Konut stoku müteahhidin elinde patladı
Kriz, inşaat sektöründeki konut stokunu patlattı.
2004-2005 yıllarındaki yoğun talebin devam edeceği düşüncesiyle konut yapımını hızlandıran firmalar, global krize ellerinde satılmaya hazır binlerce konutla girdi.
Halen Mesa İnşaat'ın elinde 200 milyon TL, Aşçıoğlu İnşaat'ın elinde 150 milyon dolar, Ağaoğlu İnşat'ın elinde ise 500 milyon dolarlık konut stoku bulunuyor. Konut stoku sadece özel sektörde değil, kamuda da oldukça yüksek. 6 yılda 274 bin konut satan Toplu Konut İdaresi'nin (TOKİ) elinde 19 bin 307 hazır konut bulunuyor. TOKİ, 66 bin konutun da yapımına devam ediyor. Sektörde satışa hazır konut stokunun yaklaşık 20 milyar TL'lik bir değere ulaştığı belirtilirken krediyle çalışan birçok müteahhidin de borcunun 6.5 milyar dolara yaklaştığı ifade ediliyor.
Oluşan stoka rağmen sektörün geleceğinden umutlu olan sektör temsilcileri, 2001 krizinde olduğu gibi küresel krizin ardından ellerindeki konutları hızla satmayı bekliyor. Çünkü 2001 krizinden sonra da şu anda olduğu gibi durgunluk yaşayan firmalar, krizin ardından gelen yoğun taleple stoklarını hızla eritmiş ve ciddi kârlar elde etmişti. Bu nedenle sektör temsilcileri geçici olarak gördükleri bu dönemi hasarsız atlatabilmek için devletten destek bekliyor.
Konut arzında şişme var
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Erdal Eren, sektörde arz-talep dengesi gözetilmeden 2004-2005 yıllarındaki gibi alım olacağı varsayılarak konut yapıldığını, böylece konut arzında ciddi bir şişme ve dengesizliğin oluştuğunu söyledi. Krizin etkisiyle ihtiyaç sahiplerinin gayrimenkule ilgisinin azaldığını, bankaların da kredi verme imkânlarının daraldığını hatırlatan Eren, şu anda sektörün ne zaman canlanacağını öngörmenin mümkün olmadığını vurguladı. Eren, "Bu nedenle Ekonomik Koordinasyon Kurulu toplantısında hükümete, inşaat sektörünün özel sektör eliyle canlandırılabilmesinin imkânsız olduğunu anlattık. Ancak, sektörün canlandırılmasının ekonominin canlandırılması için olmazsa olmaz kural olduğunu, bu nedenle sektörün kamu eliyle canlandırılması gerektiğini söyledik. Beklemeye devam ediyoruz" dedi.
Müteahhitlerin borcu artıyor
Mesa Mesken Sanayi AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Boysanoğlu, krizin inşaat sektörünü ciddi şekilde vurduğuna dikkat çekerek sektörde satılmamış konut stokunun yaklaşık 20 milyar TL'ye, Türk müteahhitlerin borçlarının ise 6.5 milyar dolara ulaştığını söyledi. Boysanoğlu, Mesa olarak ise şu anda 200 milyon TL'lik konut stokları bulunduğunu, halen devam eden projelerinin değerinin ise 800 milyon TL olduğunu söyledi. Piyasanın yılın son çeyreğinde açılmasını beklediğini anlatan Boysanoğlu, kendi ellerindeki stoku eritmelerinin ise 2010 bahar aylarını bulabileceğine işaret etti. İnşaat sektörüne 2003'den sonraki hareketlilikle birlikte birçok yeni oyuncunun katıldığını hatırlatan Boysanoğlu, "Biz o dönem ileride bir sıkıntının yaşanacağını öngörmüştük. O nedenle sağlam gitmeye çalıştık. Şimdi bir sıkıntı yaşamıyoruz" dedi.
Kriz biter, bu konutlar satılır
Ağaoğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ağaoğlu, halen ellerinde 500 milyon TL değerinde, yaklaşık 850 adetlik konut stoku olduğunu kaydetti. Ancak bu dönemde stoku olan firmaların piyasalar açıldığında ciddi avantaj elde edeceklerine inandığını vurgulayan Ağaoğlu, şunları söyledi: "Türkiye'de mevcut konut stokunu yenilemek için her yıl 1 milyon konut üretilmeli. Krizler mutlaka biter, bu konutlar satılır. Krizde üreten sonrasında kazanır. 2001 krizinde 5 projeye birden kazma vurduk. Kriz döneminde üretim maliyetleriniz düşüyor. Piyasa açıldığı zaman avantaj sağlıyorsunuz. Bu aydan itibaren toplam tutarı 3 milyar doları bulan projelere başlayacağım. Buradan 5-6 milyar dolarlık hasılat bekliyorum. Doğru yerde, doğru proje, doğru fiyat politikası ve doğru ödeme koşulları sağlanırsa talep mutlaka olacaktır."
