KEY'de 500 bin kişiyi ilgilendiren sorun: Numara yoksa para da yok!

Vatandaşların konut sahibi olmasına yardımcı olmak üzere 1986 yılında çıkarılan kanun ile başlatılan ve daha sonra bir sorun haline gelen Konut Edindirme Yardımı (KEY) hesaplarının tasfiyesinde yine sorun yaşandığı ortaya çıktı.

KEY hesaplarının tasfiyesine ilişkin 2009 yılında çıkarılan son kanun çerçevesinde Tasfiye Halindeki Emlak Bankası KEY Birimi tarafından hazırlanan son liste, Haziran ayı başında Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığına (EKGYO) gönderildi. Ancak, hak sahiplerinden büyük bir kısmının T.C kimlik numaraları ve sigorta sicil numaralarının olmadığı veya sicil numaralarının aynı olduğu tespit edildi. Bunun üzerine, söz konusu eksikliklerin giderilerek, bu durumdaki kişilerin hak kaybına uğramaması için yeniden çalışma başlatıldı. Söz konusu eksiklikler yanında, yasa uyarınca 31 Marta kadar gönderilmesi gereken listenin daha geç gönderilmesinin de ödemeler açısından risk oluşturduğu kaydedildi.

EKGYO, söz konusu sakıncılar nedeniyle ödemelerin yapılıp yapılmayacağı konusunda Hazineye yazı ile görüş sorarken, Hazine Müsteşarlığı yetkilileri, sorunun giderilmesi için ortak çalışma yapıldığını belirtti. Özellikle kurumların düzeltilmiş listeleri Tasfiye Halindeki Emlak Bankasına geç göndermesi nedeniyle bu birimin hesaplamaları yapıp EKGYOya listeleri göndermesi yasada öngörülen 31 Mart 2011 tarihini geçmesi nedeniyle, yeni bir yasal düzenleme daha gerekebileceği görüşü dile getiriliyor. Çalışmaların tamamlanması ve çözüm bulunabilmesi halinde son ödemeler yapılabilecek.

Ödeme listelerini hazırlayan Tasfiye Halindeki Emlak Bankasının Yönetim Kurulu Başkanı Zeki Sayın, kendilerinin kanun çerçevesindeki sorumluluklarını yerine getirdiklerini ve KEY konusundaki çalışmalarına artık son verdiklerini söyledi.

Sayın, artık bundan sonra herhangi bir yeni liste hazırlanmasının söz konusu olmadığını belirtirken, buna karşın, KEY ödemeleri nedeniyle mahkemelere başvuran vatandaşlardan dolayı, personelin bu işle uğraşmaya devam etmek zorunda kaldığını bildirdi.

KEY hak sahibi olduğunu düşünen veya ödemeleri düşük bulan çok sayıda vatandaşın çalıştıkları kurumu dava ettiğini anlatan Sayın, ancak mahkemelerin mevzuatı okumadan, incelemeden, sadece kurumların bildirdiği çalışma süreleri üzerinden ödenmesi gereken KEY parasını hesaplamakla yetkili bulunan Tasfiye Halindeki Emlak Bankasını da taraf olarak kabul ettiğini belirterek, şöyle konuştu:

"Bu durumda biz de davalıymışız gibi bize yazılar geliyor. (Bu kişi kaç yıl çalışmıştır, ne kadar ödeme alacaktır) diye. Biz onun nerede ne kadar çalıştığını, adına KEY hesabı açılıp açılmadığını nereden bilelim. Biz sadece ilgili kurumların gönderdiği belgeler üzerinden ödeme tutarını hesaplarız. (1 ay çalıştı) diye belge gelirse 1 aylık, (7 yıl çalıştı) diye belge gelirse 7 yıllık hesaplıyoruz. Bütün kayıtlar kurumlarında. Böyle olmasına rağmen, bizi taraf olarak kabul etmelerine şaşıyoruz. Çünkü bunlar (mahkemeler), maalesef kanun ve yönetmeliği hiç okumadan karar veriyorlar. Emlak Bankasını taraf kabul edip bize yazı gönderiyorlar. Biz bütün personelimizi bu yazılara yanıt vermek için çalıştırmak durumunda kalıyoruz. Çünkü mahkemeler bizi de sorumluluk altına sokuyor. Şimdiye kadar 2 bine yakın dava yazısı geldi ve son listeden sonra bu davaların artmasından endişe ediyoruz. Mahkemeler, lütfen kanun ve yönetmeliği okusunlar ve bizim taraf olmadığımızı öğrensinler."

Önceden hak sahibi sayınını 3,5 milyon civarında öngörüldüğü, daha sonra bu sayının 8 milyona çıktığı, şimdi ise ödeme yapılacak kişi sayısının 12 milyonu aşmasına işaret edilerek, bunu nasıl değerlendirdiğinin sorulması üzerine Zeki Sayın, "Tahmini yanlış yapmışlar" demekle yetindi. Son yayımlanacak listede, 500 bin civarında hak sahibinin olacağı belirtiliyor.

