Turizm yatırımları 2009 yılında hareketlendi

Gelen yabancı turist sayısında düşüş yaşanmadı, elde edilen turizm gelirlerindeki yüzde 4'lük düşüş ise katlanılabilir bir düzeyde. 2005 ile 2007 yılları arasındaki üç yıllık yatırım atağının ardından 2008 yılında tatile çıkan turizm yatırımlarında bir ölçüde hareketlenme söz konusu. Dünya turizminin bugünkü kriz ortamında daha fazla otel yatırımı yapılsa bile bunların pazarlanma sorunu yüzünden bu durgunluk aslında rasyonel bir gelişme. Antalya gibi beş yıldızlı yatak cennetinde yeni yatırımlar genellikle tesis yenileme ve genişletme ile sınırlı. Öte yandan, pek çok Anadolu kentinde çok sayıda otel yatırımı start almış durumda. Daha önce bir örneği olmayan bşr durum söz konusu; Anadolu, kent otelciliğinde ve bölgesel turizmde nihayet yeni bir dönemin eşiğinde. Dünyadaki turizm trendlerine, Türkiye'deki turizm kapasitesine ve altyapısına bakıldığında ise, iki önemli alanda yatırım gereksinimi kendisini hissetiriyor. Birincisi, sürdürülebilir turizm, ikincisi, beş yıldızlı otel yatırımı yerine marina, kongre, sağlık, spor, golf ve kruvaziyer limanı gibi yatırımlar. Söz konusu başlıklarda atılacak her türlü adım, turistik faaliyetleri 12 aya yayma konusunda sektöre önündeki engelleri aşma imkanı verecek.

Turkishtime'ın bu yıl dördüncüsünü yaptığı "Turizm 250" araştırması, bu yıl da sektördeki yatırımcıların konumunu tespit ediyor. Türkiye'de turizm işletme belgeli 2 bin 566 tesiste 567 bin 470 bin yatak bulunuyor. Turizm 250 araştırmamız Türkiye'nin en büyük 250 turizm yatırımcısının 627 otelindeki yaklaşık 427 bin yatağı tespit ediyor. 2008'den farklı olarak Kıbrıs otellerinin alınmadığı araştırmada, birkaç yatırımcının büyük ataklar yaptıkları gözleniyor.

Nihayet Anadolu turizmi
2009 yılındaki turizm yatırımlarına bakıldığında, 2008 yılına göre Hazine'den alınan teşviklerin ciddi bir oranda arttığı gözleniyor. 2008 yılında 26 bin yeni yatak ve 1,3 milyar TL düzeyindeki teşvik tutarı, 2009 yılı için yaklaşık 32 bin yatak ve 1,9 milyar TL'ye ulaşmış durumda. Yaz aylarında yürürlüğe giren yeni teşvik sistemi özellikle Anadolu kentlerindeki turizm yatırımlarını adeta ateşledi. 2009 yılında yapılması planlanan yatırımlarının neredeyse yarısı Anadolu kentlerinde. Kent otelciliği konusundaki uzun süreli çoraklık bu yıl içinde alman teşviklerle birkaç yıl içinde bir ölçüde giderilecek gibi bir izlenim edinmek mümkün. Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği(TTYD) Genel Sekreteri Koray Yetik de bu olguya özellikle dikkat çekiyor ve yeni teşvik sisteminin özellikle Anadolu'daki şehir otelleri yatırımlarına olumlu etki yapmasına vurgu yapıyor.

Anadolu'daki turizm yatırımlarının iki önemli sonucu olacağını tahmin etmek yanlış olmaz. Birincisi Anadolu sermayesinin turizm yatırımlarına ilgisinin artması yani bu alanda yeni isimleri görmek olası. Anadolu sermayesinden Boydak, Sanko gibi büyük isimler çıkar mı, Dedeman ya da MNG gibi üst sıralara yerleşirler mi şimdiden bilinmez. Ama böylesi bir olasılığın olduğunu kabul etmek gerekiyor, ikincisi, Türkiye turizminin yıllardır beş yıldızlı deniz-kum-güneş otellerine sıkışmış görünümü, 12 ay sürecek Anadolu turizmi ile bir ölçüde değişebilir.

