Turizm, yeni kuşakların omuzunda yükseliyor

Turizm sektörü son 20 yılda ciddi bir atılım gerçekleştirdi. Dedeman'dan The Marmara Grubu'na yerli birçok zincir, yurtiçi ve yurtdışında tesisler açarak milyonlarca turist ağırlar hale geldiler. Aile şirketleri olarak yola çıkan birçok turizm şirketi bugün profesyonellere emanet edilse de yaptığımız araştırma sonucunda konaklamadan seyahat acentesine kadar 21 turizm grubunda, bugün ikinci kuşaktan 28 kişi üçüncü kuşaktan da SekİZ kİŞİ Şirketlerinde aktif rol aliyor.

Turizm, Türkiye'nin en hızlı büyüyen, en dinamik sektörlerinden biri. 1980'lerde ağırlıklı faaliyetlere başlayan, son 20 yılda ciddi bir gelişim ve değişim gösteren sektördeki birçok şirket, zincirleşme ve markalaşma sürecini tamamladı. Daha çok aile şirketi olarak turizm işine başlayan gruplar, yönetimi kurumsallaşma adına daha çok profesyonel yöneticilere terk etme eğiliminde.

Ancak aile işini büyütmek, geliştirdikleri projeleri hayata geçirmek isteyen ikinci ve üçüncü kuşaklar da artık yönetimde önemli görevlere geliyor. Örneğin The Marmara Grubu, Dedeman Topluluğu, Silkar, Gürallar, VIP, Aksoy gibi kurumsallaşma sürecini tamamlayan gruplar üst yönetimi profesyonellere terk ederken, yeni kuşak temsilcilerini de yönetime ortak etme eğilimindeler.

Yeni kuşaklar devrede
Ekonomist dergisi olarak ikinci ve üçüncü kuşaklara geçen konaklamadan tur şirketlerine kadar 21 turizm işletmesini içeren araştırmamızda bu işletmelerin yönetiminde yer alan 36 yöneticinin 28'inin ikinci kuşak, sekizinin ise üçüncü kuşak yöneticilerden oluştuğu sonucuna ulaştık. Aile şirketlerine danışmanlık hizmeti veren Family Advisor şirketinin sahibi Dr.Haluk Alacaklıoğlu, Türkiye'de şirketlerin yüzde 80'inin ikinci ve üçüncü kuşağa geçen şirketlerden oluştuğuna dikkat çekiyor.

ikinci, üçüncü kuşak yöneticilerin baba ve dedelerinden beklemeden inisiyatifi kendilerinin ellerine almaları gerektiğine dikkat çeken Alacaklıoğlu, "ikinci ve üçüncü kuşaklar, ortak iş vizyonunu önceki kuşaktan bağımsız olarak cesurca hazırlamalılar. Yapılmadıysa mutlaka bir aile anayasası, aile-iş protokolü hazırlamalılar. Artık ABD de başarılı üçüncü kuşağa geçmiş tüm aile şirketlerinin yüzde 60'ında aile anayasaları mevcut" diyor.

Atılım yapıyorlar
Yeni kuşaklar bir yandan mevcut yapıyı korumaya çalışırken, diğer yandan yeni atılımlarla kendilerini ispat edecek cesur adımlar atmaktan de çekinmiyor. Örneğin sektörde Richmond markası ile faaliyet gösteren Aksoy Grubu'nun ikinci kuşak yöneticilerinden biri olan Belgin Aksoy, grubun yönetim kurulu başkanlığını üstlendikten sonra otellerini Richmond International Management Company adı altında birleştirip otel yönetim şirketi kurarak grubu bü¬yütme planlan yapıyor.

Limak Turizm Grubu, kıyı turizminin yanı sıra kongre ve spor turizminde de ön plana çıkan bir grup. Fenerbahçe Spor Kulübü Başkan Vekili ve Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir'in kızı olan Ebru Özdemir, Li¬mak Holding'te yönetim kurulu üyesi olarak görev alıyor. Sabiha Gökçen Havalimanı ihalesi ile ön plana çıkan Ebru Özdemir, iyi eğitimi ve güçlü kariyeriyle grup içinde babası kadar sözü geçen bir figür.