"EMLAK BANKASININ HALEN 1 MİLYAR DOLARLIK ANAPARA ALACAĞI VAR"

Tasfiye Halindeki Emlak Bankasının KEY dışında Emlak Bankasının tahsil edilemeyen alacaklarını tahsil etmekle görevli olduğunu hatırlatan Sayın, "Şimdiye kadar 1 milyar liraya yakın alacağımızı tahsil ettik. Ama halen 1 milyar dolara yakın, faiz hariç anapara alacağımız var, onları tahsil etmeye çalışıyoruz" dedi.

Emlak Bankasının alacaklarının yüzde 98ini 100 kişiden tahsil edilemeyen kredilerin oluşturduğunu, geri kalan yüzde 2sinin ise 15 bin kişide bulunduğunu açıklayan Zeki Sayın, alacakların büyül bölümünün İstanbul Yaklaşımı çerçevesinde teminatsız verilen kredilerden kaynaklandığına dikkati çekti.

24 YILLIK SORUN...

KEY uygulaması, 11 Kasım 1986 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 3320 sayılı kanun ile başlamıştı. Kanun ile devlet memurları, silahlı kuvvetler mensupları, 10 ve 10dan fazla işçi çalıştıran işyerlerinde çalışan işçiler, SSK muadili özel sandık veya SSKya devredilen sandıklar mevzuatına göre yaşlılık veya malullük aylığı alanlar, Emekli Sandığından emekli, adi malullük ve vazife malullüğü aylığı almakta olanlar için bu kanun kapsamında KEY hesabı açılması öngörülmüştü. Buna göre, adlarına en az 18 ay KEY parası yatan ve net kullanım alanı 75 metrekareden küçük konut satın alanlara veya mirasçılarına, başvuruları halinde KEY kullandırılabiliyordu. Bu kapsamda, o dönemde, 265 bin 96 hak sahibine, dönemin parası ile 4 milyon 871 bin 409,4 lira KEY ödendi.

Uygulamanın devam ettiği 1 Ocak 1987-31 Aralık 1995i kapsayan 108 ay ay boyunca, bir hak sahibinin adına, KEY hesabına 6,15 lira anapara ödemesi yapılmış olması gerekiyordu. Hak sahibi devlet memurları ve diğer kamu personeli adına KEY paraları, Emekli Sandığınca; işçilerin KEY paraları ise işverenlerce tahakkuk ettirilerek SSKya ve daha sonra SSK tarafından Emlak Bankasında  TOKİ  adına açılan hesaba ödenmişti. Kanuna göre, KEY ile ilgili kayıtların, bankaya ödemeyi yapan kurumlar tarafından tutulması gerekiyordu. Kanun ile Emlak Bankasında toplanan paraların kullanma yetkisi TOKİye aitti. TOKİ, bu paraları devlet iç borçlanma senetlerinde veya bankada vadeli mevduatta değerlendirebiliyordu. Çalışanlar adına hesaba KEY parası yatırılması uygulamasına 1 Ocak 1996 itibariyle son verilirken, "hesaplarda biriken paranın amacı dışında kamunun finansmanında kullanıldığı ve düşük faiz uygulanarak çalışanların nema kaybına uğradığı, Emlak Konutun bu paralar ile lüks konut inşaatları yaptığı" yönünde zaman zaman sendikalar tarafından eleştiriler yapıldı. Emlak Bankasına ait gayrimenkullerin KEY hesapları karşılığı Emlak Konut AŞye ayni sermaye olarak devredilerek KEY hesaplarının tasfiye edilmesine ilişkin 1 Ocak 1999da yayımlanan kararname uyarınca, toplam 395,7 milyon lira tutarında gayrimenkul Emlak Konuta devredildi ve hak sahipleri EKGYOnun hissedarı oldu. Bu hissedarların belirlenmesi ve hesabın tasfiyesi için, adlarına KEY parası yatırılan çalışanların listelerinin bildirilmesi için, ilgili kurumlara, önce 6 ay, daha sonra 15 ay bildirim süresi verildi. Ancak bu sürede kamu kurumlarınca bildirim yapılamadığından bir sonuç alınamadı.

Bunun üzerine, 22 Mayıs 2007de 5664 sayılı yasa çıkarılarak, KEY hesaplarının tasfiye esasları, hak sahipliği, kurumların bildirim esasları ve süreleri, nemalandırma, ilan ve ödeme gibi konular yeniden düzenlendi. Bu yasa ile de kurumlar listelerin gönderilmesine ilişkin sürelere uymayınca, 17 Aralık 2009da 5939 sayılı, son tasfiye yasası yayımlandı. Bu yasa ile yabancı uyrukluların, bankaya ödeme yapmayan belediyelerin, doğal afetler nedeniyle belgeleri kaybolan ve bildirim yapamayan kurumların durumuna açıklık getirildi ve bildirim süreleri yeniden uzatıldı, ayrıca, hak sahiplerinin kayba uğramaması için, yeni ödemeler için, ilk ödemede yüzde 10, daha sonraki her üç ay için yüzde 1,25 oranında fark ödenmesi imkanı getirildi. Söz konusu düzeltmeler kapsamında KEY hak sahiplerine ilişkin ilk liste 27 Temmuz 2008, ikinci liste 16 Ocak 2009, üçüncü liste 21 Mart 2010, dördüncü liste 22 Ağustos 2010, beşinci liste 10 Kasım 2010 ve altıncı liste ise 28 Şubat 2011 tarihli Resmi Gazetelerde yayımlandı.

