Katar Türk müteahhitlerin gözdesi oldu!
Körfez'in parlayan yıldızı Katar, 150 milyar dolarlık inşaat pastasıyla Türk müteahhitlerinin yeni gözdesi oldu
Katar'da sadece taahhüt değil mobilyadan inşaata, gıdadan hazır giyime hemen her sektörde önemli fırsatlar var...
ÇÖLDE yeni bir şehir inşa ediyorlar..." Bu cümle, bugünlerde Katar'ın başkenti Doha'ya gidenlerin ortak görüşünü gayet net bir biçimde özetliyor. Sadece başkenti değil Katar'ın tamamı Körfez'in parlayan yıldızı olarak gösteriliyor. Son 5 yılda iyice artan Katar-Türki-ye yakınlaşması hem sosyal hem de ekonomik açıdan meyvelerini vermeye başladı. Artan ticari ilişkilerin yanı sıra son olarak iki hafta önce Türkiye-Katar arasındaki vize kalktı.
İki ülke arasında imzalanan mutabakat muhtırasına göre, her iki ülkenin diplomatik, hizmet ve hususi pasaport sahibi vatandaşları, taraf ülkede, giriş tarihinden itibaren 6 ay içinde 90 günü aşmamak kaydıyla vizesiz kalabilecek. Özellikle iş dünyası vizenin kalkmasından sonra iki ülke arasında iş hacminin daha da artabileceğini düşünüyor.
Krallıkla yönetilen Katar 1971'de bağımsızlığına kavuşmuş. Ancak Katar'ın kaderi 1990'da bölgede doğalgazm bulunmasıyla değişmiş. Çok fazla petrolü olmamasına rağmen Katar'da dünya doğalgaz rezervlerinin yüzde 15'i bulunuyor. Katar'daki toplam doğalgaz rezervinin 26 trilyon metreküp olduğu tahmin ediliyor. Ülke, yılda 35 milyon ton LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) ihraç ediyor.
Katar yüzölçümü açısından Türkiye'yle karşılaştırıldığında çok küçük bir ülke. Sadece 11 bin 521 kilometrekare. Temmuz 2009 itibariyle nüfusu 907 bin. Yani 1 milyon bile değil. Sıkı durun, bu nüfusun da sadece yüzde 27'si Katarlı. Yani ülkede yaklaşık 225 bin yerli yaşıyor.
ÜLKE ŞANTİYE GÖRÜMÜNDE
Yüzölçümü ve nüfusu küçük olsa da Katar hızla zenginleşen bir ülke. 2008 sonu itibariyle 81.9 milyar dolarlık milli gelire sahip. 2011 yılında ülkenin GSMH'sımn 100 milyar doları bulacağı tahmin ediliyor. LNG ihracatının ise 2010"da 77 milyon tona ulaşması bekleniyor.
Zenginleşen Katar, adeta yeni bir ülke inşa ediyor. Katar"ın bugünkü durumu biraz da 15-20 yıl öncesinin Dubai'sine benzetiliyor. Başta Doha olmak üzere ülke adeta şantiye görünümünde. Doğal olarak inşaat sektörü hayli hareketli.
Katar'da üretim yok denecek kadar az. Ülke tüm ihtiyaçlarım ithalatla karşılıyor. Hazır giyimden gıdaya, mobilyadan beyaz eşyaya Katar'a birçok ürün satmak mümkün. Tabii Katar'la iş yapmanın yollarım tam olarak öğrendikten sonra...
"ORTA BOY FİRMALAR GELSİN"
Önce isterseniz inşaat sektöründeki fırsatlardan başlayalım... Türkiye'nin Doha Ticaret Müşavirliği'nin verdiği bilgiye göre, Katar'daki ulaştırmadan enerjiye, inşaattan sağlığa 5 yılda tamamlanması planlanan yatırımların tutarı 150 milyar doları buluyor.
Son yıllarda Türk müteahhitlerinin ilgi alanına Katar da girdi. Türkiye'nin Katar Büyükelçisi Mithat Rende, 3 yıl önce 3.2 milyar dolar olan Türklerin Katar'da yapımını üstlendiği projelerin tutarının 2009'da 8.5 milyar dolara çıktığını vurguluyor. Rende, "Şu anda Türk müteahhitlerin ihalesine girdiği büyük projeler var. Yakında alman projelerin tutarının 10 milyar doları bulacağını ümit ediyoruz" diyor. Mithat Rende, Türk şirketlerinin Katar'daki işleri hakkında şu bilgileri veriyor:
"Burada taahhüt sektöründe 25 şirketimiz var. Gama, enerji şehrinde hem LNG terminalleri yapıyor hem de GTL doğalgazdan sıvı yakıt elde etme tesislerinde taşeron olarak çalışıyor. Ülkenin en büyük otobanım Tekfen inşa ediyor. Yaklaşık 250 milyon dolarlık bir iş. STFA'nm da çok başarılı işleri oldu. Baytur İnşaat, Katar İslam Eserleri Mü-zesi'ni inşa etti. Şimdi de büyük bir prestij eseri olan kongre merkezi inşa ediyorlar. Yüksel İnşaat, altyapı tesisi yapıyor. TAV, 50 milyon kişi kapasiteli bir havalimanı inşa ediyor. Projenin tutarının 14 milyar dolara kadar çıkacağı tahmin ediliyor. Havalimanının terminalini bir Japon şirketi ortağıyla inşa ediyor. Onların taşeronları Anel ve Ekin Proje. Nurol da önemli işler almaya başladı. Çalık, Makyol ve Kalyon güçbirliği oluşturdular. Bazı şirketlerimizin de iş almak için girişimleri sürüyor. Katar'da hem popüler bir ülkeyiz hem de şirketlerimiz çok saygı görüyor. Orta boy şirketlerimizin de Katar'a gelmesini özendiriyoruz."
