OSB'lerden sadece 80'i organize oldu, 178'i ölü yatırım
Milyarlarca liralık cironun döndüğü ve yaklaşık 1 milyon kişinin istihdam edildiği OSB'ler kötü gidişata son vermek istiyor
Erzurum'da 35 yıllık Organize Sanayi Bölgesi (OSB) adeta sinek avlıyor. 82 parseli bulunan bölgede faaliyet gösteren firma sayısı 5. Bundan tam 18 yıl önce temeli atılan Ağrı OSB ise hâlâ tamamlanmayı bekliyor. 106 parseli bulunan OSB'nin yüzde 50'si tahsis edilmiş ancak yıllardır burada fabrika açan sanayici sayısı 4'ü geçmiyor. 2005 yılında sanayiciye açılan Şırnak OSB'de ise sadece bir tek firma bulunuyor.
Anadolu'da sanayinin kalbi olması gereken OSB'lerin kaderi yıllardır tabela olmanın ötesine geçemedi.
Geçen günlerde "Anadolu sanayi çöplüğüne döndü, daha çivisi bile çakılmamış OSB'ler var, arazi değerlenir umuduyla sanayici yatırım yapmıyor" açıklamalarında bulunan Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün'ün gündeme taşıdığı OSB'lerle ilgili sorun sadece doğu illeri ile sınırlı değil.
Liman, altyapı ve pazar imkânları ile çok daha geniş olanaklara sahip batıdaki birçok OSB de aynı kaderi paylaşıyor. Türkiye'nin en fazla sanayi bölgesine sahip İzmir'de sanayici, boş kalan parseller için yatırımcı avına çıkarak arsa fiyatlarını hatta aidatlarını bile aşağı çekti.
Bergama OSB, taksitli arsa satışı uygulamasına başlarken 100 bin dönüm üzerinde arsa talebi karşısında fiyatlarını 2 euronun altına çektiğini açıkladı. Tire OSB ise arsa fiyatlarında yüzde 10 indirimin yanı sıra aidatlarını metrekare başına 60 kuruştan 40 kuruşa indirdi.
258 OSB var, sadece 80'i çalışıyor
Milyarlarca liralık cironun döndüğü ve yaklaşık 1 milyon kişinin istihdam edildiği OSB'lerin çoğu adeta can çekişiyor. Yıllardır siyasilerin talepleri sonucunda, binlerce dönümlük arazilerin tel örgülerle çevrilerek, "OSB inşaat alanıdır" tabelasının asılmasından öteye gidemeyen organize sanayi bölgelerinin sorunları yaşanan ekonomik krizle birlikte iyice su yüzüne çıktı. Stratejik bir plandan yoksun, ardı ardına açılan OSB'lerin sayısı toplam 258'i bulmuş durumda. Şu anda Türkiye'de bir tek Artvin dışında bütün illerde OSB bulunuyor. Ancak mevcutların içinde sadece 80 tanesi faaliyette. 64'e yakın OSB'de ise tahsisler yapılmışsa bile yatırımcı gitmediği için in cin top oynuyor. Kalan OSB'lerin ise 23'ü arsa tahsisi, 27'si kamulaştırma bekliyor. 18 adedi ise hâlâ plan ve proje aşamasında. 46'sında ise altyapı çalışmaları devam ediyor.
OSB'ler konusunda en büyük sıkıntı Anadolu'da yaşanıyor. Şırnak Ticaret ve Sanayi Ticaret Odası Başkanı Osman Geliş, bu durumu "Yolumuz yok ki, sanayicimiz olsun. Yıllardır Cizre-Şırnak yolunun bitmesini bekliyoruz. Yolu olmayan yere OSB açılsa ne olur" sözleriyle özetliyor. Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Lütfü Yücelik'e göre ise atıl durumdaki OSB'lerin harekete geçmesi için mutlaka bir neden olmalı, "Biz batıdakiler gibi liman, pazar, altyapı imkânları vaat edemiyoruz" diyen Yücelik, "Erzurum'a yatırım için gelecek işadamı 6 ay üretim yapacağını bilir. Eğer özel bir teşvik yoksa buraya kim gelir" diyor.
