Türk Lirası, Rusya'da geçiyor AVM 'de geçmiyor!

Perakendecilerin dövizle kiraya ilk tepkilerine, 2008 yılının mart ayında şahit olduk... Dolar kuru 1.21'den 1.80'e çıkınca yani markalar yüzde 48 oranında bir develüasyona maruz kalınca özellikle Anadolu'daki AVM'lerin kiracıları kepenklerini kapatmış, bu hareket birkaç AVM'ye daha sıçramış ve küçük ama tedirgin edici bir kriz yaşanmıştı perakende sektöründe. AVM'ler ise tansiyonu kuru sabitleyerek kontrol altına almıştı, tabi bir süreliğine... Dünyada yaşanan global finansal krize rağmen ekonomisini koruma kalkanının içine alan Türkiye, kurtarılmayı bekleyen ülkelerinin kaosunun içinde debelenen Avrupa Birliği ve borç batağına giren ABD karşısında hızlı bir büyüme atağına girdi. Hem milli gelirini yükseltti, hem harcama rakamlarını... İhracatını ivmelendirirken dengeli para politikasıyla krizi hafif sıyrıklarla atlattı.

TARİH TEKERRÜR ETTİ, KUR YÜKSELDİ

Bu büyümenin rüzgarıyla gelirleri artan markalar toparlanan sermaye yapılarıyla birlikte TL'nin de değer kazanmasıyla kara geçmeye başladı. Dövizle kredi ödeyen AVM yatırımcıları da perakendeci de durumlarından memnun ticarete devam ederken tarih tekerrür etti ve yeniden yükselen kur perakendeciyi 2008'e geri götürdü. Yurtiçinde ürünü TL cinsinden alıp satan, tedarikçiye TL ile ödeme yapan, müşterisinden TL ile ödeme alan perakendecilerin dilinde şu sıralar, 'Oynak kurdan bıktık, TL ile ticaret yapmak istiyoruz. Rusya'da bile TL geçiyor. Madem Türkiye şu anda en hızlı büyüyen ülke, madem kendi paramız değer kazanıyor neden milli paramızla ticaret yapmayalım Avrupa'ya gidip mağaza açan markalarımız TL ile mi kira ödüyor ki biz Türkiye'de dövizle kira ödeyelim' cümleleri dolaşıyor.

EKSTRA MALİYET RİSKİ KORKUTUYOR

Geçtiğimiz günlerde Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Yılmaz Yılmaz da bu sorunu dile getiren bir açıklama yapmıştı. Yılmaz kurun yükselmesinden öte dövizle kiralamaya ve ticarete karşı olduklarını vurgulamış, ek maliyetin markaları ciddi anlamda zora soktuğunu ifade etmişti. Türkiye'nin son yıllarda parlak ekonomik performansına rağmen yurtdışı kaynaklı ve hak etmediği bir volatilite ile karşı karşıya bulunduğunu belirten Yılmaz, Türkiye'deki dövize dayalı ticaret ve kiralama sisteminin piyasaların dengesini bozacak bir etkiye sahip olduğunu belirtmişti. 'En önemli sorun döviz yükümlülüklerini bütçelemeye çalışan herkesin yanılması. Kiracı ve kiralayanı ile hepimiz kumar oynamaya mecbur olduk' diyen Yılmaz, bu derecede dolarize olan bir ekonomik ortamın herkes için risk taşıdığını vurgulamıştı. Sepet kurun Kasım 2010'da 1.7'den Temmuz 2011'de 2.1'e yükselmesiyle birlikte perakendecilerin AVM'lere ödedikleri kira rakamı 7.6 milyar liradan 9.3 milyar liraya yükseldi. Yani markalar yükselen kurla birlikte 1.7 milyar liralık ek maliyeti de üzerine almış oldu. Durum böyle olunca artık TL'ye güvenin tam zamanı olduğuna vurgu yapan perakendeciler, dengesiz kurdan dolayı daha fazla maliyeti tölere etmek zorunda kalmaktan korktuklarını dile getiriyor.

