Sümela Manastırı'na kaçak kat çıkıldı!

Sümela Manastırı'nda 16 yıl süren restorasyon çalışmalarında projeye uyulmadığı ve iki kütüphane ile öğrenci odalarının bulunduğu yapılara 'fazladan' birer kat çıkıldığı saptandı. Skandalı ortaya çıkaran Bilim Kurulu kaçak katların hemen yıkılmasına karar verdi. Eski projenin de sahibi Yüksek Mimar Nüvit Bayar tarafından yeni bir proje hazırlanarak Kültür ve Turizm Bakanlığı'na gönderildi. Yaklaşık 1.5 milyon TL'ye mal olan restorasyonun yüzde 73'ü silbaştan yapılacak. Sümela Manastırı'ndaki restorasyon, 1991'de başladı ve 2007'de bitti. Bu süreçte tam 6 firma değişti. Yaklaşık 1.5 milyon lira harcandı. TÜRSAB Başkanı Başaran Ulusoy, bu restorasyonla tarihi dokunun kaybedildiğini öne sürerek durumu Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay'a aktardı. Bakan Günay da Bilim Kurulu oluşturarak, Sümela Manastırı'nda inceleme yaptırdı.

'DOKUYU BOZDULAR'
Karadeniz Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ayşe Sağsöz, Atatürk Üniversitesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hamza Gündoğdu, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü araştırma görevlisi Dr. Fuat Gök, Kültür ve Turizm Bakanlığı Rölöve ve Anıtlar Müdürü Ahmet İmamoğlu ile İstanbul Restorasyon Laboratuarı Müdürü Güven Gökçe, hazırladıkları raporda şu görüşlere yer verdi:

RESTORE DEĞİL İNŞAAT
"Manastırın zeminini beton yaptılar, çimleri ortadan kaldırarak orijinalliğini bozdular. Bölge taşı yerine Bayburt'tan ve Ankara'dan beyaz taş getirdiler. Doku bozuldu. Duvarları çimentoyla ördüler. Çatı saçaklarını geniş tutarak aslını yok ettiler. Çeşmenin üst örtüsündeki yuvarlak kemeri sivrileştirdiler. Kapı kolları orijinali yansıtmıyor. Merdivenlerin sol tarafına duvar bentleri ördüler. Misafirhane ve öğrenci odalarının dış cephesini orijinal yapıya aykırı şekilde sıvadılar. Sümela'da restorasyon değil inşaat yapıldı."

16 YILDIR DENETİM YOK
Raporun bir bölümünde, "Ahşap çatılı, ahşap korkuluklu ve kırma çatılı konutlar aslına uygun yapılmamıştır, yıkılmalıdır" ifadesi de yer aldı. Buna göre; Sümela Manastırı'nda öğrenci odalarıyla birlikte iki ayrı kütüphanede proje dışına çıkılarak fazladan birer kat atılmıştı. Bilim Kurulu'nun başkanı Sağsöz, "Eski ve yeniyi karşılaştırdık. Orijinal fotoğraflarda bu kat yükseklikleri yoktu. Yeni fotoğraflarda fazladan katlar var" dedi. Bu arada, restorasyonun kontrolörlüğünü yapan Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı  Ankara  Rölöve Müdürlüğü'nün çalışmaları aynen onayladığı belirtildi.

'BAKMADAN YAPMIŞLAR'
Kültür Bakanlığı iki restorasyon kontrolörü hakkında soruşturma başlattı. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun da çalışmaları 16 yılda bir kez dahi denetlemediği öğrenildi. Sümela Manastırı'nın restorasyon projesini hazırlayan Yüksek Mimar Nüvit Bayar, Bilim Kurulu'nun ortaya koyduğu bütün tespitlerin doğru olduğunu söyledi. Bayar, "Projeye bakmadan kafalarına göre yapmışlar. O katlar yıkılacak ve aslına uygun hale getirilecek. Yeni projeyi bu şekilde hazırladım" diye konuştu. Sümela Manastırı'ndaki restorasyonun yüzde 73'ünün yenileceği, yeni proje ihalesinin iki ay sonra yapılacağı vurgulandı.

İnşaat sahibi: Projeye göre söyleneni yaparız

SÜMELA Manastırı'ndaki restorasyonu 1999- 2004 arasında yürüten Alay İnşaat'ın sahibi Mustafa Alay, "Projeye aykırı ve kontrolörlerin talimatları dışında herhangi bir inşaat yapamayız. Yaparsak, hem ihale akdimiz fesholur hem de para cezası kesilir. Sümela'da bize ne söylendiyse onu yaptık. Kimse de bize niye böyle oldu diye sormadı" dedi. Restorasyon çalışmalarına son harçları koyan firma ise Bayburtlu İnşaat'tı. Ancak bu firmanın sahibi geçen yıl hayatını kaybetti.

Tarihi odalar çuvallarla ayakta tutuluyor

VAN Gölü'ndeki Akdamar Adası'nda bulunan kilisenin yanındaki geçmiş dönemlerde keşişlerin inziva için kullandığı tarihi odalar, içi toprak ve taşla doldurulan 12 bin çuvalla ayakta duruyor. Kültür ve Turizm Müdürlüğü, bu odalar ve şapeli restore etmek için Rölöve Restitüsyon ve Restorasyon Projesi hazırladı. Kilisenin 2007'de bitirilen restorasyonu sırasında keşişlerin inziva odaları ortaya çıkarılmıştı. Restorasyon çalışmalarının içine alınmayan bu odalar, çökmemesi için içine ponza taşları konulan çuvallarla desteklenmişti. Ancak torba yığınları kötü görüntü oluşturmaya devam ediyor. Kültür ve Turizm Müdürlüğü, bu çirkin görüntüye son vermek ve restorasyonunu yapmak için çalışma başlattı. Kültür ve Turizm Müdürü Doç. Dr. Zeki Taştan, bakanlıktan 150 bin TL ödenek geldiği; ihale mevzuatıyla ilgili yeni çalışma olduğu için ihalenin şimdilik askıya alındığını söyledi.
Sabah