sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, "Uzun zamandır atıl kalarak içimizi sızlatan güzel Maraş'ı, hakkaniyete ve hukuka uygun bir şekilde açıyoruz." demişti. 

Kapalı Maraş hakkında merak edilenler! Açılması neden önemli?