Kentsel dönüşüm ve mütekabiliyet yasasının yürürlüğe girmesiyle inşaat ve gayrimenkul sektörününün pozitif yönde daha da ivme kazanacağı görülüyor
Ülkemizde çeşitli gayrimenkul projelerini gerçekleştiren İnşaat şirketleri ve bunların yaptıkaları projeler hakkında bilgi vermem hem uzmanlık alanım dışında olması nedeniyle bu konuya girmeyi hem de şirketleri ve projelerini değerlendirmeyi etik olarak doğru bulmuyorum.
Gayrimenkul yatırım ortaklıkları (GYO), gayrimenkule veya gayrimenkule dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırım yapmak amacıyla kurulmuş portföy yönetim şirketleri olarak tanımlanıyor.
Gayrimenkul sektörüne kurumsal sermayenin girebilmesi ve büyük ve nitelikli projelerin hayata geçirilebilmesi için başvururulan bir finansman modeli olan GYO'ların kurulabilmesi için SPK'nın izni şarttır.
GYO'lar bireysel ve kurumsal yatırımcılarının tasarruflarını ortak bir havuzda biraraya getirerek yüksek gelir elde edilebilecek büyük gayrimenkul projelerinin gerçekleştirilmesinide önemli bir enstrüman olmakta.
GYO'lar,
- Belirli bir projeyi gerçekleştirmek amacıyla süreli,
- Belirli alanlarda yatırım yapmak amacıyla süreli veya süresiz,
- Amaçlarında bir sınırlama olmaksızın süreli veya süresiz, olarak kurulabiliyor.
GYO'ların amaçları,
GYO'lar, alım satım kârı veya kira geliri elde etmek maksadıyla ofis, konut, iş merkezi, alışveriş merkezi, hastane, otel, ticari depolar, ticari parklar ve buna benzer gayrimenkulleri satın alabilir ve satabilirler. Otel, hastane veya buna benzer faaliyete geçirilebilmesi için belirli asgari donanıma ihtiyaç duyan gayrimenkullerin kiraya verilmeden önce tefrişini temin edebilirler.
- Alım satım kârı elde etmek veya kat irtifakı tesisi suretiyle proje geliştirmek maksadıyla arsa ve arazileri alabilirler.
- Üzerlerinde proje geliştirilmesi maksadıyla üst hakkı tesis edilen gayrimenkulleri mülkiyetini edindikten sonra kazanç elde etmek amacıyla satabilirler.
- Tapu kütüğüne şerh edilmiş gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi akdedilen gayrimenkulleri kazanç elde etmek amacıyla satabilirler.
- İlgili mevzuat uyarınca öngörülen tüm şartları sağlayan gayrimenkule dayalı projelere, gayrimenkul geliştirme kârı veya kira geliri elde etmek amacıyla yatırım yapabilirler.
- Gayrimenkuller üzerinde intifa hakkı kurabilir ve bu hakkı kullanabilirler, devre mülk irtifakı kurabilirler, sahip oldukları arsalar üzerinde ticari kâr elde etmek maksadıyla üst hakkı yükümlüsü olabilirler.
- Özel düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla Yap-İşlet-Devret modeliyle geliştirilecek projeleri, ilgili mevzuatta öngörülen şartların sağlanması koşuluyla, kendisi veya başkaları lehine üst hakkı tesis ettirmek suretiyle gerçekleştirebilirler.
- SPK'ca uygun görülecek nitelikte teminata bağlanmış olmak kaydıyla, mülkiyetini edinme amacı olmaksızın veya kat irtifakı tesis edilmeksizin, ilgili mevzuatta öngörülen şartların sağlanması koşuluyla, gayrimenkule dayalı projelere sözleşme hükümleri çerçevesinde yatırım yapabilirler.
- İlgili mevzuatta öngörülen şartların sağlanması koşuluyla, gayrimenkule dayalı projelere, müştereken malik olanların aralarındaki sözleşmede ortaklığın payına düşen kısım üzerindeki tasarrufuna ilişkin bir sınırlama olmaması şartıyla kat irtifakı tesisi yoluyla müştereken yatırım yapabilirler.
GYO yatırımcılarına uyarılar,
SPK'nın, GYO'ların hisse senetlerine yatırım yapacaklarına yönelik uyarılarını da burada anımsatmakta yarar var.
Yatırımcılar,
- GYO'ların karlılık durumunu, finansman yapısını, faaliyetleri ve yatırımları hakkında bilgileri şirketin faaliyet raporlarından ve finansal tablolarından izlemeli,
- Yatırımcılar şirketin sermaye, yönetim, finansal yapısı ve faaliyetleri hakkında şirket tarafından borsaya bildirilen açıklamaları da yakından takip etmeleri, konusundaki uyarılarını mutlaka dikkate almalılar ve SPK ya kayıtlı GYO'ları tercih etmeliler.
Borsada işlem görmekte olan mevcut GYO'lar hakkında detaylı ve güncel her türlü bilgi www. spk.gov.tr ve www. gyoder.org.tr 'den (Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği) edilebilir.
Gayrimenkul yatırım ortaklığı ilgili derleyebildiğim bilgiler özetle bunlar.
Umarım özet bilgi okurlarımıza yararlı olur.
Hilmi Develi/ Dünya Gazetesi