Suudi Arabistan 613 milyar dolarlık yatırım hamlesine hazırlanıyor!

Özel sektörün geliştirilmesine yönelik girişimlere hız veren Suudi Arabistan yatırımlarının 2010-2014 yılları arasında 5.6 milyar dolardan, 12.3 milyar dolara yükselmesi, ekonomisinin ise ortalama yüzde 3.7 büyümesi öngörülüyor. Ülkenin 2020 yılı sonuna kadar 140 milyar dolan altyapıya harcanmak üzere petrokimya, doğalgaz, elektrik, su arıtımı, telekomünikasyon gibi önemli sektörlerde toplam 613 milyar dolarlık yatırım yapması bekleniyor. 

Dünyanın en büyük petrol üreticilerinden birisi olan Suudi Arabistan ekonomisini petrol oluştururken, ülke asıl ekonomik kalkınmayı 1970-1975 solları arasında uygulanan l'inci Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde gerçekleşti. Beş yıllık dönemde ortalama yüzde 13.4 büyüme sağlanan ülkede, 1980'li yıllarda değişen petrol fiyatlarına göre iniş çıkış gösteren ülkenin ekonomisi, 1990'lı yıllarda yavaşlama dönemine girdi. 

Ülkenin 1995-2000 yılları arasında uyguladığı 6'ncı Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde ise ekonomi yılda yüzde 3.8 oranında büyüdü. Büyüme ağırlıklı olarak yüzde 19 kamu yatırımları aracılığıyla gerçekleşirken, bu dönemde özel sektör yatırımındaki artış yüzde 5'te kaldı. Toplam iş gücü içinde Suudi iş gücünün payının artırılmasını öngören 7'nci Beş Yıllık Kalkınma Planı çerçevesindeki yatırımlarda özel sektörün rekabet ortamını güçlendirmek amaçlı girişimler sürdürüldü. 

Altyapı ve petrokimya en büyük yatırım alanları Suudi Arabistan 2006 yılında Dünya Ticaret Örgütü'ne (WTO) üye olmasıyla birlikte, özel sektörün geliştirilmesine yönelik girişimler daha hızlı bir ivme kazandı. 2005-2010 yılları arasındaki 8'inci Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde ise yatırımların yüzde 100 artışla 5.6 milyar dolardan, 12.3 milyar dolara yükselmesi öngörüldü. Suudi Arabistan ekonomisinin 2010-2014 yılları arasında ortalama yüzde 3.7 büyümeyi yakalaması planlanırken, ülkenin 2020 yılı sonuna kadar tam anlamıyla büyük bir yatırım hamlesine girmesi öngörülüyor. Bu dönemde Suudi Arabistan'ın 140 milyar doları altyapıya harcanmak üzere petrokimya, doğalgaz, elektrik, su arıtımı, telekomünikasyon gibi önemli sektörlerde toplam 613 milyar dolarlık yatırım yapması bekleniyor. Suudi Arabistan, altyapıdan sonra en büyük yatırımı 92 milyar dolarla petrokimya sektörüne yapmayı planlarken, elektrik ve su sektörüne 88.9 milyar dolar, telekomünikasyona 60 milyar dolar, turizme 53.3 milyar dolar, doğalgaza 50 milyar dolar, tarım sektörüne 28.3 milyar dolar, bilgi teknolojilerine 10.7 milyar dolar ve eğitim projelerine de 10 milyar dolarlık yatırım yapacağı ifade ediliyor. 

Bugünkü rezervlerle petrolde 90 yıllık gelir garanti Dünyanın en büyük petrol üreticilerinden birisi olan ve bugünkü rezerv miktarıyla 90 yıllık petrol geliri garanti alında bulunan Suudi Arabistan'da ekonomi doğal olarak petrol fiyatlarına bağlı bir seyir izliyor. 

