Kardeşlerin mal paylaşımı nasıl olur?
Miras kalan mal ve mülk paylaşımında genelde kardeşler arasında anlaşmazlık çıkar. Peki kardeşlerin mal paylaşımı nasıl olur?
Posta gazetesi köşe yazarı Tamer Heper bugünkü yazısında, kardeşler arasındaki miras paylaşımını kaleme aldı. İşte Tamer Heper'in "Kardeşlerin mal paylaşımı" başlıklı o yazısı....
Miras kalan mal ve mülk paylaşımında genelde kardeşler arasında anlaşmazlık çıkar. Birinin önerdiğini diğeri kabul etmez, etse de ‘Acaba bana daha mı az miras düştü?’ şüphesi oluşur. Yasalar bunu net şekilde ortaya koymuş. İşte merak edilen detaylar...
DÖRTTE ÜÇÜNÜ ALIRLAR
Evlatlara kalan mirasta birden çok evlat varsa bu kardeşler arasında miras paylaşımının nasıl olacağı merak ediliyor. Şayet evlatlar kastediliyorsa ve mirasçılar arasında anne de varsa (ölenin eşi), eş mirasta mevcudun dörtte birini alacak, çocuklar geri kalan dörtte üçü kendi aralarında eşit olarak paylaşacaklar. Çocuklar arasında evli olanla bekar, kızla erkek, küçükle büyük arasında fark yoktur. Hepsi eşit pay alır.
ANNE-BABA YOKSA...
Ölenin kardeşleri de belli şartlarda hak sahibi olabilir. Önce birinci derece mirasçı yani evlatlar olmayacak. Sonra ölenin anne ve babası hayatta olmayacak. Kardeşler ancak o zaman mirasçı olur, kardeşlerin mirasçı olmaları için kök içinde halefiyet kuralı dediğimiz kural uygulanır. Zira ikinci derece mirasçılar olan anne-baba ve kardeşlerde, kardeşlerden önce hak sahibi anne ve babadır. Anne ve babanın olmaması durumunda kardeşler mirasçıdır.
SAKLI PAY NE DEMEK?
Mirasçılar arasında bulunan eşin, çocukların mirasta öyle payları vardır ki miras bırakan onları bu bölüme giren mirastan mahrum bırakamaz. Örneğin vasiyetname yaparak kardeşine düşecek mirası birilerine vasiyet edebilir, bu halde kardeş mirastan pay alamaz ama bunu eş ve çocuklar için yapamaz.
Eşin miras payının tamamına dokunamayacağı gibi çocuklarının miras payının da yarısına dokunamaz. Yani onlara düşecek bu payları bağışlayamaz veya birilerine vasiyet edemez. Buna mahfuz hisse yani ‘saklı pay’ deniyor. Bu payların dışında kalıp da bağış yapabileceği veya vasiyetname ile bırakabileceği bölüme de tasarruf nisabı yani ‘kullanılabilir bölüm’ deniyor.
MİRASTAN YOKSUN BIRAKMA
Kanunumuzda miras bırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldüren, öldürmeye teşebbüs eden, ölüme bağlı bir tasarruf yapamayacak duruma getirenler veya bunu korkutarak, aldatarak, zorla sağlayanlar ile ölüme bağlı bir tasarrufu yeniden yapamayacağı bir durumda ortadan kaldıranlar mirastan yoksundur. Yoksunluk nedeni yasada biraz daha detaylı açıklanmış olup ben yukarıya bunun özetini aldım.
Bu durum kendiliğinden sonuç doğururken bir de mirasçılıktan çıkarma konusu vardır. Bunun için miras bırakanın iradesi gerekir. Miras bırakan ölüme bağlı bir tasarrufu ile mirasçılarını şu nedenlerle mirasçılıktan çıkarabilir: “Mirasçı miras bırakana karşı ağır bir suç işlemişse, mirasçı miras bırakana veya miras bırakanın aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.”
VASİYET EDİLMİŞSE
Vasiyetname varsa, vasiyetname dışındaki mirasçıların hakları nelerdir?
-Vasiyetname varsa, noter vasiyetnameyi sulh hukuk hakimine teslim edilmek üzere adli mercilere gönderir. Sulh hukuk hakimi mirasçıları davet ederek vasiyetnameyi okur.
Vasiyetnameye vakıf olan mirasçılar bazen haklarının kaybolduğunu bile bile ölenin arzusuna hürmeten ses çıkarmazlar, vasiyetname böylece tatbik olunur. Ancak haklarının kaybolduğunu gören mirasçılar için bazı hukuki yollar vardır.
DAVA AÇMAK MÜMKÜN
Örneğin vasiyetnamenin geçersizliği ile ilgili bir görüş varsa iptalini dava etmek mümkündür. Vasiyet edilen varlıklar, mahfuz hisseli yani saklı paylı mirasçıların saklı payını bertaraf ediyorsa buna karşı tenkis davası açma hakları olur. Bu ve benzeri nedenlerle vasiyetnamede veya uygulamasında bir eksiklik veya kendilerinin hak kaybı olduğu düşüncesi ile mirasçılar dava açabilecektir. Bu iddiaların incelenmesi ancak dava yolu ile olacaktır.
TÜM MAL VARLIĞI DAHİL EDİLİR
Miras paylaşılamıyorsa hangi yollar izlenir?
Tarafların kendi aralarında anlaşıp mirası aralarında paylaşamamaları hallerinde iş, mahkemelere yansır. Bu kabil davalar ‘ortaklığın giderilmesi davası’ ile karıştırılır ama bu davalar ‘mirasın paylaşılması’ davalardır. Ortaklığın giderilmesi davalarında bir malın üzerindeki ortaklığın giderilmesi söz konusu olup, mirasın taksiminde tereke (vefattan kalan her şey) içindeki tüm mal varlığı söz konusu olur.
Böyle bir davada hakim, terekedeki mal varlığını mirasçılar arasında miras paylarına göre bölüştürür, bazı hallerde bir kısmı karşı tarafa bedel ödeme yolu ile denkleştirmeye gidilebilir. Yani böyle bir davada miras bırakanın tüm mal varlığı konu edilir ve tümünün paylaşılması davanın konusudur.
Miras hangi şartlarda satılır?