Türk mimarisi ve şehirciliği kurultayda masaya yatırıldı

Kurultayın açılışına, Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı İsmet Yılmaz,  TOKİ  Başkanı Erdoğan Bayraktar, Keçiören Belediye Başkanı Turgut Altınok, Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi (TÜRKSOY) Genel Müdürü Dusen Kaseinov, Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu, eski Kültür Bakanlarından Namık Kemal Zeybek, Kırgızistan'ın  Ankara  Büyükelçisi Mambetcunus Abılov, Türkiye Mühendis ve Mimarlar Birliği Genel Başkanı İlyas Demirci ile Türk Cumhuriyetlerinden temsilciler katıldı.

Kurultayda konuşan Erdoğan Bayraktar, gelişmiş ülkelerin tarihi miraslarını çok sıkı sahiplendiklerini ancak bu anlayışın gelişmekte olan ülkelerde oluşturulamadığını kaydetti. Bayraktar, gelişmekte olan ülkelerin büyük kentlerinin çevrelerinin, tarihi dokuyu ve yeşil alanları tehdit eder şekilde çarpık kentleşme seyri izlediğini söyledi. Türkiye'de 1945 yılından itibaren büyük kentlere başlayan göç olgusunun, çarpık kentleşmenin temellerinin atılmasına neden olduğunu vurgulayan Bayraktar, kurum olarak şehrin mimari dokusuna özelikle dikkat etmeye çalıştıklarını ifade etti.

"Çarpık kentleşmeye dur diyelim"

Bayraktar, TOKİ'nin, şehrin dokusunu bozacak anlayıştan uzak kalmasının yanında yerel mimarı konusunda da dikkatli olmaya çalıştığını ve bunu inşaatlarında kullanmaya özen gösterdiklerine dikkati çekti. Büyük kentlerde çarpık kentleşmeye izin verilmemesi gerektiğine işaret eden Bayraktar, "Bazen yıkmak yapmaktan daha iyidir" dedi. Bayraktar, Ankara'da Armada alışveriş merkezinin karşısındaki Ankara Büyükşehir Belediyesi inşaatını da buna örnek gösterdi. Bu binanın şehrin görüntüsünü bozduğunu kaydeden Bayraktar, bu konudaki görüşünü de Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek başta olmak üzere, konuyla ilgili kişilere aktardığını belirterek, şehirleşmenin uygun yapılarla donatılabilmesi için müteahhitleri de disipline edecek bir yasal yapı içine sokulması ve mesleki odalarının bulunması gerektiğini sözlerine ekledi.

"Kentlerimizin kimliği olsun"

Keçiören Belediye Başkanı Turgut Altınok da milletlerin ve devletlerin büyüklüğünün kültürlerinin derinliğiyle ölçüldüğünü, Türklerin de sahip oldukları büyük kültür birikimi ve ortaya koydukları eserler ile dünyadaki sayılı büyük milletler arasında yer aldığını söyledi. Türkiye'de, geçmişten alınan zengin kültür mirasına rağmen, son dönemlerde sanattan, kültürden ve estetikten uzak kentler ve yapılar inşa edildiğini ifade eden Altınok, "Kentlerimiz, yapılarımız bizim kimliğimizi ifade etmiyor. Binlerce yıl önce inşa edilmelerine rağmen birçok abide eserimiz hala ayakta duruyor. Bu eserler kimliği olan kentler ve yapılar inşa etmemiz açısından bize örnek olmalı. Bizler fakir millet değiliz. Artık kentlerimizin kimliği olsun" diye konuştu.

"Atatürk mimariye ilişkin kitap okur, çizim yapardı"

Altınok, kurultayın, bu eksikliğin giderilmesine katkıda bulunacağına inandığını söyledi. Eski Kültür Bakanlarından Namık Kemal Zeybek de kurultayın düzenlendiği Devlet Resim ve Heykel Müzesi'nin tarihçesine ilişkin bilgi aktardı. Binanın çok önemli bir tarihinin bulunduğunu dile getiren Zeybek, "Burası Namazgah Tepesi idi. Atatürk buraya çıktı ve
iki bina yapılmasını istedi. Arkadaşı Hikmet Koyunoğlu'na bu binanın ve yanındaki Etnografya Müzesi'nin yapılması için talimat verdi" dedi.

Atatürk'ün, Ankara'nın mimarisinin ve kültürel kimliğinin oluşturulması için mimariye ilişkin kitaplar okuduğunu, hatta çizimler yaptığını anlatan Zeybek, Türk kültürünün kendine özgü bir mimari tarzının bulunduğunu söyledi. Zeybek, mimarisini ve kültürünü koruyan bir kent olarak Astana'yı örnek gösterdi. Türkiye Mühendis ve Mimarlar Birliği Genel Başkanı İlyas Demirci de bir milletin ekonomi alanındaki gelişiminin önemli olduğunu ancak gelişimin asıl milli tarih, kültür ve ruhun korunmasıyla sağlanabileceğini kaydetti. Bu değerlerin korunmasını, büyük ve haysiyetli bir devlet olmanın ön şartı olarak gördüğünü dile getiren Demirci, kurultayın da kent kimliği ve mimarisinin korunması ve bu konuda yapılması gerekenler bakımından yararlı olacağını belirtti. Demirci, Türk dünyasının bir araya gelmesi açısından da kurultayın bir fırsat olduğunu ifade ederek, "Aynı kültür çizgisi üzerinde yürüyenler birbirinden haberdar olmak zorundadır" dedi.

Büyük usta Cengiz Aytmatov'un anısına...

TÜRKSOY Genel Müdürü Dusen Kaseinov da Türk kültürünün binlerce yıl öncesine dayandığını belirtti. Kaseinov, üç kıtada Türk kültürünün örneklerine rastlamanın mümkün olduğuna işaret ederek, bu kültürün korunması için çaba gösterildiğini ancak atalardan miras kalan bu eserlerin yok edildiğine de tanık olunduğunu söyledi. Bu eserlerin kayıt altına alınması gerektiğini ifade eden Kaseinov, bu şekilde eserlerin yok olmasının da önüne geçilmesinde önemli bir adım atılacağını kaydetti. Konuşmaların ardından kurultay kapsamında Türk Dünyası Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'ne değer bulunan ve geçtiğimiz haftalarda hayata veda eden ünlü Kırgız Yazar Cengiz Aytmatov'un ödülü, Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçisi Mambetcunus Abılov'a verildi. Abılov, ödülü alırken yaptığı konuşmada, Aytmatov'un yıllarını Türk kültür ve sanatının dünya çapında duyulmasına verdiğini belirtti. Abılov, "Cengiz ağabeyimizin daha nice roman yazma planları vardı ama hayata geçiremedi" diye konuştu.