Türkiye ve Suudi Arabistan arasında yoğun bir ticari ilişki yaşanırken, Türkiye'de 160'ı aşkın Suudi Arabistan ortaklı firma bulunuyor. Bunlar ağırlıklı olarak elektrikli makine ve cihaz imalatı, taşımacılık, gıda imalatı, tekstil, kağıt gibi sektörlerde faaliyet gösteriyor. Suudi Arabistan'ın Türkiye'deki önemli yatırımları arasında, Türkiye Finans, Türk Telekom, Yudum Gıda dikkat çekiyor. 

Buna karşılık, Eczacıbaşı Vitra, ÜlkerFMC, Fırat Pen, Star Döşemelik Kumaş, Has Turizm, Cons Jeans gibi Türk markalarının Suudi Arabistan'da doğrudan yatırımı bulunuyor. 

ABD, ülkenin ihracatında ve ithalatında başı çekiyor Suudi Arabistan ekonomisi ihracat ve ithalatında hiç bir ülkenin fazla bir payı yok ve en çok ticaret yapılan ABD, Çin, Japonya ve Almanya'nın ülkenin ithalatı içindeki payları birbirlerine çok yakın seviyede bulunuyor. Suudi Arabistan'ın en fazla ithalat gerçekleştirdiği ürünlerin başında makine, ulaşım araçları, temel metaller, kimyasal ürünler 

ile sebze ve hazır gıda ürünleri yer alıyor. Arabistan'ın en fazla ihracat yaptığı ülkeler sıralamasında ise tıpkı ithalatında olduğu gibi aynı ülkeler ilk sırada yer alıyor. Sadece dördüncü sıradaki Almanya'nın yerine Güney Kore geçmiş durumda. 

Madende, %100 yabancı yatırım olanağı var Altın, demir, bakır, fosfat, gümüş, uranyum, boksit, kömür, çinko madenleri açısından da zengin bir ülke olan Suudi Arabistan'da öncelik petrole verildiği için bu madenlerin işlenmesi ve çıkarılması için gerekli yatırımlar yapılabilmiş değil. Ülkede bu tarz yatırımları artırabilmek için yüzde 100 yabancı yatırım olanağı sağlayan bir yasal düzenleme yapılırken, 6 bin 800 Suudi vatandaşa iş olanağı ve 5.3 milyar dolar değerinde yabancı yatırım hedefleniyor. Devlete ait Suudi Arabistan Madencilik Şirketi (Maadin) özel sektör ile işbirliği yaparak bu alandaki mevcut projeleri değerlendirmek yönünde çalışmalar sürdürüyor. Bu şirkete ait altın imal eden üç madende yılda ortalama 170 bin ons altın çıkarılırken, bu kapasitenin 260 bin onsa çıkarılması yönünde çalışmalar da sürüyor. 

Petrole olan bağımlılığı azaltacak Suudi Arabistan, diğer sektörlere teşvikler yoluyla ağırlık vererek ekonomisinin petrole olan bağımlılığını azaltmaya çalışıyor. Bu kapsamda, geleneksel sektör olan kilim ve dokuma, dericilik ve deri işleme, sabun, çömlekçilik, ev mobilyaları ve aksesuarları üretimi teşvik ediliyor. Devletin sanayi üretiminde ise petrokimya, suni gübre ve demir gibi ağır sanayi dallarının geliştirilmesi yönünde bir strateji izleniyor. Ağır sanayinin büyük bir bölümü, yüzde 70'i devlete ait olan Suudi Temel Sanayiler Şirketi'nin (Sabic) elinde toplanmış durumda. 

Çoğunlukla Asya pazarına ihracat yapan Sabic, dünyanın 10'uncu büyük petrokimya işletmesi olarak sektörde kendisine yer edinmiş durumda. Yürütülen büyüme programı kapsamında yeni tesis inşaatı çalışmalarına başlanırken, Suudi Arabistan'ın Dünya Ticaret Örgütü'ne üyeliğiyle yeni pazarlara açılarak ihracatın artırılması hedefleniyor. Dünya Ticaret Örgütü'ne girilmesiyle, petrokimya endüstrisinde özel firmalar da yer almaya başladı. Suudi ve Körfez ülkelerinden ortaklarla kurulan Uluslararası Petro-kimya Firması (Sipchem) bu sektöre yapılan önemli yatırımlara örnek olarak gösterilebilir. 

