Türkiye'nin ilk deprem dönüşüm projesinin uygulandığı Zeytinburnu Sümer Mahallesi'nde 2009 yılında düğmeye basıldı. Projeye göre 100 metrekare dairesi olana 75 metrekarelik sağlam daireler verilmesi ve aradaki yüzde 25'lik metrekare farkını satın almak isteyenlere kredi sağlanması öngörülüyor. Mahallede kafalar karışık. Yanı başlarında kentsel dönüşüm için belediyenin inşa ettirdiği Sahil Park kompleksi yükseliyor. Vatandaş, resmi açıklamalar değil, duyumlarla yaşananları yorumluyor. Deprem yönetmeliğine göre yapılmış olan yeni dairelerde oturanlar kentsel dönüşüm projesine mesafeli. Daha eski evlerin sakinlerinin ise istekli olduğu göze çarpıyor. Her ne kadar proje yetkililer tarafından 'Kimse yerinden edilmeyecek' diye duyurulmuş olsa da endişe hakim.
Makul bir anlaşma önersinler
Ahmet Demirezen'in dairesi 13 yıllık. '100 metrekarelik evime karşılık 75 metrekare veriyorlar. Evi satmak isteyince belediye metrekarede rayiç bedeli 450 TL'ye satın alıyor. Ama eksik metrekareyi tamamlamak istersek 2500 TL'ye satıyor. Dönüşüme tarafım. Ama makul anlaşma önersinler' diyor.
Balkon büyük olmalı
Hava Kalyon, kentsel dönüşüm için belediyenin yaptığı Sahil Park bloklarının tam karşısında oturuyor. Onun evinde hem ölçüm yapılmış hem de bilgilendirme toplantısı gerçekleşmiş. 26 yıldır Zeytinburnu'nda yaşayan Kalyon 'Benim burada yayla gibi, ferah balkonum var. İnsanların evlerini hesaplarlarken, balkonlarını hesaplamıyorlar. O evlerinki kibrit kutusu gibi. Ben oralarda hayatta duramam' diyor.
Bire bir daire versinler, taşınalım
Ahmet Mercan, SSK emeklisi. Yolun karşısında yükselen gökdelenlere geçme fikrinin pek de hoşuna gitmediği kesin. Bunda oturduğu evin sadece 3 yıllık olmasının etkisi büyük. Mercan 'Niye dairemizi mevcut büyüklüğünde vermiyorlar? Bire bir verilsin, isteyerek taşınalım. Evim yeni. 14 yıllık evle bir tutuyorlar' diye konuştu.
Evim yeni, niye yıkılıyor?
Emlakçı Cemil Hamzaoğlu evini 3 yıl önce deprem yönetmeliğine göre yaptırmış:
Belediye eski yeni demeyip bizimkini de yıkacak. Bana yüzde 25 eksik verecek, o yüzde 25'i almam için de borçlandıracak. Eskiden 15 yıllık bir 3+1 ev 110-115 bin TL iken bugün 160-170 bin TL civarı. Son dönemde belediye çalışanı kişiler de ev almaya başladı. Alıyorlar ki değeri yüksek yeni dairelere geçebilsinler.
Paramı alır Diyarbakır'a dönerim
Ev hanımı Aliye Yıldırım aslen Diyarbakırlı ama uzun yıllardır Zeytinburnu'nda. 3 yıl önce evinde metrekare ölçümü yapıldığını söylüyor:
Evi alıp lüks konut verecekler. Benim evin aidatı, masrafı yok. Emekli maaşıyla buralarda duramam. 200-250 bin TL verirlerse, razıyım. Yoksa değilim. Parayı alır, Diyarbakır'a dönerim.