Ödeme problemi olmayan için avantaj
Aşçıoğlu İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Aşçıoğlu, ellerinde 150 milyon dolar değerinde, yaklaşık 100 adet konut bulunduğunu belirterek şöyle konuştu: "Konut stokunun olması, ödeme problemi olmayan firmalar için avantaj sağlıyor. Ama hem stokunuz hem de borcunuz varsa sıkıntı yaratıyor. Biz nakit sıkıntısı yaşamadığımız için bu durumdan avantaj sağlıyoruz. Örneğin bazı projeleri talep olmasına rağmen bekletiyoruz. Piyasanın nisan-mayıs ayları gibi açılmaya başlayacağını umut ediyorum. Zaten ciddi bir konut açığı var. Bu hızla talebe dönüşecektir."
Sektör dışından gelenler sıkıntılı
Varyap Genel Müdürü Erdinç Varlıbaş, konut stoklarının çok fazla olmadığını, 100 milyon TL değerinde 300 tane satışa hazır konutlarının bulunduğunu söyledi. Ana işkolu konut üretmek olan firmalar için stok bulunmasının avantajlı olduğunu dile getiren Varlıbaş, "Ancak sektör dışından gelenlerin sıkıntı yaşaması normal. Yine de bahardan sonra ekonomideki panik havasının ortadan kalkacağını düşünüyoruz" dedi. Kriz ortamına rağmen yeni projelere başlamaktan çekinmediklerini vurgulayan Varlıbaş, "Bu dönemlerde yatırımın maliyet avantajları oluyor. Tecrübemize, lokasyona, projemizin özelliklerine güvendiğimiz için İstanbul Ataşehir'de yeni bir projeyi hayata geçireceğiz. Toplam 1700 konut, ofis ve otel ünitesinin yer aldığı projenin yatırım değeri 200 milyon dolar. Projeden 1 milyar dolar civarında gelir bekliyoruz" diye konuştu.
Faizler düşerse sektör canlanır
Canan Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Necati Akyazıcı, 100 dairelik ve 60 milyon TL değerinde konut stokları bulunduğunu söyledi. Ancak güvenilir firmalar için bitmiş konut stokunun avantaj sağladığını anlatan Akyazıcı, "Mevduat ve kredi faizlerinin aşağı düşmesiyle birlikte yeniden canlanma yaşanacaktır. Konut yine en güvenilir yatırım aracı olmaya devam edecek. Bu dönem yatırım için de çok uygun. Elinde stoku olan ödeme güçlüğü içindeyse fiyat düşürerek satış yapıyor. Nakit sıkıntısı yoksa bu stoku önümüzdeki dönemde daha yüksek bir kâra dönüştürebilir" dedi.
Stok değil, portföy geliştiriyoruz
Dumankaya İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Ali Dumankaya, stoklu çalışmadıkları belirterek "Önemli olan projeyi geliştirme aşamasından sonra ilerleme kaydedene kadar satmak. Bu nedenle stok değil portföy olarak çalışıyoruz. 2008'de toplam 255 milyon dolar değerinde, 1630 daireyi teslim ettik. 2009'da da 300 milyon dolarlık projeyi hayata geçirmeyi hedefliyoruz. Etap etap çalışarak, satış yaparak ilerliyoruz. Bu nedenle krizde sıkıntı yaşamadık" dedi. Dumankaya, "Ne olursa olsun satarız" gibi bir düşünceyle hareket edilmemesi gerektiğini vurgulayarak, bu krize herkesin hesabını daha düzgün yapmasını sağlayacak bir düzeltme hareketi olarak da bakılması gerektiğine işaret etti.
Proje bitmeden satmaya çalışıyoruz
Sinpaş Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (GYO) Genel Müdür Yardımcısı Seba Gacemer, genellikle stok çalışmadıklarını ve bir projeyi daha bitmeden satışa hazırladıklarını söyledi. Gacemer, "Konut porföyü olarak bakıldığında devam eden projelerimizin yaklaşık yarısını satmış bulunuyoruz" dedi. Finansman yapısını kendi özsermayeleri ve toplu satışlarla oluşturmaya çalıştıklarının altını çizen Gacemer, satışların ivme kazandığı dönemde satış ve üretim parelasyonunu sağlamadan talebe cevap vermeye çalışan firmaların ise şu anda sıkıntı yaşadığını vurguladı. 2009'un son çeyreğinde konut kredilerinin düşeceğine inandığını anlatan Gacemer, 2010'dan itibaren de yeni projelere başlayacaklarını söyledi.