Bergama'da taksitli arsa satışı
Doğu illerine göre altyapı, lojistik ve pazar olarak çok daha geniş olanaklar sunan batı OSB'lerinde de benzer sıkıntılar yaşanıyor. Bunun en iyi örneği şu anda Ege'de yaşanıyor. 13 OSB ile en fazla OSB bulunduran il özelliğini Bursa ile birlikte paylaşan İzmir'de adeta OSB enflasyonu yaşanıyor. İzmir Anadolu OSB Başkanı Hilmi Uğurtaş, Ege Bölgesi'nde sıkıntılar olduğunu dile getirirken "Bergama'da hâlâ boş alan varken Ödemiş, Torbalı'da kamulaştırma yapılıyor. Aliağa altyapısı zengin olduğu halde yatırımcısı yok. Tire'de OSB varken Kınık'ta OSB açılmış. Şimdi Manisa'da benzer şekilde çalışma var" diyor.
Bergama OSB Bölge Müdürü Burak Akgün de "Biz de bölge olarak yatırımcıya daha cazip imkânlarla ulaşmak istedik ve arsa satışlarımızda taksitli satışa başladık. Şu anda 5 bin metrekare alan 150 bin TL'ye geliyor. Bu, çok büyük bir rakam değil. Biz indirimi 20 bin-30 bin metrekarelik alanlar için başlattık. Yüzde 25 peşin alıyoruz. Kalan kısmını da 1.5 yıla kadar taksitlendiriyoruz" diye konuşuyor.
Bakan Nihat Ergün'ün "OSB'ler çöplüğe döndü" benzetmesini doğru bulan sanayicinin bu noktada ısrarla altını çizdiği bir nokta var. O da OSB'leri adeta çöplüğe çeviren keyfi uygulamaların son bulması ve dönemin Sanayi Bakanı Zafer Çağlayan'ın öncülüğünde hazırlanan ve hâlâ devam eden sanayi envanter çalışmasının harfiyen uygulanması. Çünkü söz konusu envantere göre artık bir ilde yeni bir OSB'nin açılması o ildeki mevcut OSB'lerin yüzde 75 doluluk oranını yakalamış olması şartına bağlı. Bu kararın da etkisiyle son bir yıldır yeni OSB taleplerinin yavaşladığına dikkat çeken OSB Üst Kuruluşu (OSBÜK) Başkanı Mahmut Yılmaz, "Eğer bakanlık bu uygulamada ısrarlı olursa sadece yeni atıl OSB'lerin kurulmasına engel olmakla kalmaz aynı zamanda mevcut OSB'lerin işlev kazanmasını sağlar" dedi. Yılmaz ayrıca bakanlığın yapması gereken bir diğer önemli şeyin de OSB'ler konusunda siyasilerin olmayacak ricalarının önüne geçmek olduğunun altını çiziyor.
OSB'lerin dışında yatırımın önü kesilmeli
Aslında mevcut OSB'lerin doluluk oranının yüzde 77 gibi yüksek bir rakam olduğuna dikkat çeken OSBÜK Başkanı Mahmut Yılmaz, "Burada asıl tartışılması gereken nokta OSB sayısı ve bu kadar yüksek doluluk oranına rağmen buraların neden işlevsel olmadığı. Şu anda önemli olan bu OSB'leri cazip hale getirmek olmalı. Bu noktada da OSB'lere özel teşviklerin verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Hatta eğer mümkünse OSB'lerin dışında yatırımın önü kesilmeli" diye konuştu. Türkiye'de kişi başına düşen OSB alanının 9 metrekare ile sınırlı olduğuna vurgu yapan Yılmaz, "Hedef eğer sanayileşmek ise bu rakam aslında daha da yukarı çıkmalı. Bunun için de önce mevcut OSB'lerin kurtarılması gerekiyor" dedi. Önümüzdeki günlerde ihtisas OSB'lerinin daha fazla öne çıkacağına vurgu yapan Yılmaz, "Hükümet 'İhtisas OSB'lerini destekleyeceğiz' diyor ama resmi anlamda, karışık OSB ile ihtisas OSB'ye yatırım konusunda, bir ayrım söz konusu değil. Bakanlığın hazırladığı sanayi envanteri de bu sorunu tek başına çözmez. OSB'lerin o kadar çok sorunu var ki, Türkiye'nin acilen günün şartlarına uygun bir OSB stratejisi hazırlaması şart" dedi.