İNŞAAT MALZEMESİ SATIN
Sadece müteahhitler değil inşaat malzemesi üreticileri de gözünü Katar'a çevirmiş durumda. Aslında Katar'daki inşaat projelerinde Türk inşaat malzemeleri kullanılmıyordu. Bunun nedeni ise Türk ürünlerinin Katar'da akredite olmamasıydı. Artık bu sorun çözülmeye başladı.
Sinpaş Yapı, geçenlerde Katar'm en büyük yapı malzemeleri ithalatçısı olma yolunda önemli bir adım attı. Eksim Holding ve Katarlı ortağıyla birlikte Constrall adında bir şirket kurdu. Constrall, Türkiye'den 63 tedarikçi firmadan yapı malzemeleri ürünleri temin edip Katar'a gönderecek. Ayrıca danışmanlık, lojistik ve satış sonrası servis hizmeti verecek.
Constrall Genel Müdürü Mehmet Özdemir, Katar'da inşaat sektörünün yıllık iş hacminin 30 milyar doları bulduğunu belirtiyor. Katar'da bir show-room açacaklarını söyleyen Özdemir, "Constrall ile 5 yıl içinde 1 milyar dolar ihracat hedefliyoruz. Katar 2009 yılım yüzde 18 büyümeyle kapatmaya hazırlanıyor. Bu büyümeyi tetikleyen sektörlerin başım ise yıllık 30 milyar dolarlık hacimle inşaat çekiyor. Sadece ortaklarımıza ait yıllık proje kapasitesi ise 12 milyar dolar. Katar'da yapı malzemeleri anlamında ciddi bir ihtiyaç var" diyor.
PREFABRİKE YAPILAR KURACAK
Hekim Holding de Katar'daki iş fırsatlarını yakından takip ediyor. Grup şirketleri, halen bu ülkede prefabrike şantiye binaları, sosyal tesisler, konteymrlar ve çelik konstrüksiyon yapılar üretiyor. Hekim Holding, yapılarda dış cephe malzemesi olarak kullanılan A sınıfı yanmaz bercement malzemesinin de Türkiye'deki ilk ve tek üreticisi.
Başkentin havalimanını biz yapıyoruz
■ Yeni Doha Limanı: 6 milyon konteynır kapasiteli liman 6 milyar dolara mal olacak.
■ 50 milyon yolcu kapasiteli yeni Doha Uluslararası Havalimanı için 6.5 milyar dolarlık yatırım yapılıyor.
■ Katar-Bahreyn Dostluk Köprüsü'nün maliyeti 3 milyar dolar olarak hesaplanıyor.
■ 32 kilometre sahili bulunan ve 50 bin kişinin yaşayacağı Venedik benzeri Pearl-Gulf yerleşim bölgesi, 2.5 milyar dolarlık yatırımla kuruluyor.
■ Doha'nın kuzeyinde kurulan Lusail şehrinde 200 bin kişi yaşayacak.
■ Alışveriş, turizm ve ticaret merkezlerinden oluşan Al Wa'ab projesi 8 bin kişiye yaşam ortamı ve iş olanağı sağlayacak.
■ Al Khor'daki Urjuan City projesi, 100 bin kişinin yaşayacağı alışveriş, ticaret ve turizm merkezlerinden oluşuyor.
■ 2007-2012 döneminde 66 yol, kanalizasyon ve su projesi için 16.2 milyar dolarlık kaynak ayrıldı.
■ 2008-2009'da 60 okul ve 30 anaokulu yapıldı.
■ Değeri 10 milyar dolar olan en az 25 katlı 200 gökdelen yapılıyor.
■ Otel, resort ve benzeri turizm tesisleri kurmak için harcanan para 15 milyar doları bulacak.
■ Toplu konutlar ve villalar için öngörülen yatırım tutarı 5 milyar dolar.