Firma / Kurum Konut stoku Değeri (milyon TL)
TOKİ 19.307 -
Mesa 375 200
Varyap 300 100
Ağaoğlu 850 500
Aşçıoğlu 100 150 ($)
Canan Yapı 100 60
Hürriyet Emlak
Halen Mesa İnşaat'ın elinde 200 milyon TL, Aşçıoğlu İnşaat'ın elinde 150 milyon dolar, Ağaoğlu İnşat'ın elinde ise 500 milyon dolarlık konut stoku bulunuyor. Konut stoku sadece özel sektörde değil, kamuda da oldukça yüksek. 6 yılda 274 bin konut satan Toplu Konut İdaresi'nin (TOKİ) elinde 19 bin 307 hazır konut bulunuyor. TOKİ, 66 bin konutun da yapımına devam ediyor. Sektörde satışa hazır konut stokunun yaklaşık 20 milyar TL'lik bir değere ulaştığı belirtilirken krediyle çalışan birçok müteahhidin de borcunun 6.5 milyar dolara yaklaştığı ifade ediliyor.
Oluşan stoka rağmen sektörün geleceğinden umutlu olan sektör temsilcileri, 2001 krizinde olduğu gibi küresel krizin ardından ellerindeki konutları hızla satmayı bekliyor. Çünkü 2001 krizinden sonra da şu anda olduğu gibi durgunluk yaşayan firmalar, krizin ardından gelen yoğun taleple stoklarını hızla eritmiş ve ciddi kârlar elde etmişti. Bu nedenle sektör temsilcileri geçici olarak gördükleri bu dönemi hasarsız atlatabilmek için devletten destek bekliyor.
Konut arzında şişme var
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Erdal Eren, sektörde arz-talep dengesi gözetilmeden 2004-2005 yıllarındaki gibi alım olacağı varsayılarak konut yapıldığını, böylece konut arzında ciddi bir şişme ve dengesizliğin oluştuğunu söyledi. Krizin etkisiyle ihtiyaç sahiplerinin gayrimenkule ilgisinin azaldığını, bankaların da kredi verme imkânlarının daraldığını hatırlatan Eren, şu anda sektörün ne zaman canlanacağını öngörmenin mümkün olmadığını vurguladı. Eren, "Bu nedenle Ekonomik Koordinasyon Kurulu toplantısında hükümete, inşaat sektörünün özel sektör eliyle canlandırılabilmesinin imkânsız olduğunu anlattık. Ancak, sektörün canlandırılmasının ekonominin canlandırılması için olmazsa olmaz kural olduğunu, bu nedenle sektörün kamu eliyle canlandırılması gerektiğini söyledik. Beklemeye devam ediyoruz" dedi.
Müteahhitlerin borcu artıyor
Mesa Mesken Sanayi AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Boysanoğlu, krizin inşaat sektörünü ciddi şekilde vurduğuna dikkat çekerek sektörde satılmamış konut stokunun yaklaşık 20 milyar TL'ye, Türk müteahhitlerin borçlarının ise 6.5 milyar dolara ulaştığını söyledi. Boysanoğlu, Mesa olarak ise şu anda 200 milyon TL'lik konut stokları bulunduğunu, halen devam eden projelerinin değerinin ise 800 milyon TL olduğunu söyledi. Piyasanın yılın son çeyreğinde açılmasını beklediğini anlatan Boysanoğlu, kendi ellerindeki stoku eritmelerinin ise 2010 bahar aylarını bulabileceğine işaret etti. İnşaat sektörüne 2003'den sonraki hareketlilikle birlikte birçok yeni oyuncunun katıldığını hatırlatan Boysanoğlu, "Biz o dönem ileride bir sıkıntının yaşanacağını öngörmüştük. O nedenle sağlam gitmeye çalıştık. Şimdi bir sıkıntı yaşamıyoruz" dedi.
Kriz biter, bu konutlar satılır
Ağaoğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ağaoğlu, halen ellerinde 500 milyon TL değerinde, yaklaşık 850 adetlik konut stoku olduğunu kaydetti. Ancak bu dönemde stoku olan firmaların piyasalar açıldığında ciddi avantaj elde edeceklerine inandığını vurgulayan Ağaoğlu, şunları söyledi: "Türkiye'de mevcut konut stokunu yenilemek için her yıl 1 milyon konut üretilmeli. Krizler mutlaka biter, bu konutlar satılır. Krizde üreten sonrasında kazanır. 2001 krizinde 5 projeye birden kazma vurduk. Kriz döneminde üretim maliyetleriniz düşüyor. Piyasa açıldığı zaman avantaj sağlıyorsunuz. Bu aydan itibaren toplam tutarı 3 milyar doları bulan projelere başlayacağım. Buradan 5-6 milyar dolarlık hasılat bekliyorum. Doğru yerde, doğru proje, doğru fiyat politikası ve doğru ödeme koşulları sağlanırsa talep mutlaka olacaktır."