OSBDER Başkanı Yücel Güngör, Türkiye'de OSB'ler konusunun özellikle siyasiler tarafından çok fazla istismar edildiğini belirterek "Milletvekili koluna birkaç işadamı takıyor, bir araziyi belirleyip 'Burası OSB olsun' diyor ve iş öylece kalıyor. Anadolu bu konuda çok kötü durumda. Ne uzman kadro var ne de altyapı" dedi. Talep sıkıntısı yaşayan bölgelerdeki OSB'lerin canlanması için teşviklerin yeterli olmayacağını belirten Güngör, "Teşvik elbette çok önemli ama yetmediğini görüyoruz. Yapılacak şey belli. Türkiye'nin sanayi envanteri çıkarılıp, örneğin Ağrı'da, Kars'ta, Muş'ta ne üretilir onu tespit etmek ve o yatırımı yönlendirmek gerekiyor" dedi.
AĞRI
18 yıldır bitmeyi bekliyor
Ağrı Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Erat
Ağrı'daki OSB'nin temeli 18 yıl önce atıldı. 106 parselden oluşan alanda şu anda sadece 5 civarında firma var. Altyapı çalışmaları henüz tam olarak bitmedi. Bitirilmesi için hükümetle temas içindeyiz. Geçmiş dönemde yapılan yanlışların bedelini ödemeye devam ediyoruz. Hedefimiz OSB'yi bir an önce tamamlayıp yeni teşvik sistemiyle birlikte yatırımcı çekmek. Ancak bunun için desteğe ihtiyacımız var. Hiçbir yatırımcı sadece OSB var diye buraya yatırıma gelmez. Buranın faaliyete geçmesi, Ağrı'yı kalkındırması için özel teşvik gerekiyor.
ŞIRNAK
Yolumuz yok, OSB var
Şırnak Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
Osman Geliş
Şırnak'ta 17 parsel olmak üzere iki etap OSB açıldı. 2005'ten bu yana sanayiciye açık olan bölgede şu anda sadece madencilik üzerine çalışan bir tek firma var. Bu durumun temel nedeni imkânsızlıkların dışında yol gibi hayati öneme sahip ihtiyacın bile giderilememiş olmaması. Bizim için dönüm noktası olacak Şırnak-Cizre karayolunu beklemeye devam ediyoruz. Yolu olmayan yere OSB açılmasının bir anlamı da kalmıyor. Bu durumda ikinci etaba hiç başlamadık bile. Bu alanın en azından yolu olan Silopi'ye kaydırılmasını istiyoruz. Şu anda Cizre'de de arsa tahsisi yapılıyor. Ulaşım ve pazar olanakları ile bizden daha avantajlı görünen bölgede ne olacağını zaman gösterecek.
ERZURUM
Sadece 5 firma var
Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Lütfü Yücelik
35 yıllık geçmişimiz var. 82 parselin bulunduğu altyapısı hazır, borcu olmayan bir bölge konumundayız. Ancak yatırımcımız yok. Bölgede 5 firma çalışıyor, bir de iki adet çağrı merkezi geldi. Doğuda sanayici olmak çok zor. Bunun bilinci ile hareket edilmesi gerekiyor. Erzurum'a gelen yatırımcı 6 ay üretim yapacak 6 ay stok çalışacak. Bu kolay değil. Eğer böyle bir yere OSB açılıyorsa bunun teşvik edilmesi şart. Umutsuz yaşanmıyor. Şimdi umudumuzu son teşviklere bağladık. 4. bölgeyiz ve yatırımcıya gelin diye davet ediyoruz.