Depreme dayanıklı yer versinler, bizi sürmesinler
Abdülbaki Sümbül'ün (42) ikinci aşamada kentsel dönüşüm kapsamına alınacak bir sokakta 14 yıllık dairesi var. Sümbül, 'Belediye bize 'Bu boş alanda daireleri yapıp sonra sizin adayı boşaltacağız' dedi. Ama yapılan dairelerin çoğu satılmış, öyle duyuyoruz. İnsanları bilgilendirmiyorlar, evler yüksek fiyatlara satılıyor. Metrekare farkı meselesi bizleri mağdur ediyor. Yine de sağlıklı, düzgün, depreme dayanıklı yer versinler, hemen taşınırım. Yeter ki başka bir yere sürmesinler. Burada doğdum, burada ölmek istiyorum' diyor.
Dava açan karda
Tarlabaşı'nda herkesin gündemi yıkım. Kentsel dönüşüm alanına giren, girmeyi bekleyen ve dışında kalan tüm mahallelerde kaygılı bekleyiş var. En mutsuz kesim kiracılar. Bölgede yaşayanların yüzde 70'i de kiracı. Önemli bir bölümü Milli Emlak'a ait evlerde yaşıyor. Dönüşüm kapsamındaki evlerin sakinleri, kira yardımı almadan kapıda kalmış. Bir vatandaş 'eskiden 300 TL kira veriyordum Kasımpaşa'ya taşındım, kira 600 lira. Burada bir kuru temizlemecide çalışıyordum kapandı işsiz kaldım' diyor. 10 yıldır Tarlabaşı'nda kiracı olan bir kadın ise 'Yıksınlar kurtulalım, belki belediye temiz ev verir, pislik içinde oturmaktan bıktım' görüşünde. Komşusu itiraz ediyor: Kim ev aldı da sana versinler.
İlk evler ucuza gitmiş
Ev sahipleri bir yandan kalacak yer arıyor bir yandan belediyeyle fiyat pazarlığında. Belediyeyle ilk anlaşmayı yapanlar evlerini ucuza vermiş. Aynı durum Çukur Sokak'ta, Hasan Ata ve Nezir Ata adlı kuzenlerin başına gelmiş. İki kuzen yan yana 4 katlı iki evin sahibi. Nezir Ata ilk anlaşan ekipten ve 130 bin TL almış. Hasan Ata ise dava açmış, mahkeme masrafları hariç 360 milyon TL bedelle evi devretmiş. Bir diğer davalı İbrahim Salman. Eşi Tatyana Salman '4 katlı evimiz vardı belediye 90 bin TL bedel biçti, itiraz ettik 110'a çıkardı. Evi boşaltmamız için tebligat gönderdi, çıktık. Dava açtık, bilirkişi 360 bin TL bedel biçti ona da itiraz ettik, dava Yargıtay'da' diyor.
Emlakçı istilası var
Tarlabaşı halkının bir diğer itirazı ise 'isterseniz ev verelim' teklifi. Bir mal sahibi 'Caddeye yakın evimi alıp bana arka sokaklarda bodrum kat teklif ettiler, üstüne 20 bin TL istediler. Oysa benim evimin olduğu yerde metrekareyi 7 bin TL'ye satışa çıkardılar' diyor.
Bölgede esnaf da mağdur. Bir çok küçük işyeri kapanmış.
Anlaşırsak veririm
Yıkım kararını almamış yerlerde ev sahipleri 'devletle uğraşamayız, çakmağın çakan tarafı onlarda, ver derse vereceğiz' diyor bazıları ise 'anlaşırsak veririm' iddiasında. Dönüşüm olmayan yerlerde ise kendiliğinden bir hareket yaşanıyor. Bazı inşaatçılar, 2004'te bölgeyi keşfederek eski evleri 40-50 bin TL'den alıp restore sonrası 200-250 bin TL'ye satmış. Bu ekipte belediye çalışanlarının olduğu biliniyor ve herkes normal karşılıyor. Ev sahipleri de uyanmış 1 milyon TL isteyenler bile var. İnşaatçılar 'artık eski rant kalmadı' görüşünde. Turan Caddesi ve etrafındaki sokaklar bu durumda. Birçok eski ev apart otel haline gelmiş. Bölge emlakçıların istilasına uğramış durumda. Vatandaş belediyenin hizmet getirmemesinden yakınıyor, 'halkın gitmesini istiyorlar' diyor.
Akşam