Türkiye'de mortgage krizi yaşanır mı?
Türkiye'de mortgage krizi yaşanır mı, yaşanmaz mı? ABD'deki mortgage sisteminde nerelerde hatalar yapıldı?
Amerika'da mortgage sisteminin krize sürüklenmesinin temel nedeni olarak Amerika'da uygulanan ‘ risk based pricing' (risk odaklı fiyatlama) sistemini görüyoruz. Yani Amerika'da mortgage kredisi isteyen müşteri geri çevrilmiyor. Ama müşterinin riski ne kadar yüksekse o oranda yüksek bir faiz oranı ile kredi alabiliyor.
Bunun dışında Türkiye'de kredilendirme yüzdesi genelde yüzde 75 civarında. Amerika'da ise bu oran yüzde 100 olarak gözüküyor. ''Yüksek faiz oranı'' ile ''daha yüksek tutarda'' mortgage kredisi alan müşterilerin geri ödemelerde sorun yaşaması Amerika'da ortaya çıkan Mortgage krizinin temel faktörlerini oluşturuyor.
İşte bu yüzden ;
ABD de bu gelişmelerin yanısıra, kredi sağlayan kuruluşlar da müşterilerine karşı artık daha temkinli bir tutum içinde. Özellikle gelir durumunu belgeleyemeyen müşteriler açısından getirilen yeni düzenleme ile toplam kredi tutarının yüzde 5'lik kısmını ön ödeme olarak yapmayan kişilere mortgage kredisi verilmemesi kararlaştırıldı.
Türkiyede bu konu şu an için bankalar tarafında sıkı tutulmakta. Müşteri iyi araştırılıp kredisi onaylanmaktadır. Müşteri riskli ise Bankalar kredi kullandırmamaktadır. Müşteri mutlaka en az yüzde 20-25 bir peşinat vererek sisteme daihil oluyor. Müşterinin bir miktar peşin para ile sisteme dahil olması da müşterinin kullandığı krediden kolay kolay vazgeçememesini sağlıyor.
Bankaların peşinat alma ve müşteriyi iyi araştırıp ona göre kredi verme tutumlarından vazgeçmemesi burada bir kriz yaşanmaması için en önemli anahtardır. Müşterinin riskinin yüksek olması durumunda kredi faiz oranlarını arttırma yoluna da, şu an için bankacılık sektörü, gitmemeye özen gösteriyor
Ayrıca Türkiye de GSMH konut kredilerinin yeri şuan için yüzde 3.5 -4 lerdedir. Bu ABD de ise yüzde 54'ler civarındadır. ABD de bu oranın yüksek olması bu kredilerde yaşanan krizde ekonomiye doğrudan etkisi olmaktadır. Türkiye için şimdilik böyle bir durum söyleyemeyiz. Çünkü mortgage kredilerinin GSMH'deki payı şuan için oldukça aşağıdadır.