Rüzgârcının türbini zararına dönüyor

1 Kasım 2007'de rüzgâr santralı kurmak için EPDK'ya başvuruda bulunan ancak ihale mevzuatı tamamlanamadığı için yatırımını hayata geçiremeyen rüzgâr yatırımcısı bankalardan almış olduğu teminat mektubundan dolayı hergün zararına işliyor. Yaklaşık 21 ay önce EPDK'ya başvuruda bulunan toplam 78 bin megavat kurulu güçte 751 adet proje için başvuruda bulunan yatırımcılar almış olduğu teminat mektuplarından dolayı 24.5 milyon TL komisyon masrafı ödedi. Mevzuatın tamamlanmadığı sürece bu teminat tutarlarını ödemeye devam edecek.

751 başvuru var
EPDK'nın 1 Kasım 2007 tarihinde aldığı başvurulardan buyana rüzgâr sektöründe yaprak kımıldamadı. 21 ay önce rüzgâr yatırımcıları EPDK'yı adeta başvuru yağmuruna tutmuştu. 156 milyar TL değerinde 78 bin megavat kurulu güçte santral için 751 adet başvuruda bulunuldu. Aynı bölgede bir çok yatırımcı başvuruda bulunurken, EPDK, bu sorunu çözmek için ihale sisteminin oluşturulmasına karar verdi.
Bu kapsamda ihalenin yöntemi için Türkiye Elektrik İletim A.Ş. bir yönetmelik taslagı hazırladı. Yönetmelikte ihalenin usul ve esasları belirlenirken, EPDK aylardır yönetmelik taslağını bir türlü tamamlayıp ihaleye başlayamadı. Bu nedenle rüzgâr yatırımı için EPDK'nın ihale düzenlemesini bekleyen yatırımcılar bugüne kadar teminat mektuplarından dolayı ağır zararlarla karşı karşıya kaldı.

700 milyonluk teminat
Toplam 78 bin megavat kurulu güçte santral için 751 adet başvuru yapan yatırımcılardan her bir megavatlık başvuru için 10 bin YTL tutarında teminat mektubu alındı. Ancak 100 megavat ve üzeri başvurular için en fazla 1 milyon TL alındığı için yaklaşık 70 bin megavat için teminat yatırıldığı tahmin ediliyor.
Böylece 70 bin megavat için 10 bin TL'lik teminat mektubunu düşünuldüğünde toplam 700 milyon TL tutarında teminat mektubu EPDK' ya verildiği ortaya çıkıyor. Bankalar bu teminat mektupları için yıllık yüzde 2 tutarında komisyon alıyorlar. Böylece 700 milyon TL'lik teminat için  yatırımcı yıllık 14 milyon TL komisyon veriyor. Bankalar bu tutarları üçer aylık dönemler halinde tahsil ederken, yatırımcılar her 3 ayda bir 3.5 milyon TL boş yere komisyon masrafı ödüyorlar. Yani yaklaşık 21 ay içinde yatırımcılar 24.5 milyon TL' lik ödeme yapmak zorunda kaldı. Bu süreç uzadıkça rüzgâr yatırımcıları aldıkları teminattan dolayı ağır bedeller ödemek zorunda kalacak.
Elektrik üretiminin yüzde 50'den fazlası Rusya, İran ve Azerbaycan gibi ülkelerden sağlanan doğalgaz ile elde edilirken, hükümet kendi iç üretimi ile ortaya çıkacak rüzgâr ve diğer yerli enerji kaynaklarından elektrik üretimine destek vermekten çekindi. Yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına destek içeren Kanun Tasarısı Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'ın teklifleri yüksek bulması nedeni ile söz konusu tasarının görüşmeleri askıya alındı.

