Toplu konut projelerinde bayiler devreden çıkarılıyor!

İNşžAAT, çok sayıda alt sektörü harekete geçiren bir özelliğe sahip. Örnek vermek gerekirse tesisat, boya, seramik, çimento, pencere, aydınlatma gibi sektörler büyük oranda inşaattaki büyümeden besleniyor. Ancak bu sektörlerin çoğunda son dönemde vadelerin uzaması ve düşen kar marjları endişe kaynağı olmaya başladı. 60 günlük vadeler 90 güne, 90 günlük vadelerse 120 güne çıktı. Bazı sektörlerde çok daha uzun süreler söz konusu. 12 ay hatta 15 ay vadeyle mal satılmaya başladı. Vadeli satışlar artık kampanya aracı olmaktan çıkıp zorunlu olarak başvurulan bir yöntem haline gelmiş durumda.

Toplu konut projeleri ise alt sektörler için beklendiği gibi kazanç sağlamadı. En azından bayi ayağında durum böyle görünüyor. çünkü büyük montanlı tedariklerde çoğu kez bayiler by-pass ediliyor. Bayilerin karları da büyük üreticilerin insafına kalmış durumda. Nitekim yüzde 1-2 arasında karlar konuşuluyor. Buna karşılık üreticilerin yi ¬ne de satışlarını riski paylaşmak adına bayiler üzerinden yapmaktan vazgeçmedikleri belirtiliyor.

BİRLEşžİP MARKET KURUYORLAR
İnşaat malzemesi satan büyük yapı marketlerinin son dönemde artması da bayilerin işlevini azaltan bir faktör olmuş. Bu nedenle bayiler, bir araya gelerek ortak bir market kurma hazırlığı içine girmiş. Tesisat İnşaat Malzemecileri Derneği Genel Sekreteri Nurhan Bakkal, yapı marketlerinin tesisat malzemelerini 16-17 ay vadelerle ve kredi kartıyla satmasının bayi satışlarını aşağı çektiğini belirtiyor. Buna karşılıkı bayilerin de bir araya gelerek market kurmak istediklerini söylüyor. Toplu konutlardaki tedariklerde bayilerin görev yapamadığım savunan Nurhan Bakkal'a göre, bu projeler için doğrudan üreticiyle bağlantı kuruluyor. Yani bayiler by-pass ediliyor. Toplu satışlarda üretici bunu kendisi sahiplenmek istiyor. Ciddi iskontolar teklif ediyor.

VADE 270 GÜN
Kale Seramik, çanakkale Seramik, ECA ve Fırat Plastik gibi markaların ana bayisi olan Akis Yapı Malzemeleri'nin Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yıldırım da toplu konut projeleriyle ilgili olumsuz görüşe sahip. Yıldırım'a göre, toplu projeler ciddi bir pazar oluşturuyor gibi görünse de çok karlı değil. Hatta üreticiler bu pazardan kaçıyor. çünkü bu projelerde büyük montanlı satışlar söz konusu. Bu yüzden de satışlar genelde üretici firma tarafından gerçekleştiriliyor. Yani bayiler devreden çıka rılıyor. Toplu proje lerde üretiçilerle masaya oturan müşterilerin ciddi fiyat kırdığını savunan Yıldırım, bir örnekten yola çıkarak şu değerlendirmeyi yapıyor:

'Üreticilerin doğrudan toplu projelere satış yapmaması gerekiyor. Ancak maalesef bu yola giderek bayiyi devreden çıkarıyorlar. Üretici anlaşmayı kendisi yaparken, riski paylaşmak için satışını da bayi üzerinden gerçekleştiriyor. Bayileri yüzde 1-2 kara razı ediyor. Bu şekilde rakiplerin belini tarıyor. Seramikteki sorunun benzeri pencere ¬de de yaşanıyor. Bu ita sektör birbirine çok benziyor. Farklı olarak pencere; üretim, satış ve montajdan oluşuyor.'

Kemal Yıldırım, vadelerin uzadığına da dikkat çekiyor. Üreticiler faizler düştüğü için vadeyi açıyor. Normal sezonda vadeler 120 gün. Ancak şu sıralar 180-270 güne kadar çıkmış. Bir de kredi kartına taksit kampanyaları yapılıyor.

Ge-Ti inşaat ve Sanayi Malzemeleri Yönetim Kurulu Başkanı Ali Yalçın da toplu konut projelerinde büyük montanlı teda ¬riklerin fabrikalardan yapıldığını teyit ediyor ve bayi olarak mal satamaz hale geldiklerini savunuyor:

'Bayi karları üreticilerin insafına kalmış durumda. Yüzde 1-2 karla mal satıyoruz. Vadelerin uzaması ise biraz da kampanyalarla ilgili. çünkü o kadar sıkı bir rekabet var ki, bayiler mal satmak için kampanya şartlarını giderek gevşetmek zorunda kalıyor. Piyasa canlıyken de satışlar vadeli yapı ¬lıyor. 60 günlük vadeler 90 güne çıktı.'

BOYADA VADE 15 AYA çIKTI
inşaatın alt sektörleri arasında en fazla     rekabet     boyada. Sektörde     çok sayıda üreticinin yanı sıra kayıt dışı   üretim de yaygın. Merbolin Boya Yönetim Kurulu Başkanı Kenan Baytaş, 2012 yılına kadar uzayan vadelere dikkat çekiyor. Baytaş'a göre bunun en önemli nedeni arz-talep dengesizliği:

'15 aylık vadelerle bile mal satılıyor. Biz ana bayilere veriyoruz. Ana bayiler de ya alt bayilere ya da müteahhitlere vadeyle veriyor. Biz 15 ay vadeyle verdiysek bayi de 14 ay vadeyle müteahhide veriyor. Bu durum arz-talep dengesizliğinden kaynaklanıyor. Piyasada ihtiyaçtan daha fazla boya fabrikası var. Yani üretim fazlası var.'

çEKLERİN ÖDEME KALİTESİ ARTTI

çBS Boya Yönetim Kurulu Başkanı Ali çavuşoğlu'na göre, vadelerin uzamasının nedeni sektörün yüksek üretim kapasitesi. Herkes pozisyonunu koruyabilmek için piyasaya fazla mal vermek istiyor. Dolayısıyla vadeli satış kaçınılmaz oluyor. Küçük üreticiler için şu anda ortalama vade ağustos, eylül ayına kadar gidiyor. Buna karşılık çavuşoğlu, kendileri için ortalama vadenin 2011 yılı mayıs ayı olduğunu söylüyor. Yani 150 ila 180 gün arasında değişiyor.

çavuşoğlu, vadeleri uzatan diğer bir etkenime malın teslim süresiyle ilgili olduğunu vurguluyor. Örneğin, herhangi bir firma ağustos ayı vadeli bir kampanya yapıyor. Malın teslim süresi şubat veya mart sonunu bulabiliyor. Dolayısıyla malın teslim süresiyle tahsilat vadesini ayarladığınız zaman arada 150 günlük bir fark çıkıyor. Vadeli satışlarda 150 gün oturmuş durumda. Krizlerde bu makas kapanıyor. Kriz sonrasında ise tekrar açılıyor.

Erkan Kızılocak/Para