Son 18 yılda OSB sayısı 334’e çıktı!
2002 yılından bu yana devlet-özel sektör iş birliğince Türkiye'de yüzlerce fabrika açıldı. 140 olan OSB sayısı 334’e ulaştı. Fabrikalar ile dışa bağımlılık büyük oranda düşerken, yatırımlarda aynı oranda hızlandı.
Son 18 yılda başta savunma ve organize sanayi olmak üzere birçok alanda fabrika yatırımları hızla artış gösterdi. 2002'den bu yana 140 OSB’nin bulunduğu Türkiye’de, bu sayı bugün 334’e çıktı. Türkiye'de yer alan habere göre; savunma ihtiyaçlarının yüzde 70’i ülkede karşılanabiliyor. Bu sayı 2002'den önce sadece yüzde 25’e ulaştı. Bu süreçte özel sektöre ciddi teşvikler verilirken açılan fabrikaların sayısı da yükseldi. Bu dönemde birçok stratejik ürünün de Türkiye’de üretilebiliyor. İşte o fabrikalardan bazıları:
- Türkiye’nin ilk insansı robot fabrikası (2017-Konya)
- TÜMOSAN traktör fabrikası (2004-Konya)
- Uzay Sistemleri Entegrasyon ve Test Merkezi (TUSAŞ)
- Mitsubishi Electric Turkey (2018-Manisa)
- Otosan’ın Yeniköy fabrikası (2014)
- Kazan Soda Elektrik fabrikası (2018)
- Avrupa’nın en büyük tıbbi atık sterilizasyon yatırımı (2016-İstanbul)
- Türkiye’nin en büyük biyogaz ve elektrik enerjisi üretimi tesisi (2016-Aksaray)
- Türkiye’nin en büyük biyoteknolojik ilaç üretim tesisi (Abdi İbrahim - 2018)
- Türkiye’nin ikinci büyük alüminyum kablo fabrikası (2016 - Samsun)
- Dünyanın üçüncü büyük fıstık fabrikası (2017-Siirt)
- Ege Bölgesi’nin en büyük otomotiv sahası (2017)
- Tuz Gölü Doğalgaz Depolama Projesi (2017-Aksaray)
- Türkiye’nin en büyük yumurta üretim fabrikası (2013-Akhisar)
- Alvimedica’ya verilen süper teşvikle Türkiye’nin ilk stent fabrikası açıldı.
- Şişecam’ın, Avrupa’nın en büyük ikinci tesisi (Mersin)
- Bursa Bilişim Vadisi
- İstanbul Teknopark (47 bin istihdam)
- Mazıdağı Fosfat Tesisleri
SOCAR’dan 6,3 milyar dolar yatırım
Son yıllarda yapılan en büyük yatırım, Azerbaycan Petrol Şirketi SOCAR’ın oluyor. 6,3 milyar dolar yatırımla başlayan STAR Rafinerisi, bir yılı aşkın zamandır faaliyet gösteriyor. Önümüzdeki dönemde Türkiye’nin Otomobili Projesi kapsamında ise, Bursa’da dev bir tesis kurulacak. 2018'de “Proje Bazlı Teşvik Sistemi” uygulamaya alındı. İlk aşamada 135 milyar liralık yatırımı kapsayan 23 proje, bu teşviklerden yararlanıyor. 2003 öncesi 25 milyar dolar olan ihracat, bugün 181 milyar dolara ulaştı.
Yeni sanayi yatırımları yolda
- 1962-2002 arasını kapsayan 40 yıllık sürede yalnızca 140 OSB açılırken, son 18 yılda OSB sayısı 334’e çıktı.
- Organize Sanayi Bölgelerinde 70 binden fazla firmada, yaklaşık 2 milyon kişi çalışıyor.
- Sadece 2019 yılında 136 milyar liralık 5 bin 691 proje için yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Bu projeler tamamlandığında 210 bin kişiye istihdam sağlayacak
- 2020 yılında kimya, petro-kimya, ulaştırma teknolojileri, entegre madencilik, savunma ve elektronik gibi pek çok kritik alanda dev yatırımlar yapılacak
İşte 2001 öncesi kapatılan yatırımlar
- KÖYTEKS’in Keskin Hazır Giyim Tesisi (1995)
- TURBAN’ın Gümüldür
Tatil Köyü, Kilyos
Moteli (1995)
- Karadeniz Bakır İşletmesinin Kutlular İşletme Müdürlüğü (1996)
- EBÜAŞ’ın Yüksekova Kombinası (1997)
- KÖYTEKS’in Tatvan Kazak Üretim Tesisi (1997)
- Sümer Holding’in 7 fabrikası (1997-2000 arası)
- ORÜS’ün Ardeşen
İşletmesi (1998)
- EBÜAŞ’ın Trabzon Balık Mamulleri Fabrikası (1999)
- Zirai Donatım AŞ’nin Erzurum ve Şanlıurfa tarım aleti fabrikaları (2000)
- TÜGSAŞ Elâzığ Gübre Fabrikası (2000)
- SEKA İzmit Klor-Alkali Fabrikası (2000)
- EBK Fatsa Balık Mamulleri İşletmesi (2001)
- Şeker Fabrikaları AŞ (2001)
- Hacıömer Halıcılık Tesisi
- Diyarbakır Halı Fabrikası
Süper teşvikle 5 dev yatırım
- Hükümet bütün teşviklere ek olarak, geçtiğimiz yılın eylül ayında proje bazlı 5 “süper teşvik” vereceğini açıklamıştı. Sigorta prim teşviki, vergi muafiyeti, yüzde 50’yi bulan enerji ödemesi, istihdam başına ilave ödemeler gibi geniş kapsamı bulunan yatırımlar şu şekilde:
- Baykar Makine Sanayi: İstanbul’da yapılacak yatırımla insansız hava araçları ve akıllı sistemler üretim tesisi kurulacak. Devlet desteği 600 milyon lira. Yatırımla bin 122 kişiye ilave istihdam sağlanacak.
- Asil Çelik Sanayi: Bursa’da otomotiv, ulaştırma, enerji sektörlerine, yüksek vasıflı çelikten dövme ürün imalatı için destek verilecek. Sabit yatırım tutarı 852,1 milyon TL.
- Ceyhan Polipropilen: Adana’da yapılacak polipropilen üretimi için, toplam 8,2 milyar TL yatırıma devlet desteğine karar verildi.
- Kalyon Güneş Teknolojileri: 1,9 milyar liralık yatırıma devlet teşviki planlandı. 147 ilave istihdam sağlayacak tesis, komple yeni yatırımı içeriyor. Fabrikada fotovolkanik güneş paneli üretilecek, bu alandaki ithalat bitecek.
- 5. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ: Ankara’da rüzgâr tüneli tesisi yatırımına destek olunacak. 1,4 milyar liralık yatırım, beş yılda hayata geçecek.
