TOKİ'den ev alanların çoğu 1500 liradan daha az kazanıyor
TOPLU Konut İdaresi (TOKİ), bazı inşaatçıların eleştirilerine konu olurken, bazı inşaatçılar "TOKİ müthiş iş başardı diyor
TOKİ Başkanı Erdoğan Bayraktar da, "Biz bu inşaatları kendimiz yapmıyoruz, müteahhitlere yaptırıp sektöre katkı sağlıyoruz. Üstelik, bizim yaptığımız konut sayısı, toplam yeni konut sayısının yüzde 7-10'u kadar" diye, eleştirilere cevap veriyor. Zaman zaman eleştirilen, zaman zaman da övgüler alan-TOKİ'nin yaptırdığı projelerdeki dairelerde oturan vatandaşların yüzde 81'i, bu evleri, TOKİ projelerini yakınlarına ve vatandaşlara tavsiye ediyor.
İstanbullu kiraya verdi
TOKİ'nin müşteri memnuniyetini ölçmek için yaptırdığı araştırmaya göre; Toplu Konut İdaresi'nin projelerinden konut alanlar, genellikle kişisel tasarruflarını değerlendiriyor, banka kredisi kullananlar ise sadece yüzde 20. Araştırma, TOKİ'den konut alanların yüzde 65'inin aldığı konutta oturduğunu saptarken çoğunluğu İstanbul'da olmak üzere, konut alanların yüzde 35'inin aldığı konutu kiraya verdiğini de belirledi.
26 ilde araştırma
TOKİ'nin, müşteri memnuniyetini belirlemek amacıyla Haziran ayında bir araştırma şirketine yaptırdığı çalışma, Türkiye'nin tüm illerinde TOKİ projesi bulunduğundan, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından belirlenen NUTS-2 Bölgeleme sistemi çerçevesinde seçilen 26 ilde yapıldı. Yüzde 90 doluluk oranma sahip 85 ayrı toplu konut projesinde yaşayan 2 bin 346 kişiyle görüşüldü. Buna göre, Toplu Konut İdaresi'nden konut alanların oldukça büyük bölümü 'çok memnun' ve yüzde 81'i ise 'tavsiye ediyor.' TOKİ projesinde ikamet edenlerin yüzde 62.7'sinin, yani neredeyse üçte ikisinin aylık net geliri, 1500 liranm altında. Yüzde 34.2'sinin net aylık geliri 501-1000 lira arasında.
İstanbul, Tekirdağ, Balıkesir, Bursa, Kocaeli, Aydın, Manisa, İzmir, Ankara, Konya, Kayseri, Kırıkkale, Adana, Antalya, Hatay, Kastamonu, Samsun, Zonguldak, Trabzon, Erzurum, Ağrı, Malatya, Van, Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin'de, 85 ayrı TOKİ projesinde ikamet edenlerle görüşülerek yapılan araştırmanın sonuçlarına göre, TOKİ konutlarını genellikle çekirdek aileler tercih ediyor. Bu konutlarda oturan ailelerin hanehalkı büyüklüğü, ortalama 3.7 kişi. Ailelerin yüzde 61'inde eğitimi devam eden, 18 yaş altı 1 ya da 2 çocuk-genç bulunuyor.
Yüzde 70'i zorlanıyor
Araştırma sonuçlarına göre, aile yapısı geleneksel geniş aileden uzak olmakla birlikte, geleneksel tutuma yakm bir şekilde ailelerde toplam gelir 1 kişi tarafından sağlanıyor. Evin gelir getirir işte çalışan bireylerinin yüzde 88.3'ü, ücretli-maaşlı yerde çalışıyor. Bu nedenle ailelerin yüzde 70'i, gelir düzeyinin düşüklüğünü gerekçe göstererek 'aylık ödemelerde az ya da çok zorlandığım' belirtirken, yüzde 30'u zorlanmadan ödeme yapabildiğini kaydetti.
Çoğu ucuz olduğu için almış
TOKİ'den konut alan ailelerin gelir düzeylerinin düşüklüğüne karşın, kişisel birikimleriyle konut alması dikkat çekiyor. TOKİ, yılda ortalama 70 bin-100 bin konut satarken, konut alanların sadece yüzde 20'si banka kredisi kullanmış. Araştırmaya katılanların önemli bölümü, "Neden TOKİ'den aldınız" sorusuna, "Fiyatı ve ödeme koşulları cazip olduğu için" yanıtmı verdi. Ankete katılanların yarısı, "konutun fiyatının kentteki diğer yeni ve benzer konutlara göre daha ucuz bulduğunu" ifade etti.
TOKİ konutlarında kiracı olanlar, 'Satış sırasında paramız olsa alırdık' diyor
TOKİ'nin araştırmasma katılanların yüzde 63.3'ü kadm, yüzde 64.2'si 26-45 yaş aralığında, yüzde 83.7'si evli, yüzde 31.4'ü lise, yüzde 30.8'i ilkokul mezunu. TOKI konutlarında oturan kiracılarla yapılan görüşmede de, kiracıların yüzde 55.8'i, "konutların satışı aşamasmda haberdar olmalarına karşın fiyatı yüksek bulduğu için alamadığını" söyledi.
Yarısına kurada çıktı
Araştırmaya göre, kişilerin yüzde 52'si konutu kura, yüzde 33'ü açık satış ile alırken, yüzde 15'i ilk sahibinden devir yolu ile konutuna sahip olmuş. Konut satm alanların yüzde 35'lik bölümünün aldığı verdiği belirlendi. En yüksek kiraya verme oranı İstanbul'da kaydedildi. Akdeniz ve Orta Anadolu bölgelerinde TOKİ'den konut alanlar, çoğunlukla bu konutlarda oturuyor. Araştırmada, konut teslimi ve teslim sonrasında verilen hizmetlerden memnun olan ve olmayanların oranı birbirine yakın çıktı. TOKİ'nin konut satışları konusunda yaptığı yoğun duyuru, reklamlara karşın, "TOKİ konutlarından haberdar olma yolu" konusunda "aile-komşu-yakın çevre" faktörü öne çıktı. Valilik ve belediyelerin duyuruları ile TOKİ'nin web sayfasının da bilgilendirme konusunda etkili olduğu belirlendi.
Ali Öztürk/Hürriyet Seri İlanlar