Turizmin duayenlerinden merhum Kemal Dedeman'ın 1966 yılında Dedeman Ankara'yı açması ile turizm sektörüne giren Dedeman Topluluğu, 21 oteli, 9 bin yatak kapasitesiyle Türkiye'nin en yaygın oteller zincirlerinden biri.

ikinci kuşak yöneticileri Murat Dedeman ve Nazire Dedeman'ın uzun yıllar yöneticilik yapmalarının ardından çocukları da gruba dahil oldu. Murat Dedeman'ın oğlu Rıfat Dedeman, grubun projelerinde aktif olarak rol alırken yönetim kurulu üyesi olarak 40'ncı yıla kadar 40 otel projesinin yürütülmesinde de etkin. Nazire Dedeman'ın kızı olan üçüncü kuşak yöneticilerinden Özlem Önal ise turizmde yönetim kurulu başkan vekili, gayrimenkulde yönetim kurulu üyesi olarak projeler kovalıyor.

Kızların ağırlığı
Ömer Faruk Çelik tarafından kuru¬lan As Şirketler Grubu, turizme 1962'de Kanada Toronto Ontario'da Motel ve Restoran işleterek başladı. 2007'de Cheya Residences ile turizm işine yeniden başladı. Cheya markasının yaratıcısı olan 34 yaşındaki ikinci kuşak Sinem Çelik Yardımcı, pazarlama ve kurumsal iletişim direktörü, ablası Didem Özer fınans ve operasyon direktörü olarak grubu büyütme planlan yapıyorlar. Grubun 400 yataklı otel ve 100 yataklı butik otel ile genişleme planı bulunuyor.

Merhum Ali Güral tarafından kurulan Gürallar Grubu, Club Alibey ve Güral Otel markalan ile iki ayrı koldan turizm işinde. Aile bireylerinin otel yapılanmasında ortaklıkları bulunurken yönetim üçüncü kuşaklara geçmiş durumda. Ailenin ikinci kuşak yöneticilerinden Nafi Güral'ın üç kızından biri olan üçüncü kuşak yöneticilerden Hediye Güral Gür, Güral Sapanca Wellness Park icra kurulu başkanı olarak wellnes alanındaki çalışmaları ile dikkat çekiyor.
Gürallar'm ikinci kuşak yöneticilerinden olan Rıza Güral'm kızı üçüncü kuşak yöneticilerinden Esin Güral Argat'da Club Alibey'lerin dümeninde. Yönetim kurulu üyesi olarak görev alan Argat, Club Alibey' leri büyütme planlarını da devreye koymuş durumda.

VIP Turizm, 1968 yılında Türk Cumhuriyet tarihinin ilk kuşağı ve turizmin duayeni merhum İnci Pirinçcioğlu ile Fethi Pirinçcioğlu tarafından kuruldu. İnci Pirinçcioğlu,Türkiye'nin ilk bayan rehberi olarak Türk turizm tarihine geçerken, Fethi Pirinçcioğlu da turizmde ilklere imza attı.

LykiaWorld Antalya ile Akdeniz'in tek denize sıfır golf sahası LykiaLinks Antalya golf tesisini kuran yeni nesil, Türk turizmine de katkı sağlıyor.
Sultanahmet'teki Arena Hotel'in kurucusu Gül Küçükserim'in oğlu ikinci kuşaktan Gültekin Demir, 25 yaşında genç bir yönetici. Turizm işlerinin yanı sıra, grup bünyesindeki Arena Yatçılık ile lüks performans tekne üre timi, denizlerin Ferrari'si olarak bilinen 'Fe-T sürai teknesinin üretimini de ya pan Demir, genç yaşma rağmen mari-na yatırımı da planlıyor.
1948 yılında açılan tarih Hotel İpek Palas'ı 1985 yılında devralan Ahmet Yaşar, 22'no dönem milletvekili seçilince iş leri tamamen kızı Gülfem Yaşaı Özbek'e devretti.
İkinci kuşak yöneticilerdeı olan Özbek, bu yıl medeniyetler mutfağı çatısı alünda Bizanı ve Osmanlı mimarisini har manlayarak Payitaht restoran boğaz ve Ayasofya manzarasını hakim Akdeniz mutfağı ile Padişah Me diterrean ve Ortaçağ ambiyansına sahi] Bizans ekmek ve şaraplarının servis edi] diği Frigone House'u hizmete açtı.
Ekonomist/ Levent Gökmen