Ödeme problemi olmayan için avantaj
Aşçıoğlu İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Aşçıoğlu, ellerinde 150 milyon dolar değerinde, yaklaşık 100 adet konut bulunduğunu belirterek şöyle konuştu: "Konut stokunun olması, ödeme problemi olmayan firmalar için avantaj sağlıyor. Ama hem stokunuz hem de borcunuz varsa sıkıntı yaratıyor. Biz nakit sıkıntısı yaşamadığımız için bu durumdan avantaj sağlıyoruz. Örneğin bazı projeleri talep olmasına rağmen bekletiyoruz. Piyasanın nisan-mayıs ayları gibi açılmaya başlayacağını umut ediyorum. Zaten ciddi bir konut açığı var. Bu hızla talebe dönüşecektir."
Sektör dışından gelenler sıkıntılı
Varyap Genel Müdürü Erdinç Varlıbaş, konut stoklarının çok fazla olmadığını, 100 milyon TL değerinde 300 tane satışa hazır konutlarının bulunduğunu söyledi. Ana işkolu konut üretmek olan firmalar için stok bulunmasının avantajlı olduğunu dile getiren Varlıbaş, "Ancak sektör dışından gelenlerin sıkıntı yaşaması normal. Yine de bahardan sonra ekonomideki panik havasının ortadan kalkacağını düşünüyoruz" dedi. Kriz ortamına rağmen yeni projelere başlamaktan çekinmediklerini vurgulayan Varlıbaş, "Bu dönemlerde yatırımın maliyet avantajları oluyor. Tecrübemize, lokasyona, projemizin özelliklerine güvendiğimiz için İstanbul Ataşehir'de yeni bir projeyi hayata geçireceğiz. Toplam 1700 konut, ofis ve otel ünitesinin yer aldığı projenin yatırım değeri 200 milyon dolar. Projeden 1 milyar dolar civarında gelir bekliyoruz" diye konuştu.
Faizler düşerse sektör canlanır
Canan Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Necati Akyazıcı, 100 dairelik ve 60 milyon TL değerinde konut stokları bulunduğunu söyledi. Ancak güvenilir firmalar için bitmiş konut stokunun avantaj sağladığını anlatan Akyazıcı, "Mevduat ve kredi faizlerinin aşağı düşmesiyle birlikte yeniden canlanma yaşanacaktır. Konut yine en güvenilir yatırım aracı olmaya devam edecek. Bu dönem yatırım için de çok uygun. Elinde stoku olan ödeme güçlüğü içindeyse fiyat düşürerek satış yapıyor. Nakit sıkıntısı yoksa bu stoku önümüzdeki dönemde daha yüksek bir kâra dönüştürebilir" dedi.
Stok değil, portföy geliştiriyoruz
Dumankaya İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Ali Dumankaya, stoklu çalışmadıkları belirterek "Önemli olan projeyi geliştirme aşamasından sonra ilerleme kaydedene kadar satmak. Bu nedenle stok değil portföy olarak çalışıyoruz. 2008'de toplam 255 milyon dolar değerinde, 1630 daireyi teslim ettik. 2009'da da 300 milyon dolarlık projeyi hayata geçirmeyi hedefliyoruz. Etap etap çalışarak, satış yaparak ilerliyoruz. Bu nedenle krizde sıkıntı yaşamadık" dedi. Dumankaya, "Ne olursa olsun satarız" gibi bir düşünceyle hareket edilmemesi gerektiğini vurgulayarak, bu krize herkesin hesabını daha düzgün yapmasını sağlayacak bir düzeltme hareketi olarak da bakılması gerektiğine işaret etti.
Proje bitmeden satmaya çalışıyoruz
Sinpaş Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (GYO) Genel Müdür Yardımcısı Seba Gacemer, genellikle stok çalışmadıklarını ve bir projeyi daha bitmeden satışa hazırladıklarını söyledi. Gacemer, "Konut porföyü olarak bakıldığında devam eden projelerimizin yaklaşık yarısını satmış bulunuyoruz" dedi. Finansman yapısını kendi özsermayeleri ve toplu satışlarla oluşturmaya çalıştıklarının altını çizen Gacemer, satışların ivme kazandığı dönemde satış ve üretim parelasyonunu sağlamadan talebe cevap vermeye çalışan firmaların ise şu anda sıkıntı yaşadığını vurguladı. 2009'un son çeyreğinde konut kredilerinin düşeceğine inandığını anlatan Gacemer, 2010'dan itibaren de yeni projelere başlayacaklarını söyledi.
Firma / Kurum Konut stoku Değeri (milyon TL)
TOKİ 19.307 -
Mesa 375 200
Varyap 300 100
Ağaoğlu 850 500
Aşçıoğlu 100 150 ($)
Canan Yapı 100 60
Hürriyet Emlak
