Riskli yapılar nasıl yenileniyor? İşte adım adım kentsel dönüşüm süreci!
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat'ta meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin ardından riskli yapıların dönüşümü de yeniden gündeme taşındı. Peki riskli yapılar nasıl yenileniyor? 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'a göre, riskli alan içinde veya dışında, ekonomik ömrünü tamamlamış veya yıkılma ya da ağır hasar görme riski taşıdığı tespit edilen binalar "riskli yapı" şeklinde kabul ediliyor ve bunlara ilişkin işlemler de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülüyor
Kahramanmaraş merkezli olarak 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerden sonra riskli yapıların dönüşümü konusu yeniden gündeme geldi.
6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'a göre, riskli alan içinde veya dışında, ekonomik ömrünü tamamlamış veya yıkılma ya da ağır hasar görme riski taşıdığı tespit edilen binalar "riskli yapı" şeklinde kabul ediliyor ve bunlara ilişkin işlemler de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülüyor.
Paylaşılan detaylara göre, riskli yapıların yıkılarak yenisinin inşa edilmesiyle ilgili dönüşüm süreci ise yapı sahiplerinin "tespit başvurusu" ile başlıyor, "risk tespiti", "riskli yapıların yıktırılması"yla sürüyor ve "yıkım sonrası uygulama"yla da sona eriyor.
1. adım tespit başvurusu
Muhtemel afet esnasında yıkılma ve ağır hasar görme ihtimali olab, içinde yaşayanların can güvenliği için risk taşıyan yapıların tespiti için ilk adımı yapı malikinin atması gerekli.
"Riskli yapı tespiti"nin, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının "https://altyapi.csb.gov.tr/riskli-yapi-tespiti-ile-ilgili-kuruluslar" linkinde bulunan lisanslandırılmış kurum ve kuruluşlara yaptırılması gerekli.
Buna ilişkin başvuruysa, yapı maliklerinden ya da kanuni temsilcilerinden biri tarafından https://kentseldonusum.csb.gov.tr internet adresi üzerinden e-Devlet şifresi ile gerçekleştiriliyor.
2. aşama risk tespiti
Verilen detaylara göre, lisanslandırılan kurum ve kuruluşlar tarafından başvuru sonrası incelemelerle hazırlanmış olan riskli yapı tespit raporu, İstanbul, Ankara ve İzmir'de ilçe belediyelerine, diğer şehirlerde de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerine bildiriliyor.
Belediyeler ve il müdürlüklerinin eksiklik veya yanlış tespiti durumunda raporlar ilgilisine, "riskli yapı" şeklindeki şerh bildirimi de ilgili tapu müdürlüğüne iletiliyor. Yine verilen bilgiye göre, yapı malikleri, tebligat tarihinden itibaren 15 gün içinde riskli binanın yer aldığı yerdeki tapu müdürlüğüne ya da belediyeye itiraz edebiliyor.
İtiraz edilmemesi durumunda tebligat tarihinden itibaren 60 günden az olmamak üzere belirlenen süre içinde bina yıktırılıyor.
"Riskli yapı" tespitine itirazlar da üniversitelerden bildirilen 4 üye ile Bakanlıktan 3 üyenin bulunduğu teknik heyet tarafından inceleniyor.
Yine verilen bilgiye göre, teknik heyetin riskli yapı hakkındaki kararı ile tespit işlemi de kesinleşmiş oluyor.
3. aşama riskli yapıların yıktırılması
Kesinleşmiş olan "riskli yapı" kararı sonrasında yıkım için yapı maliklerine 60 günden az olmamak kaydıyla bir süre veriliyor.
Bu zaman içerisinde binanın yıktırılıp yıktırılmadığı, idare tarafından kontrol ediliyor. Eğer yıktırılmamışsa, yapının idari makamlar tarafından yıktırılacağı belirtilerek en fazla 30 gün olmak üzere ek süre tanınıyor.
Söz konusu bu süre sonunda da riskli yapıların malikleri tarafından yıktırılmaması durumunda ilgili kurum ve kuruluşlardan, riskli yapılara elektrik, su ve doğal gaz vermemeleri ve hizmetlerini durdurmaları talep ediliyor.
Riskli binalardan can ve mal tahliyesi ile yıktırma işlemleri, mülki amirler tarafından sağlanacak kolluk kuvveti desteği ve idarece yapılıyor ya da yaptırılıyor.
Yıktırılmayan binalar da Bakanlık veya il müdürlükleri tarafından yıkılıyor ya da yıktırılıyor. Yapı malikleri, söz konusu bu işlemin masraflarından hisseleri oranında sorumlu oluyor.
Süreç, yıkım sonrası uygulamayla sona eriyor
Riskli binaların yıkımı sonrası yeni bina inşa edilmesi ve parsellerle ilgili tekrar değerlendirme yapılıyor.
Eğer yapı maliklerinin bu işlemlerle ilgili oy birliği bulunmuyorsa, anlaşma sağlanamayan maliklere ait taşınmazların değeri Sermaye Piyasası Kuruluna kayıtlı lisanslı değerleme kuruluşlarına tespit ettiriliyor.
Yine verilen bilgilere göre, bu değer üzerinde de oy birliği sağlanamaması durumunda, binayla ilgili uygulamalara, maliklerin hisseleri oranında en az üçte iki çoğunlukla karar veriliyor.
Söz konusu bu karar ve anlaşma şartları İstanbul'da belediyelere, diğer yerlerde ise il müdürlüğüne bildiriliyor.
Bu karara katılmayan maliklerin arsa payları, anlaşma sağlayan diğer paydaşlara arsa payı değeri üzerinden açık artırma usulüyle satılıyor. Söz konusu satış işlemlerinin sonlanmasıyla yeni yapıyla ilgili uygulamaya geçiliyor.
Riskli yapısı yıkılanlara, yeni inşa edilecek olan konutlar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından faiz desteği ve kira yardımı, devletin ilgili kurumları ve belediyeler tarafından da vergi ve harç muafiyeti gibi kolaylıklar da tanınıyor.
Marmara Denizi'nde deprem! AFAD 3.9, Kandilli 4.2 açıkladı! Son dakika!