12 MİLYON 45 BİN KİŞİLİK LİSTE YAYIMLANDI, 7,7 MİLYON KİŞİYE 3,4 MİLYAR LİRA ÖDENDİ

Yayımlanan KEY ödeme listelerindeki hak sahiplerinin sayısı 12 milyon 44 bin 934 kişi olurken, ödeme tutarı ise 4 milyar 36 milyon 93 bin 145 lira olarak hesaplandı. Yayımlanan listeler doğrultusunda hak sahiplerinin talebine binaen 30 Mayıs 2011 tarihi itibariyle 7 milyon 762 bin 802 hak sahibine toplam 3 milyar 447 milyon 744 bin 512,31 lira ödeme yapıldı.

Buna göre, 4 milyon 282 binden fazla hak sahibi 588,34 milyon lira tutarında KEY parasını almak için başvuru yapmadı. Ödemelerin, 395,7 milyon lira tutarındaki anapara ve nemasına denk gelen bölümü (1 milyar 814 milyon lirası) EKGYOnun kaynaklarından, kalan bölümü de Hazineden karşılandı. Yasaya istinaden 350 civarındaki hak sahibi de KEY parasını nakit tahsil etmeyerek EKGYO ortağı olmayı tercih etti. Ödemeler ise Ziraat Bankası şubeleri aracılığı ile yapıldı. KEY ödemeleri Türk vatandaşlarına TC Kimlik Numarasıyla (TCKN), yabancı uyruklu hak sahiplerine ise Yabancı Kimlik Numarası/Vergi Kimlik Numarası ile yapılıyor. Ziraat Bankasında hesabı ve bu hesabına ilişkin Ziraat Bank kartı bulunanlar, ATMlerden paralarını alabiliyor. Hak sahibinin ölmüş olması halinde, veraset ilanına istinaden yapılacak ödemelerde yasal mirasçıların tümünün aslen/vekaleten birlikte müracaat etmeleri veya miras ortaklığına temsilci atanması gerekiyor. İştirak halinde mülkiyetin müşterek mülkiyete dönüştürüldüğüne dair mahkeme kararının ibraz edilmesi halinde ise hisse oranında ödeme yapılacak. Ödemeler için gerekli kaynak, Hazine tarafından Emlak GYOya aktarılıyor. İlan tarihlerinden itibaren 5 yıl içinde talep edilmeyen alacaklar Hazineye irat kaydedilecek.

Herhangi bir yasa değişikliği olmaması halinde düzeltmeler neticesinde hazırlanacak son listenin, 31 Mart 2011e kadar Emlak GYOya gönderilmesi gerekiyordu.

120 CİLT RESMİ GAZETE YAYIMLANDI

Bu arada, KEY hesaplarının tasfiyesi kapsamında şimdiye kadar, toplam 233 bin sayfalık 120 cilt Resmi Gazete basıldı. Şimdiye kadar KEY listelerinin yayımlandığı Resmi Gazete sayılarının ağırlığı 360 kilogramı, uzunluğu ise 11 metreyi geçti. Ortalama 2 bin sayfalık bir Resmi Gazete sayısının yüksekliği 9,5 cm, ağırlığı ise 3 kg civarında bulunuyor. Özel bilgileri içermesi, maliyet ve basım zorluğu nedeniyle söz konusu Resmi Gazetelerden ortalama 4-5er ciltlik basılırken, listeler aynı zamanda "www.keyodemeleri.com" internet adresinden ilan edildi. İnternet sitesinden, hak sahipleri sadece kendi kimlik veya sigorta numaralarını girerek sorgulama yapabiliyorlar.

Toplam 8,5 milyon hak sahibinin isimlerinin yer aldığı ilk KEY Ödeme listesi 27 Temmuz 2008 tarihli Resmi Gazetenin mükerrer sayısı olarak yayımlandı. Toplam 80 ciltten oluşan listenin yer aldığı Resmi Gazetenin ciltlerinden 3er adet basıldı ve birer nüsha Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlıka gönderildi, biri de Resmi Gazete arşivinde tutuldu. KEYde ikinci ödeme listesi, 16 Ocak 2009da 2 cilt, üçüncü ödeme listesi 21 Mart 2010da 16 cilt, dördüncü ödeme listesi 22 Ağustos 2010da 17 cilt, 5. ödeme listesi 10 Kasım 2010da 2 cilt, 6. ödeme listesi 28 Şubat 2011de 3 cilt halinde yayımlandı.

Büyük hacimli ansiklopedilerin cilt sayısının ortalama 35-40 olduğu dikkate alınırsa, KEY listelerinin yer aldığı Resmi Gazetelerin cilt sayısı, ansiklopedileri çok gerilerde bıraktı.

AA