■ Karayolu ve köprü yapımları için 4 milyar dolar harcanacak...
Katar pazarına nasıl girersiniz?
1. Acenteler
Katar'a ihracat yapmak isteyen firmalar, genelde bu ülkedeki acenteleri aracılığıyla faaliyet gösteriyor. Katarlı bir firmayla acentelik ilişkisi kurmak isteyenlere, 8/2002sayılı ICatar Ticari Acenteler Kanunu'nu incelemeleri tavsiye ediliyor.
Söz konusu kanunun en önemli iki prensibi; acentelik yetkisinin sadece Katar vatandaşlarına verilmesi ve çalışılan acentenin her şart altında yetkili acente [exclusive agencyj olarak kabul edilmesi şeklinde. Bu yüzden Türk firmalarının ticari temas kuracakları Katarlı firmayı doğru tespit etmeleri, ileriye dönük kapsamlı bir işbirliği hedefleniyorsa bir acentelik anlaşması yapmaları önemli. Acentelerin, Katar'da yaptıkları mal satışından alabilecekleri komisyon oranı yüzde 5'i aşamıyor.
Diğer taraftan, başka Katarlı ticari kuruluşlar da acentelik verilen malı ithal ederlerse, yetkili acenteye yüzde 5 komisyon ödemek durumundalar. Acentelik verilirken taraflar yapılan anlaşmanın Arapça nüshası, İş ve Ticaret Bakanlığı Ticari Tescil Bölümü'nde kayıt altına alınıyor. Bakanlık, söz konusu acentelik sözleşmesinden kaynaklanan sorunlar konusunda hakemlik görevi yapıyor. Anlaşmazlık aşılamıyorsa yerel mahkemeler söz konusu davaya bakabiliyor.
2. Franchising
Katar'da franchising hızla gelişen bir iş yöntemi. Katarlı yatırımcılar, başarısını kanıtlamış yöntemler çerçevesinde istikrarlı bir gelir getiren yatırım olarak gördükleri franchising konusunda istekli davranıyor. Ağırlıklı olarak ABD firmalarının kontrolünde gelişen pazarda, gıda işletmelerinin yanı sıra spor merkezleri, oto kiralama, tekstil ve hazır giyim, emlak komisyonculuğu da bu yöntemin hızla yayıldığı sektörler arasında yer alıyor. Yüksek alım gücüne sahip genç nüfus, ülkede çalışmak için bulunan ve yalnız yaşayan yabancıların çokluğu, alternatif eğlence imkanlarının kısıtlılığı ve Türkiye'ye olan ilgi, özellikte gıda sektöründe franchise vermek isteyen firmalarımız açısından cazip fırsatlar yaratabilir.
3. Doğrudan pazarlama
Katar mevzuatlarına göre, yabancı firmalar ürettikleri mal ve hizmeti piyasaya, kural olarak acenteleri kanalıyla sunabiliyor. Ancak bir kamu ihalesi kapsamında faaliyet gösteren yabancı firmalar, doğrudan mal ithal edebiliyor. Katar'da kurulacak temsilciliklerle de pazarlama faaliyetleri yürütülebiliyor. Temsilcilik ofisleri doğrudan ithalat yapamıyor
4. Kamu mal alımları
Hükümet, Katarın en büyük mal hizmet alıcısı konumunda. Maliye Bakanhğı'na bağlı Central Tenderi Committee (CTC), özellikte mal alımlarına yönelik kamu ihalelerinir önemli bir kısmını düzenliyor. CTC hakkında gerekli bilgiler ve ihale ila kuruluşun www.ctc.gov.qa inte sitesinden incelenebilir. CTC, mal alım ihalelerini çoğunlı yerel kaynaklara veriyor. Ayrıca açılan ihalelere teklif verme süresi de son derece kısa. Bu çerçeveı taşıt araçlarından büro makinelerine üretici firmaların Katar kamu alımlarından pay alabilmeleri ancak etkin bir acen vasıtasıyla mümkün olabiliyor. Oatar Petroleum kuruluşlar ise iç ihale birimleri aracılığıyla ihtiyaçlarını karşılayabiliyor.
Bu kuruluşlara mal satmak veya ürettikleri ürünleri kutlandırtmak isteyen firmaların, söz konusu kuruluşlarca "tedarikçi listesine" alınmaları gerekiyor. İhalelerde genel olarak yerel bankalardan teminat mektubu talep ediliyor. Hacme göre değişmekle birlikte, katılır için yüzde 5, "performance bond" olaraksa yüzde 10 tutarında teminat mektubu alınıyor.
Kamu ihalelerinde genelde kontratın yüzde 20'si teminat mektubu karşılığında peşin olarak ödeniyor. İşveren kuruluş hakedişin belirli bir kısmını (iş sonuna kadar - kesin kabule kadar) tutuyor.
Rahime BAŞ UÇAR/Özlem DOĞANER/Para Dergisi