Mortgage'de İsviçre Frankı cepleri yaktı

"Faiz oranı euro ve dolardan daha düşük olduğu için İsviçre Frankı ile konut kredisi aldık. Çünkü İsviçre Frankı'nda sert dalgalanmalar olmuyordu. Bankacımızın da önerisi bu yöndeydi. Üstelik euro ve dolara göre faiz oranları daha düşüktü. Ama yaptığımız hesaplar tutmadı. İsviçre Frankı tarihinde görmediği bir yükselişe geçti. Daha kredinin ilk taksidini ödemeden aylık 250 YTL zarar ettim. Bugünkü hesapla toplam kredimiz yaklaşık 40 bin YTL arttı." Yüksel Akkoyun'un bu sözleri İsviçre Frankı ile konut kredisi kullanan binlerce kişinin şu andaki ortak sorunu...

Olmaz denilen oldu ve 10 yıldır yerinden kıpırdamayan İsviçre Frankı (CHF) da küresel krize yenik düştü. Ekim 2007'de 1 YTL olan 1 İsviçre Frankı şu anda 1.4603 YTL'ye ulaştı. Tarihinde böyle bir artış görmeyen İsviçre Frankı ile konut kredisi kullananlar da yandı.

"Dövizle borçlanmak her zaman bir risktir. Ama kimse 10 yıldır yerinden kıpırdamayan CHF'in bir anda bu kadar yükseleceğini tahmin edemezdi. Tıpkı dev bankaların kamulaştırılacağını öngöremediğimiz gibi" diyen bankacılar yine de İsviçre Frankı'nın euro ve dolara göre daha avantajlı olduğunu söylüyor.
 
Euro ve dolara göre faiz oranı daha düşük

İsviçre Frankı'nın yolundan çıkaran dünyayı etkisi altına küresel kriz oldu. Avrupa'nın refah ülkelerinden İsviçre'de de bankacılık sistemi, mortgage kaynaklı krizden ağır hasar aldı. İsviçre hükümeti, krize karşı desteklemek için ülkenin iki büyük bankası UBS ve Credit Suisse'ye milyarlarca dolar yardımda bulunma kararı aldı. İsviçre'de yaşanan sıkıntı ülkenin para birimi için de tarihine geçecek bir değişim yarattı.

2005 yılında 1.17 YTL, 2006'da 1.02, 2007'de 1.14 seviyesinde olan İsviçre Frankı Ocak 2008'de de 1.03 YTL ile istikrarını koruyordu. Ancak küresel krizin İsviçre'ye sıçraması ile bir anda yükselişe geçen para birimi şu anda 1.45 seviyesinde. Bu tırmanış İsviçre Frankı ile konut kredisi kullananların uykusunu kaçırdı.

Piyasada 9 bankanın İsviçre Frankı ile konut kredisi veriyor. Bu kredi başta yüksek gelir grupları olmak üzere pek çok kişinin tercihiydi. Bunun nedeni de bu para biriminin istikrarından dolayı faizi euro ve dolara göre yıllık yüzde 5-6 daha ucuz olmasıydı. Müşterilerine İsviçre Frankı kullandıran bankalar bu para birimini uluslararası piyasalardan yıllık yüzde 2,5 faizle buluyordu.
Geçiş yıllardaki istikrarına bakıldığında diğer para birimlerine göre daha sağlam görünen CHF'in global krizle birlikte yüzde 40 yükselmesi, tüketicileri yüzde 30'lara varan ek ödemelerle karşı karşıya getirdi. TURYAP Yönetim Kurulu Üyesi Başak Soner, "Geçmiş dönemde faizi düşük olduğu için dövizli konut kredisi kullananlar, şu anda yapacağı ödemelerde YTL üzerinden yaklaşık yüzde 30 zarar edecek" dedi.

Fortisbank yetkilileri ise "Böyle bir şey olacağı tahmin edilemezdi. Ancak serbest kur böyle bir şey, bu krediler alırken bunun olabileceği de göz önüne alınmalıydı" açıklamasını yaptı. Kimsenin global kredi krizinin gelip dünyayı bu şekilde etkilemesinin beklemediğini söyleyen yetkili, "Bizler için de sonuçta o dönem için win win(kazan kazan) görünen bir durumdu. Kimse 10 yıldır yerinden kıpırdamayan CHF'in bir anda bu kadar yükseleceğini tahmin edemezdi. Tıpkı dev bankaların kamulaştırılacağını öngöremediğimiz gibi" dedi.
 
Konut kredilerinin yüzde 30'unu CHF'den verdik

Üç yıldan biraz fazla bir süredir dövize endeksli konut kredilerinde bir hareketlilik olduğunu söyleyen isminin açıklanmasını istemeyen üst düzey banka yöneticisi, "Konut kredilerinin yüzde 30'a yakınını CHF ile yüzde 0,53'ten verdik. O zamanlar 1.40-1.50 faizle YTL kredisi veriyorduk. Arada 2-3 kat faiz farkı vardı. 2-3 yıldır YTL ile kredi alanlar fazladan faiz ödemeye göze alırken CHF ile alanlar sefasını sürdü. Bu risk herkesin bildiği bir şeydi. Müşterilere açık açık "Frank alıyorsunuz ama TL kazanıyorsunuz, böyle bir riskiniz var" dedik, ancak o zaman kendi hesaplarını yaptılar, develüasyon olsa yüzde 20 zararımız olur dediler, şimdi bu sefanın risk kısmını yaşıyorlar" diyor. Denizbank'ın Konut ve Oto Finansman Bölüm Müdürü Barış Yılmazkaya ise iyimser bir tablo çiziyor ve döviz kredisiyle borçlananların YTL'yle borçlananlarla kıyaslandığında hala karda olduklarını söylüyor. Şu anda aylık taksitlerde yüzde 40-50 lik bir artışın söz konusu olduğunu ancak uzun vadeli kredi alanların panik olmalarına gerektirecek bir durum olmadığını söyleyen Yılmazkaya, "Çünkü YTL'ye vurduğunuz zaman yine de kardalar. Ama kısa vadeli kredilerde kur farkına dayalı bir sıkıntı olacaktır" diyor.

İSVİÇRE FRANKI NEDEN AVANTAJLIYDI

* Son 5 yılda İsviçre Frankı'nın YTL karşısında değeri neredeyse değişmedi.
* Tüketiciye yükselme ihtimali zayıf Frank'a endeksli kredi önerildi.
* Yüksek gelir grupları YTL'den vazgeçip Frank'a endeksli kredi aldı.
* Frank ile kredi alan euro ve dolara göre yüzde 5-6 daha az faiz ödüyordu.
 
KRİZLE BİRLİKTE FRANK'A NE OLDU
* İsviçre Frankı bugün yüzyılın en yüksek seviyesine çıkmış durumda.
* Frank, 5 Ekim 2007'de 1 YTL ile eşitlenmişti. Şu anda ise 1.4603 YTL.
* Küresel kriz Frank'ın değerini yaklaşık yüzde 40 artırdı.
* Frank ile kredi alanlar yüzde 30'a varan ek ödemeyle karşı karşıya.

Sevda YÜZBAŞIOĞLU / Referans