Mirasçıların vergi sorumluluğu!

Ölüm halinde, miras bırakanın işletme sahibi olması halinde bu durumun bir ay içerisinde vergi dairesine bildirilmesi gerekiyor. İşte Gelir İdaresi tarafından açıklanan mirasçıların vergi sorumluluğu esasları..

Mirasçıların vergi sorumluluğu!

Mirasçıların vergisel yükümlülükleri, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanan rehber kapsamında açıklanıyor. Rehber gereğince, miras bırakanın işletme sahibi olması halinde, ölüm olayı işi bırakma hükmünde olup, bu durumun bir ay içerisinde vergi dairesine bildirilmesi gerekmekte olup, mirası reddetmemiş bir mirasçının ölüm olayını bildirmesi yeterli bulunmaktadır.

Bununla birlikte Vergi Usul Kanununun 16 ncı maddesine göre ölümle birlikte beyanname verme ve bildirim sürelerine üç ay eklenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, ölüm olayından sonra mirasçıların bildirimde bulunmaları için süre dört ay olmaktadır.

Gelir Vergisi Kanununun 92 nci maddesinde ölüm halinde beyanname vermek için ölüm tarihinden itibaren 4 aylık bir süre belirlenmiştir. Yani ölüm halinde içinde bulunulan yıla ait ve geçmiş yıla ait beyanname 4 aylık bir süre içinde verilmelidir.

Örneğin, 20 Şubat 2013 tarihinde vefat olayı olmuşsa beyanname verme ödevi mirasçılar tarafından 20 Haziran 2013 tarihine kadar yerine getirilmelidir. Burada geçmiş yıl beyannamesi için farklı bir tarih belirlenmesi söz konusu değildir.

Gelir Vergisi Kanunu açısından mirasçılara getirilen bir diğer yükümlülük de kira geliri elde eden mükelleflerin gelecek yıllara ait olup peşin tahsil ettiği kiraların gelecek yıl beyan edebilmelerine imkân sağlayan hükme ölüm dolayısıyla bir istisna getirilmekte ve mirasçıların bu gelirleri içinde bulunulan yılın geliri olarak beyan etme zorunluluğu ortaya çıkmaktadır.

Ölüm halinde vergi cezaları düşer. Ancak gecikme zam ve faizleri ceza niteliğinde olmadığından mirası kabul eden mirasçılardan miras hisseleri oranında talep edilecektir.

Mükellefiyetin devam etmesi halinde ölüm tarihinden ilgili yılın sonuna kadar miras bırakanın bastırdığı belgeler kullanılabilir.

Beyan Edilen Verginin Ödenmesi

Vergi Usul Kanunu’nun 112 nci maddesine göre memleketin terki ve ölüm gibi mükellefiyetin kalkmasını gerektiren haller dolayısıyla beyan üzerine tarh olunan vergiler beyanname verme süreleri içinde ödenir.

Bununla birlikte 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun gereğince teminat gösterildiği takdirde, vergiyi ödeme süresi ilgili vergi kanunu uyarınca belli edilmiş taksit süresine kadar veya taksit süresi geçmişse söz konusu taksitin beyanname verme süresinin sonundan itibaren 3 ay uzatılması gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen yükümlülüklerin yanı sıra gelir vergisi açısından çeşitli haklara da yer verilmiştir. Örneğin, ölüm dolayısıyla verilen tazminatlar ile yapılan yardımlar gelir vergisinden istisnadır.

Kanunla kurulan sosyal sigorta kuruluşlarının ve Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20 nci maddesi gereğince kurulan sandıkların dul ve yetimler için verdikleri tazminat ve yardımlar da gelir vergisi’nden istisna edilmiştir.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 18 nci maddesinde belirtilen serbest meslek erbabının, sadece kendilerinin değil kanuni mirasçılarının da telif kazançları ve ihtira beratı istisnasından yararlanabilme hakları vardır. Bu istisnadan yararlananlar için 94 ncü maddeye göre tevkif edilen vergi nihai vergi olmakta ve ilgili maddedeki faaliyetlerinden dolayı beyanname verme yükümlülükleri bulunmamaktadır.

Yine Gelir Vergisi Kanunu’nun 47 nci maddesinde düzenlenen basit usulün genel şartlarında, iş sahibinin vefat etmesi halinde dul eşin veya küçük çocuklarının adına işe devam edilmişse bunların işin başında bilfiil bulunmamalarının söz konusu şartları bozmayacağının belirtilmiş olması da mirasçılara verilmiş bir diğer haktır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 81 nci maddesinde vergilendirilmeyecek değer artış kazancı düzenlenmiştir. Buna göre ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde kanuni mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dâhil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle bilanço esasına göre defter tutuluyorsa bilânçonun aktif ve pasifi ile birlikte aynen devralınması Gelir Vergisi’nden istisna edilmiştir. 

Bunların işin başında bilfiil bulunmamalarının söz konusu şartları bozmayacağının belirtilmiş olması da mirasçılara verilmiş bir diğer haktır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 81 nci maddesinde vergilendirilmeyecek değer artış kazancı düzenlenmiştir. Buna göre ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde kanuni mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dâhil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle bilanço esasına göre defter tutuluyorsa bilânçonun aktif ve pasifi ile birlikte aynen devralınması gelir vergisinden istisna edilmiştir.

Mükellefin muhtasar beyanname ile ilgili bir yükümlülüğü varsa beyanname verme süresi aynı şekilde 3 ay uzayacaktır. Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilen 4 aylık süre sadece yıllık beyanname için geçerlidir. 

İçinde bulunulan dönemde kişi ölmüşse, içinde bulunulan yılın gelir vergisi beyannamesinin de verilmesi gerekir. Ancak daha sonraki dönemler için geçici vergi verilmeyecektir.

Bununla birlikte geçici vergi beyannamesi kıst dönem için verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinden sonra verilmez.

Veraset vergisi hesaplama örneği!

Işıl Seren KESKİN/Emlakkulisi.com