DÖVİZİ BIRAKMAYA SOĞUK BAKMIYORUZ

AVM kira ve yönetimi firması Inside Danışmanlık'ın ortaklarından Muzaffer Gülöz TL ile kiralamaya kimsenin karşı çıkmayacağını ama bunun bir konsorsiyum eşliğinde ve zamana yayılarak yapılması gerektiğini söyledi. Gülöz, 'Dövizle kiralamanın en büyük nedeni ekonomik belirsizliklerdi. Ancak Türkiye'nin hızla gelişen ekonomisiyle birlikte TL'ye güven artıyor. Böyle giderse TL ile kiralamaları görebiliriz' ded

METREKARE FİYATLARI ARTACAK

şžU anda Türkiye'de 11 milyon metrekarelik alan dövizle kiralanıyor. Modern perakendede kiralanabilir yaklaşık 2.5 milyon metrekare cadde mağazası bulunuyor. Kira bedeli metrekare başına 30 dolar. Yıllık toplam kira gideri yaklaşık 900 milyon dolar yapıyor. Yine modern perakende kapsamında dövizle kiralanabilir yaklaşık 5.5 milyon metrekare AVM mağazası var. Burada da metrekare başına kira bedeli yaklaşık 30 dolar, genel gider ise 8 dolar. Yıllık kira gideri yaklaşık 2.5 milyar dolara varıyor. Geleneksel perakendede 3 milyon metrekare kiralanabilir alan var ve yıllık kira gideri 1 milyar dolara ulaşıyor. Jones Lang LaSalle Sermaye Piyasaları & Danışmanlık Hizmetleri Direktörü Dr. Kıvanç Erman şunları söylüyor: '2011'de metrekare başına aylık kira bedeli 75 eurodan 80 euroya ulaştı. Talebin artmasıyla beraber, 2012 sonu itibariyle bu rakamın 85 euroya ulaşması bekleniyor. Geçen yılın aynı dönemine kıyasla, Nişantaşı, İstiklal ve Bağdat Caddeleri'nde metrekare başına aylık birincil kiraları 10 euro yükseldi. Bağdat Caddesi'nde 130 euro, İstiklal Caddesi'nde 150 euro ve Nişantaşı'nda 170 euroya ulaştı.'

KİRADA TL TERCİH EDİLİYOR

Nişantaşı'nda gayrimenkul kiralama ve satışı yapan Marca Gayrimenkul'ün yetkilileri Nişantaşı'nda son bir yıldır özellikle mağaza kiralamalarının TL ile yapıldığını belirttiler. Kurun oynaklığından dolayı mal sahiplerinin TL ile kira almak istediklerini ifade eden yetkililer, 'Satılık olunca dövizle ödeme istenirken kira gibi sürekli bir ödeme söz konusu olunca, TL tercih ediliyor' bilgisini verdiler.

En uzun kanepe İstanbul'a geliyor

Danimarkalı mobilya ve dekorasyon firması Bo Concept, dünyanın en uzun kanepesi unvanına sahip kırmızı koltuğu İstanbul'a getiriyor. 66 metre uzunluğunda ve 2 ton ağırlığındaki Indivi isimli kanepe daha önce Londra Harrods'ın önünde sergilenmiş büyük bir tea time etkinliği yapılmıştı. One sandalyesiyle Red Dot ödülünü alan ünlü tasarımcı Anders Norgaard'ın tasarladığı kanepe, Ağustos ayında Türkiye'de olacak. şžu sıralar firma kalabalık bir alanda, insanların mola verip dinleneceği, çay kahve içebilecekleri bir etkinlik hazırlamak için lokasyon belirlemeye çalışıyor. En son buna benzer bir etkinlik Amerika'da Santa Monica Meydanı'nda yapıldı.

Ülker'in ortağı Biskot, Misbis firmasını aldı

Ülker Bisküvi'nin yüzde 50 ortağı olduğu Biskot markası Gaziantep merkezli Misbis'i satın aldı. Rekabet Kurumu'ndan da onay alan devralma sonrası Ülker, çikolata, bisküvi ve sakız kategorilerinde hem üretim hem de ihracat anlamında elini güçlendirdi. 1995'te İstanbul Hadımköy'de çikolata, Gaziantep'de sakız ve bisküvi fabrikaları ile faaliyet gösteren, 2005'ten itibaren üretimine İstanbul'da devam eden Misbis, 70'i aşkın ülkeye ihracat yapıyor.

Pınar çelik / SABAH