Tarıma büyük teşvik var Büyük bir bölümü çöl olan Suudi Arabistan'da, tarımsal üretim ağırlıklı olarak, yeterli yağmura sahip Güneybatı Bölgesi'nde yapılıyor. Devlet ise tarım sektöründe üretimin artırılması için büyük teşvikler veriyor. 1980'lerde başlatılan ve Suudi Arabistan'ın gıda konusunda kendine yeter bir ülke olmasını amaçlayan politikalar sonucu özellikle buğday ve süt üretimi yüzde 70 artırılırken, FAO'ya göre Suudi Arabistan'ın en fazla ihraç ettiği ürünler arasında yeşil soğan, üzüm, kuru incir, karpuz, kuru üzüm, anason, patates, kurutulmuş meyveler, pamuk tiftiği ve susam tohumu geliyor. En fazla ithal edilen ürünlerin başında ise arpa, mısır, işlenmemiş şeker, işlenmiş pirinç, soya fasulyesi, tavuk eti, portakal, palmiye yağı, işlenmiş şeker ve muz geliyor. 

Elektrik Sistemini Güçlendirme Planı, üretimi iki kat artıracak Suudi Arabistan'ın en önemli elektrik üreticisi Suudi Elektrik Şirketi (SEC), kurulduğu 2000 yılından bu yana her sene düzenli olarak üretim kapasitesini önemli ölçüde artırıyor. SEC, elektriğe olan talep ve aynı zamanda nüfustaki artış oranını dikkate alarak, 2009-2020 arasında uygulanmak üzere Elektrik Sistemini Güçlendirme Planı hazırladı. 

Bu plan sonucunda, elektrik üretim kapasitesinin yaklaşık iki katına çıkarılması planlanıyor. Ülkede elektrik üretimi büyük ölçüde petrol ve doğalgaza dayanıyor. Üretilen elektriğin yüzde 56'sı petrolden, yüzde 44'ü ise doğalgazdan elde ediliyor. 

İnşaat sektörü, GSYİH'nin yüzde 7'sini oluşturuyor Ülke ekonomisinde petrol ve bilgi-iletişim teknolojilerinin ardından üçüncü sırada inşaat gelirken, inşaat sektörü Gayrisafi Yurtiçi Hasıla'nın (GSYİH) yüzde 7'sini oluşturuyor. Ayrıca inşaat sektörü, toplam işgücünün yüzde 14.7'sini sağlıyor. Konut-mesken inşası sektörün yüzde 32.8'ini oluştururken, ticari ve sınai inşalar yüzde 67.2'sini kapsıyor. 

Yıllık yüzde 2'lik nüfus artışıyla 28 yıl içinde bugünkü nüfusun iki katına çıkacak olması sebebiyle ülke önümüzdeki beş yılda en az 1 milyon yeni ev inşa edilmesi gerektiği yönünde hesaplar yapıyor. 

Hükümet, sadece 2010 yılında inşaata 16 milyar dolar yatırım yaparken, bunun 2.8 milyar dolarını yol ve telekomünikasyon, yine 2.8 milyar doları eğitim, 1.6 milyar dolarını da su projeleri oluşturdu. İnşaat sektöründe yapılan uzun vadeli planlamalarda ise 2006 ile 2020 yılları arasında başta otoyollar, demiryolları, enerji santralleri ve 4 milyon konut olmak üzere toplamda 624 milyar dolar değerinde altyapı yatırımı öngörülüyor. 

Devletin elinde dört banka bulunuyor Suudi Arabistan'da 4'ü tamamıyla devlete ait olmak üzere toplamda 11 adet ticari banka bulunuyor. Devlete ait Ulusal Ticari Banka (NCB), Riyad Bank, Al-Rajhi Bankacüık ve Yatırım Firması ile yeni kurulan El-Bilad Bank İslami ilkeler ile çalışıyor. Geriye kalan yedi ticari banka ise yabancı ortaklarla faaliyet gösteriyor. 

Dünya