Markalı yabancı yatırımcı şart
Nasıl Türkiye sigorta ve bankacılık sektöründe yabancı yatırımcı çekmek için uzun süre sarf etmiş ve bunda da başarıya ulaşmış ise, turizmde de yabancı sermaye çekme konusunda ciddi çaba sarf etmek durumunda. Söz konusu sektörler birkaç yıl içinde büyük ölçekli yabancı yatırımcı çekerek muazzam bir dönüşüm yaşadılar. O nedenle, markalı yabancı turizm yatırımcılarının da böylesi bir dönüştürme potansiyeli mevcut. Koray Yetik, Türkiye turizminde markalaşma oranının yüzde 10 düzeyinde olduğunu ifade ediyor ve yaşanan dönemin yabancı markalarla anlaşma yapmak için uygun olduğunu belirtiyor. Öte yandan, yatırımcıların sıfır emiş -yonlu otel trendine uygun oteller yapma konusunu ciddi biçimde düşünmeleri gerekiyor. Ekolojik sertifikalı turizm tesisleri ve uluslararası ekolojik etiket / sertifika kazanmış otel olma girişimlerinin giderek sıklaşması gerekiyor. Mevcut yatırımların yeşil turizme uygun olarak yeniden düzenlenmesi, rehabilite edilmesinin yanı sıra, yeni yatırımların tamamen temiz teknolojilerle donatılması gerekli. Yeşil turizme yönelik olarak, Antalya gibi önemli turizm bölgelerinde master planlarının hazırlanması da bir zorunluluk olarak önümüzde duruyor. Ne var ki, sürdürülebilir turizm konusunda ciddi eleştiriler de yok değil.

İlk 10'da Rixos atağı
Turkishtime Turizm 250 listesinin ilk 10'unda yer alan yatırımcıların sıralamasında bir tane haricinde çok büyük bir değişiklik bulunmuyor. Birinci yine son yıllarda olduğu gibi Mehmet Nazif Ünal, ikinci sıradaki Fethi Vehbi Özkoç onu yakından takip ediyor. Asıl atak 2008'de 27'inci sırada bulunan, fakat bu yıl satın aldığı otellerle beşinci sıraya yükselen Fine Group'un yönetim kurulu başkanı Fettah Tamince'den geliyor. Tamince'nin yatak sayısı bir yıl içinde neredeyse üç misline çıktı. Listenin üst sıralarında bulunan neredeyse bütün isimlerin yatak sayılarında küçük artışlar ve azalışlar söz konusu. Artışlar yeni otel yerine mevcut tesislerin yatak kapasitelerinin artırılması ile elde edilmiş.

Listenin asıl hareketli kısmını biraz daha aşağılardaki yatırımcılar oluşturuyor. Şehir otelciliği konusunda getirdiği iki yabancı marka ile büyük bir atak içinde bulunan Afken, geçtiğimiz yıl dört yeni otel açtı. Gelecek yıllarda Akfen'i daha da yukarlarda göreceğiz. Dedeman ise, yeni bir strateji benimsemiş görünüyor. Kendi markasını kendi otellerinin yanı sıra işletmeci olarak devraldığı otellere de taşıyor. Anemon Otelleri'nin sahibi Oğuz Akçura, Amara Otelleri'nin sahibi Levent Aydın, National Otelleri'nin sahibi Erdal Danyal önümüzdeki yıllarda listenin üst sıralarını ataklarıyla zorlamaya aday isimler olarak göze çarpıyor.

Yeni kavram, zincir konsept oteller
2009 yılında yapılan yatırımlarda geleceğe ilişkin izlenecek bir ipucu var: Zincir konsept oteller. Bir süre sonra aynı yatırımcının her biri farklı zincir konsept otellerini görebiliriz. Bu konuda en iddialı isim Amara Otelleri'nin sahibi Levent Aydın. Alkan Group altında faaliyet gösteren yatırımcı, hip otel kavramını turizm bölgelerine taşımaya kararlı. Daha birkaç hafta önce ünlü turizmci Vural Öger'in de Marina Vista markalı konsept otelini zincir haline getireceği haberleri çıktı. Öger'in Bodrum'dan çıkan markasını Ege'nin kuzeyine kadar yayacağı konuşuluyor. Nasıl Antalya beş yıldızlı kitlesel otellerin mekanı ise, Bodrum'dan başlayarak Ege Bölgesi'nin de lüks konsept oteller cenneti olarak konumlandırılabileceği sıklıkla konuşuluyor.
Serkan Bayar - Esra Kızıltan / Turkishtime