Rüzgârcılar yarışacak
TEİAŞ tarafından bir yıl önce hazırlanan ancak bir yıldır EPDK tarafından yürürlüğe geçirilemeyen Birden Fazla RES Başvurularında Sisteme Bağlanacak Olanın Belirlenmesi İçin Yapılacak Yarışmaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Taslağı ile rüzgâr yatırımcılarını zorlu bir yarış bekliyor.
Yönetmelik Taslağı'nın ilgili kurumlar tarafından da onaylanması durumunda, ilk olarak aynı bölgede bulunan RES projelerine ilişkin listeler, TEİAŞ'ın internet sayfasında duyurulacak. Şirketler müracaatlarında Rüzgâr Enerjisi Santrali (RES) projesinin Yıllık Ortalama Teorik Üretim Miktarının birim kWh başına teklif edilen katkı payı miktarı ile çarpımıyla bulunacak tutarın yüzde 5'i kadar geçici teminat mektubu verecekler. Yarışma için başvuruları EİE ve EPDK tarafından kabul edilebilir bulunan şirketlere yarışmanın yapılacağı gün ve saatte tekliflerini vermeleri için davet yazısı ile lisans süresince üretilecek kWh başına ödenecek katkı payı teklif mektubu gönderilecek. Yarışma için şirketler katkı payı tekliflerini kapalı zarfla belirlenen gün ve saatte teslim edilir. Zarflar komisyon tarafından şirket yetkililerinin huzurunda açılacak.  Yönetmelik Taslağında aynı bağlantı noktası için teklif veren ve çakışan projeler içinden en yüksek katkı payı teklifi veren proje sıralamaya alınacak. Diğer çakışan projeler ise sıralama dışı kalacak. En yüksek katkı payını teklif veren projeden başlamak üzere sıralamaya giren tüm projeler ilgili bağlantı noktası santralin bağlanabilir kapasitesine ulaşana kadar sisteme bağlantı hakkı kazanacak.

En son sıradan istenecek
İlgili bağlantı noktasının RES bağlantı kapasitesine ulaşılana kadar sıralanan teklifler içinde en son sıradaki teklifin kurulu gücü ile RES bağlantı kapasitesi aşılıyorsa, ilgili tekliften fiyat değişikliği yapılmaması koşuluyla kurulu gücünün kapasiteyi aşan miktarı kadar düşürülmesi talep edilecek. Bu güç düşürme talebi ilgili şirket tarafından kabul edilmez ise sıralamadaki bir sonraki şirket teklifi değerlendirilecek.
Ayrıca aynı bölgede ve aynı TM için teklif vermiş bulunan ve diğer projeyi kısmen kapsayan yani `kesişen alana' sahip olan projelerden en yüksek katkı payı teklifini veren proje, kesişen alan da dahil RES kurma hakkını kazanacak. Kesişen alana sahip diğer teklif, kesişen alandan feragat etmiş sayılır ve bu alana karşılık gelen kurulu güç kadar kurulu gücünden düşülmüş teklif olarak sıralamaya dahil edilecek.
Şirketin mevcut bu durumu kabul etmemesi halinde ise, ilgili projesi sıralama dışında kalacak. En yüksek katkı payı teklifini eşit olarak birden fazla şirketin vermesi durumunda da, en yüksek eşit teklifi vermiş olanlardan aynı oturumda kapalı zarf ile birinci tekliften daha az olmamak kaydı ile yeniden teklif alınacak. 

Katkı payı ve üretimin yüzde 10'u teminat
Yarışma sonucunda seçilen şirketlerin geçici teminat mektupları ilgili RES projeleri lisans alma tarihlerine kadar TEİAŞ tarafından tutulacak ve bu tarihten sonra kesin teminatlar alınarak geçici teminatları iade edilecek. Ayrıca seçilen şirketlerin lisans başvurusunun EPDK tarafından reddedilmesi veya şirketlerin lisans başvurusunda bulunmaması halinde, TEİAŞ tarafından sıralamaya göre sonraki en yüksek teklifi veren şirketlere davet mektubu yazılarak yarışma şartları uygulanacak.
Sıralamada kalan diğer en yüksek teklifi birden fazla şirketin vermesi halinde, bu şirketlerden, yeni bir oturumda önceki tekliflerinden daha az olmamak kaydıyla yeniden teklif vermeleri istenecek. Seçilen şirket lisans alınmasını takiben ilgili RES projesinin Yıllık Ortalama Teorik Üretim Miktarının birim kWh başına teklif edilen katkı payı miktarı ile çarpılarak bulunacak tutarın yüzde 10'u oranındaki kesin teminat mektubunu 30 gün içerisinde TEİAŞ'a teslim edecek.
Songül Selvi/Radikal