RAKAMLARLA OSB'LERİN DURUMU
OSB'lerin kimlik kartı
Toplam OSB sayısı: 258
Faaliyette gözüken OSB sayısı: 144
Kamulaştırma ve arsa seçimi bekleyen: 50
İhtisas OSB sayısı: 24
OSB'lerin doluluk oranı: Yüzde 77,9
Toplam OSB alanı: 67 bin 200 hektar
OSB'lerdeki toplam parsel oranı: 44 bin 894
Tahsis edilen parsel oranı: 32 bin 135
En fazla OSB bulunan yerler: 13 adet ile Bursa ve İzmir.
OSB'lerdeki toplam istihdam: Yaklaşık 1 milyon
Selma Bektaş/Referans
Anadolu'da sanayinin kalbi olması gereken OSB'lerin kaderi yıllardır tabela olmanın ötesine geçemedi.
Geçen günlerde "Anadolu sanayi çöplüğüne döndü, daha çivisi bile çakılmamış OSB'ler var, arazi değerlenir umuduyla sanayici yatırım yapmıyor" açıklamalarında bulunan Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün'ün gündeme taşıdığı OSB'lerle ilgili sorun sadece doğu illeri ile sınırlı değil.
Liman, altyapı ve pazar imkânları ile çok daha geniş olanaklara sahip batıdaki birçok OSB de aynı kaderi paylaşıyor. Türkiye'nin en fazla sanayi bölgesine sahip İzmir'de sanayici, boş kalan parseller için yatırımcı avına çıkarak arsa fiyatlarını hatta aidatlarını bile aşağı çekti.
Bergama OSB, taksitli arsa satışı uygulamasına başlarken 100 bin dönüm üzerinde arsa talebi karşısında fiyatlarını 2 euronun altına çektiğini açıkladı. Tire OSB ise arsa fiyatlarında yüzde 10 indirimin yanı sıra aidatlarını metrekare başına 60 kuruştan 40 kuruşa indirdi.
258 OSB var, sadece 80'i çalışıyor
Milyarlarca liralık cironun döndüğü ve yaklaşık 1 milyon kişinin istihdam edildiği OSB'lerin çoğu adeta can çekişiyor. Yıllardır siyasilerin talepleri sonucunda, binlerce dönümlük arazilerin tel örgülerle çevrilerek, "OSB inşaat alanıdır" tabelasının asılmasından öteye gidemeyen organize sanayi bölgelerinin sorunları yaşanan ekonomik krizle birlikte iyice su yüzüne çıktı. Stratejik bir plandan yoksun, ardı ardına açılan OSB'lerin sayısı toplam 258'i bulmuş durumda. Şu anda Türkiye'de bir tek Artvin dışında bütün illerde OSB bulunuyor. Ancak mevcutların içinde sadece 80 tanesi faaliyette. 64'e yakın OSB'de ise tahsisler yapılmışsa bile yatırımcı gitmediği için in cin top oynuyor. Kalan OSB'lerin ise 23'ü arsa tahsisi, 27'si kamulaştırma bekliyor. 18 adedi ise hâlâ plan ve proje aşamasında. 46'sında ise altyapı çalışmaları devam ediyor.
OSB'ler konusunda en büyük sıkıntı Anadolu'da yaşanıyor. Şırnak Ticaret ve Sanayi Ticaret Odası Başkanı Osman Geliş, bu durumu "Yolumuz yok ki, sanayicimiz olsun. Yıllardır Cizre-Şırnak yolunun bitmesini bekliyoruz. Yolu olmayan yere OSB açılsa ne olur" sözleriyle özetliyor. Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Lütfü Yücelik'e göre ise atıl durumdaki OSB'lerin harekete geçmesi için mutlaka bir neden olmalı, "Biz batıdakiler gibi liman, pazar, altyapı imkânları vaat edemiyoruz" diyen Yücelik, "Erzurum'a yatırım için gelecek işadamı 6 ay üretim yapacağını bilir. Eğer özel bir teşvik yoksa buraya kim gelir" diyor.
