Krizi bahane eden bankalar mortgage şartını ağırlaştırdı

ABD'DE başlayan ve tüm dünya piyasalarını etkileyen mortgage krizi, Türkiye'de bir yılını mart ayı başında dolduracak olan mortgage sistemini de etkiledi. Küresel krizi bahane eden bankalar, yasa ile getirilen avantajları rafa kaldırdı. Özellikle, yasa çıkmadan önce konut kredisi kullanan 500 bin kişi, bazı bankaların mortgage sistemi ile getirilen avantajları uygulamaya koymaması nedeniyle zor durumda kaldı. Dar gelirli vatandaşların konut edinmelerini öngören mortgage yasası, 6 Mart 2007 tarihinde yürürlüğe girdi. Yasada, yasa çıkmadan önce konut kredisi kullanan 500 bin vatandaşa, mortgage sistemine geçmeleri için 5 Haziran tarihine kadar süre verildi. Bu süre sonunda ise, 500 bin vatandaşın yüzde 98'i mortage sistemine geçti.

HİÇ UYGULANMADI

YASAYLA birlikte, konut kredisi üzerinden alınan yüzde 5 oranındaki BSMV kaldırıldı. Ayrıca yine yasayla, bankaların konut kredisi müşterilerine zorunlu tuttukları hayat sigortası uygulamasına da son verildi. Yine mortgage yasasıyla, yasa çıkmadan önce konut kredisi kullanan ancak haziran ayında ise mortgage sistemine geçenlerden, erken ödeme cezası alınmayacağı hükmü verildi. Ancak, yasanın yürürlüğe girmesinin üzerinden geçen bir yıllık süre içinde, birçok bankanın bu avantajları uygulamadığı tespit edildi.

HAYAT SİGORTASI DEVREYE GİRDİ

MORTGAGE sisteminin yürürlüğe girmesinin ardından Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, bankaların mortgage sistemindeki kredilere, hayat sigortası zorunluluğu getiremeyeceğine ilişkin açıklama yaptı. Ancak, aradan geçen bir yıllık sürede, mortgage sisteminde kullanılan kredilere `deprem için zorunlu olarak yapılan DASK'ın dışında, `hayat sigortası' ve `konut sigortası' yaptırma zorunluluğu uygulamaya devam edildi. Bankaların hepsinin hayat sigortası istemesi, bu hükmü ister istemez geçersiz kıldı. Halen bankalar, ipotekli olan konutlar için, DASK, hayat ve konut sigortası olmak üzere üç ayrı sigorta yapılmasını zorunlu tutuyor.

Üç ay ödenen BSMV kesintisi iade edilmedi

6 Mart 2007 tarihinde yürürlüğe giren Mortage Yasası ile yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren konut kredilerinde alınan yüzde 5 oranındaki BSMV kaldırıldı. Bankalar, yasa çıkmadan önce kredi kullanan ancak haziran ayında mortgage sistemine geçen 500 bin konut kredisi müşterisinin BSMV'sini haziran ayından sonra uygulamaya başladı. Mart, nisan ve mayıs aylarındaki tüketicilerden tahsil edilen BSMV'ler ise geri ödenmedi. Tüketicilere geri ödenmeyen üç aylık BSMV'ler konusunda ise Maliye Bakanlığı ve bankalar topu birbirine atıyor. Bankalar, konuyla ilgili olarak Maliye Bakanlığı'ndan kendilerine bir talimat gelmediğini öne sürerken, Maliye Bakanlığı ise üç aylık BSMV'lerin mahsup yoluyla geri ödeneceğini, bankalardan ise mahsup için talep gelmediğini kaydettiler.

Bakanlığa şikayet yağıyor

SANAYİ ve Ticaret Bakanlığı, BDDK ve SPK'ya bankaların mortgage uygulamalarıyla ilgili konut kredisi müşterilerinden bankaların uygulamaları ile ilgili çok sayıda şikayet geldi. Şikayetlerin başında, bankaların hayat sigortası ve konut sigortasını zorunlu hale getirmeleri, erken ödemelerde yüzde 2 ceza kesmeleri geliyor.

Erken ödeyen yüzde 2 ceza yedi

Mortgage yasası ile yasa çıkmadan önce kredi kullanan ancak haziran ayında sisteme giren 500 bin konut kredisine `erken ödeme halinde' yüzde 2'lik ceza uygulanmayacağı öngörüldü. Ancak, bir yıllık süre içinde, bir çok bankanın, yasa çıkmadan önce kullanılan kredilere de, `erken ödeme halinde' yüzde 2'lik ceza uygulaması yaptığı belirlendi. Bazı bankaların da, erken ödeme halinde, `vadeyi' düşürmedikleri bildirildi.

HÜSEYİN ÖZAY/STAR