Sinan Öncel: İşler yüzde 25 düştü, kiralarda uzlaşalım!

BMD Başkanı Öncel, perakendede dolar üzerinden imzalanan kira kontratlarının insanlara zarar verdiğini belirterek, “Eğer uzlaşma olmazsa, mağazalar kapanır, binlerce insan işsiz kalır” dedi...

Sinan Öncel, moda, tekstil, hazır giyim, ayakkabı, hediyelik eşya, aksesuar, mutfak eşyaları, kozmetik alanlarından 149 perakende markasının çatı örgütü Birleşik Markalar Derneği'nin (BMD) son Başkanı.

47 milyar dolarlık bir pazarı temsil eden BMD'de, 3 yıl süreyle başkan olarak görev yapacak…

Ve elbette gelir gelmez ilk işi perakende sektöründeki en derin krize el atmak oldu; kiralar !

Öncel ile doların 19 kez rekor kırdığı gün konuştum, anlattıkları can sıkıcı.Sanırım önümüzdeki günlerde daha çok boşalan mağaza ve belki de AVM'lerde protesto gösterileri göreceğiz.

Sinan Öncel kira uzlaşma süreçlerinde özellikle yabacı fonların “duvar gibi” tavrına da dikkat çekiyor: Yoksa Türk perakendesine de mi “oyun oynanıyor?” İşte çok çarpıcı tespitlerle BMD Başkanı Sinan Öncel'in anlattıkları.

– Ekonomik kriz mi var? 

-Tam kriz denemese de, bütün dünya perakendesinde bir durağanlık var. Bugün New York'a da gidin, Londra'ya, Milano'ya da gidin, en güzel caddelerde bile boş mağazalar görürsünüz, kiralık tabelası var üstlerinde.

– Bunun nedeni ekonomi mi yoksa terörün yarattığı korkular mı? 

-Bölgesel olarak terör, Paris'teki gibi, ama ben asıl genel anlamda bir arz fazlası olduğunu düşünüyorum. Arz fazlası olunca yenilik yapmanız, farklılaşmanız gerek. Kapitalizmde güçlüler ayakta kalıyor, o yeniliği sağlayamayanlar da bir dönem sonra yok oluyor. Ama biz, Türkiye'deki markalar, yok olmak durumunda değiliz. Bundan 3-4 yıl önceki büyük ekonomik kriz, bizi gerçekten de “teğet geçti”. Şu anda da özellikle perakende sektöründe bu sıkıntılı süreci üretim gücümüzle atlatabiliriz.

DEV MARKALAR AYRILIYOR

– Hindistan ve Çin'den sonra üretim gücümüz hâlâ var mı gerçekten? 

-Var tabii. Hazır giyim ihracatımız, toplam ihracatta lokomotif kalemlerden biri. Bir avantajımız da genç olmamız. Bir topluma 500 yılda bir gelen bir şans bu !

– Güçsüz olduğumuz taraf hangisi, perakende nerede sıkıştı şu anda? 

-Öngörülemeyen bir sürü şey oldu memlekette! Sadece ülkemizde de değil, bölgesel olarak neler yaşandı. Bundan 5-6 yıl önce nüfus kağıdı ile sınır geçerek alışveriş yapılıyordu Suriye ve Türkiye arasında, inanılmaz canlı bir ekonomi vardı. Önce Irak patladı, sonra Suriye, arkasından Rus uçağı… Bütün bunlardan sonra bizim kum saatimiz tersine dönmeye başladı. Perakendede imzalanmış olan kira kontratları artık insanlara acı veriyor.

– O yüzden mi biz ana caddelerde, bazı AVM'lerde boş dükkanlar görüyoruz sürekli? 

-Düşünün dolar arttı, işleriniz de yüzde 25 düştü, özellikle turizm bölgelerinde… Açık olan mağazaların mal sahipleri kira konusunda bir uzlaşma sağlayabildikleri için açık kalabiliyor, bunu da bilelim bakın. Yani ya kiraları Türk Lirası'na çevirmişler, ya belli bir oranda indirim almışlar, çünkü bu koşullarda başka türlüsü mümkün değil. Kapalı olanlar ise dükkan sahipleri ile anlaşamadıkları için kapatmak zorunda kalmışlar. Anlı şanlı dünya markaları bırakıp çıkıyor Türkiye'den, sebebi kiralar.

– Niye bu kontratlar dolar bazında? 

-Bizim ekonomimiz dolarize bir ekonomi. Sadece kontratlar değil, dolar tasarrufunda da dünyadaki birkaç ülkeden biriyiz. İnsanlar döviz ve altın biriktirmeyi seviyor.

UYARLAMA DAVASI AÇARIZ

– Makul olan, iki taraf için de kazan-kazan olan durum uzlaşmak, neden direniyor mülk sahipleri? 

-Sorunun çözülemediği çoğu AVM yurtdışı fonların sahip olduğu merkezler. Yurtdışında siz sadece bir satırsınız, bir yüzdesiniz, bir kimliğiniz yok, umursamıyorlar.

– Türkiye'de yabancı fonların yönettiği AVM oranı nedir? 

-Yüzde 30-35'tir ve hepsi de iyi yatırımlar, kentin en değerli lokasyonları. Bu ne demek biliyor musunuz, uzlaşma sağlanamazsa kapanacak olan yüzlerce mağaza ve binlerce işsiz insan demek… İşsizlik rakamları açıklandı, çok yüksek, hele genç işsizliği yüzde 35, bu çok endişe verici bir rakam. Oysa şu anda perakendenin pek çok markası sıfır kârlılıkla çalışmaya razı, yeter ki dükkanı kapanmasın, çalışanları işsiz kalmasın. Ama bazı AVM'lerde yönetime gidiyorsunuz, anlatıyorsunuz, diyor ki “imzalamasaydın”. İyi de, kanuni haklarımız var bizim de, uyarlama davası açma haklarımız var.

Kapatmak isteyince ‘yok ceza ödeyeceksiniz' diyorlar

– Kira indirimini neye göre talep ediyorsunuz? 

-Kira-ciro oranına göre, AVM'ler her ciroyu açıkça görüyor zaten. Bakın, ilginç bir durum daha var, bu uzlaşmayan AVM yönetimlerine “o zaman biz kapatıp çıkalım” diyorsunuz, bu sefer de “yok, önce ceza ödeyeceksiniz” diyorlar ! Tamam, sözleşmede yazıyor bu, ama memlekette yaşanmayan sıkıntı kalmadı. Sen beni iş ortağı olarak görüyordun, nasıl bir ortaklık şimdi bu ? Doğrusu insan art niyet arıyor artık.

DOĞU'DA İŞVEREN PAYINI SIFIRLAYIN, GENÇLERE İŞ VERELİM…

– Doğu ve Güneydoğu'dan haberler nasıl ? Orada da AVM'ler yok muydu? 

Bundan 15 gün önce Çalışma Bakanı Mehmet Müezzinoğlu ile görüştüm. Bakanımıza “eğer mümkünse bir yıl süreyle başta Doğu, Güneydoğu olmak üzere 26 yaş altındaki gençlerin işveren payını sıfırlayın, biz bu çocuklara iş verelim” dedim. Özellikle o bölgede buna çok ihtiyaç var, 26 yaş altı bizim için sosyal barış açısından önemli bir kesim. Bekliyoruz.

Sözcü