Bergama'da taksitli arsa satışı
Doğu illerine göre altyapı, lojistik ve pazar olarak çok daha geniş olanaklar sunan batı OSB'lerinde de benzer sıkıntılar yaşanıyor. Bunun en iyi örneği şu anda Ege'de yaşanıyor. 13 OSB ile en fazla OSB bulunduran il özelliğini Bursa ile birlikte paylaşan İzmir'de adeta OSB enflasyonu yaşanıyor. İzmir Anadolu OSB Başkanı Hilmi Uğurtaş, Ege Bölgesi'nde sıkıntılar olduğunu dile getirirken "Bergama'da hâlâ boş alan varken Ödemiş, Torbalı'da kamulaştırma yapılıyor. Aliağa altyapısı zengin olduğu halde yatırımcısı yok. Tire'de OSB varken Kınık'ta OSB açılmış. Şimdi Manisa'da benzer şekilde çalışma var" diyor.
Bergama OSB Bölge Müdürü Burak Akgün de "Biz de bölge olarak yatırımcıya daha cazip imkânlarla ulaşmak istedik ve arsa satışlarımızda taksitli satışa başladık. Şu anda 5 bin metrekare alan 150 bin TL'ye geliyor. Bu, çok büyük bir rakam değil. Biz indirimi 20 bin-30 bin metrekarelik alanlar için başlattık. Yüzde 25 peşin alıyoruz. Kalan kısmını da 1.5 yıla kadar taksitlendiriyoruz" diye konuşuyor.
Bakan Nihat Ergün'ün "OSB'ler çöplüğe döndü" benzetmesini doğru bulan sanayicinin bu noktada ısrarla altını çizdiği bir nokta var. O da OSB'leri adeta çöplüğe çeviren keyfi uygulamaların son bulması ve dönemin Sanayi Bakanı Zafer Çağlayan'ın öncülüğünde hazırlanan ve hâlâ devam eden sanayi envanter çalışmasının harfiyen uygulanması. Çünkü söz konusu envantere göre artık bir ilde yeni bir OSB'nin açılması o ildeki mevcut OSB'lerin yüzde 75 doluluk oranını yakalamış olması şartına bağlı. Bu kararın da etkisiyle son bir yıldır yeni OSB taleplerinin yavaşladığına dikkat çeken OSB Üst Kuruluşu (OSBÜK) Başkanı Mahmut Yılmaz, "Eğer bakanlık bu uygulamada ısrarlı olursa sadece yeni atıl OSB'lerin kurulmasına engel olmakla kalmaz aynı zamanda mevcut OSB'lerin işlev kazanmasını sağlar" dedi. Yılmaz ayrıca bakanlığın yapması gereken bir diğer önemli şeyin de OSB'ler konusunda siyasilerin olmayacak ricalarının önüne geçmek olduğunun altını çiziyor.
OSB'lerin dışında yatırımın önü kesilmeli
Aslında mevcut OSB'lerin doluluk oranının yüzde 77 gibi yüksek bir rakam olduğuna dikkat çeken OSBÜK Başkanı Mahmut Yılmaz, "Burada asıl tartışılması gereken nokta OSB sayısı ve bu kadar yüksek doluluk oranına rağmen buraların neden işlevsel olmadığı. Şu anda önemli olan bu OSB'leri cazip hale getirmek olmalı. Bu noktada da OSB'lere özel teşviklerin verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Hatta eğer mümkünse OSB'lerin dışında yatırımın önü kesilmeli" diye konuştu. Türkiye'de kişi başına düşen OSB alanının 9 metrekare ile sınırlı olduğuna vurgu yapan Yılmaz, "Hedef eğer sanayileşmek ise bu rakam aslında daha da yukarı çıkmalı. Bunun için de önce mevcut OSB'lerin kurtarılması gerekiyor" dedi. Önümüzdeki günlerde ihtisas OSB'lerinin daha fazla öne çıkacağına vurgu yapan Yılmaz, "Hükümet 'İhtisas OSB'lerini destekleyeceğiz' diyor ama resmi anlamda, karışık OSB ile ihtisas OSB'ye yatırım konusunda, bir ayrım söz konusu değil. Bakanlığın hazırladığı sanayi envanteri de bu sorunu tek başına çözmez. OSB'lerin o kadar çok sorunu var ki, Türkiye'nin acilen günün şartlarına uygun bir OSB stratejisi hazırlaması şart" dedi.
OSBDER Başkanı Yücel Güngör, Türkiye'de OSB'ler konusunun özellikle siyasiler tarafından çok fazla istismar edildiğini belirterek "Milletvekili koluna birkaç işadamı takıyor, bir araziyi belirleyip 'Burası OSB olsun' diyor ve iş öylece kalıyor. Anadolu bu konuda çok kötü durumda. Ne uzman kadro var ne de altyapı" dedi. Talep sıkıntısı yaşayan bölgelerdeki OSB'lerin canlanması için teşviklerin yeterli olmayacağını belirten Güngör, "Teşvik elbette çok önemli ama yetmediğini görüyoruz. Yapılacak şey belli. Türkiye'nin sanayi envanteri çıkarılıp, örneğin Ağrı'da, Kars'ta, Muş'ta ne üretilir onu tespit etmek ve o yatırımı yönlendirmek gerekiyor" dedi.
AĞRI
18 yıldır bitmeyi bekliyor
Ağrı Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Erat
Ağrı'daki OSB'nin temeli 18 yıl önce atıldı. 106 parselden oluşan alanda şu anda sadece 5 civarında firma var. Altyapı çalışmaları henüz tam olarak bitmedi. Bitirilmesi için hükümetle temas içindeyiz. Geçmiş dönemde yapılan yanlışların bedelini ödemeye devam ediyoruz. Hedefimiz OSB'yi bir an önce tamamlayıp yeni teşvik sistemiyle birlikte yatırımcı çekmek. Ancak bunun için desteğe ihtiyacımız var. Hiçbir yatırımcı sadece OSB var diye buraya yatırıma gelmez. Buranın faaliyete geçmesi, Ağrı'yı kalkındırması için özel teşvik gerekiyor.
ŞIRNAK
Yolumuz yok, OSB var
Şırnak Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
Osman Geliş
Şırnak'ta 17 parsel olmak üzere iki etap OSB açıldı. 2005'ten bu yana sanayiciye açık olan bölgede şu anda sadece madencilik üzerine çalışan bir tek firma var. Bu durumun temel nedeni imkânsızlıkların dışında yol gibi hayati öneme sahip ihtiyacın bile giderilememiş olmaması. Bizim için dönüm noktası olacak Şırnak-Cizre karayolunu beklemeye devam ediyoruz. Yolu olmayan yere OSB açılmasının bir anlamı da kalmıyor. Bu durumda ikinci etaba hiç başlamadık bile. Bu alanın en azından yolu olan Silopi'ye kaydırılmasını istiyoruz. Şu anda Cizre'de de arsa tahsisi yapılıyor. Ulaşım ve pazar olanakları ile bizden daha avantajlı görünen bölgede ne olacağını zaman gösterecek.
ERZURUM
Sadece 5 firma var
Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Lütfü Yücelik
35 yıllık geçmişimiz var. 82 parselin bulunduğu altyapısı hazır, borcu olmayan bir bölge konumundayız. Ancak yatırımcımız yok. Bölgede 5 firma çalışıyor, bir de iki adet çağrı merkezi geldi. Doğuda sanayici olmak çok zor. Bunun bilinci ile hareket edilmesi gerekiyor. Erzurum'a gelen yatırımcı 6 ay üretim yapacak 6 ay stok çalışacak. Bu kolay değil. Eğer böyle bir yere OSB açılıyorsa bunun teşvik edilmesi şart. Umutsuz yaşanmıyor. Şimdi umudumuzu son teşviklere bağladık. 4. bölgeyiz ve yatırımcıya gelin diye davet ediyoruz.
RAKAMLARLA OSB'LERİN DURUMU
OSB'lerin kimlik kartı
Toplam OSB sayısı: 258
Faaliyette gözüken OSB sayısı: 144
Kamulaştırma ve arsa seçimi bekleyen: 50
İhtisas OSB sayısı: 24
OSB'lerin doluluk oranı: Yüzde 77,9
Toplam OSB alanı: 67 bin 200 hektar
OSB'lerdeki toplam parsel oranı: 44 bin 894
Tahsis edilen parsel oranı: 32 bin 135
En fazla OSB bulunan yerler: 13 adet ile Bursa ve İzmir.
OSB'lerdeki toplam istihdam: Yaklaşık 1 milyon
Selma Bektaş/Referans
