Vergi ve kriz yüzünden 2 bin benzin istasyonu satılık

Bir yandan artan vergilerle düşen kâr paylan, diğer yandan krizin etkisiyle azalan satışlar birçok akaryakıt istasyonunun da sonunu getirdi

Toplam 12 bin 693 istasyonun yer aldığı sektörde, 2 bine yakın istasyon satılığa çıktı. Satışların bazıları sessiz sedasız yapılırken, bazı istasyonlar için ise aracı kurumlar ve internet siteleri üzerinden alıcı aranıyor. Satılık fiyatları ise istasyonun bulunduğu şehre, konumuna ve pompa sayısına göre 300 bin TL'den başlayıp 45 milyon dolara kadar çıkabiliyor.

  Satılık istasyon sayısındaki artışta etkili olan üç temel sebep var. Bunlardan birincisi: artan vergiler nedeniyle gerileyen karlar. Bir dönem yüzde 9 karla çalışan istasyonlar, şu anda yüzde 4,5 ile çalışmak durumunda. Ayrıca bu yüzde 4,5 üzerinden de bir takım kesintiler söz konusu. Yüzde 4,5'in yüzde 1,5'inin kredi kartı komisyonu için bankalara, yüzde l'inin dağıtım şirketlerinin uyguladığı müşteri sadakat kartlarına, yüzde 2'sinin de promosyona gittiği ifade ediliyor. Bir ba-yiinin kâr edebilmesi için günlük ortalama 20 bin litre akaryakıt satması gerektiği belirtilirken, şuanda bu ortalama 3 bin litre seviyesinde. Beş büyük dağıtım şirketinin bayilerinin bile günlük ortalama 7-8 bin litre akaryakıt satabildikleri kaydediliyor.

Brüt kâr yüzde 5'in altında

  Bayilerin artık zarar yazmaya başladığını anlatan Türkiye Akaryakıt Bayileri Petrol ve Gaz Şirketleri İşveren Sendikası (TABGİS) Başkanı Atıf Ketenci, "Türkiye'de akaryakıt istasyonları, günde ortalama 3 bin litre akaryakıt satıyor. Bu satış miktarıyla işletmeleri döndürmek ve sektörü yaşatmak çok zor" dedi. Ketenci, alıcı bekleyen istasyonlar için belirlenen fiyatın gerçek değerinin yarısı olduğunu, ancak petrol fiyatlarının 130-140 dolara çıkması durumunda bu rakamların dahi aranacağını ifade etti. Petrol Ürünleri İşverenleri Sendikası (PÜİS) Başkanı Muhsin Alkan ise, brüt karlarının yüzde 5'in altına düştüğünü söyledi. İstasyon sahiple-

rinin kâr edemedikleri için istasyonlarını satmak istediklerini aktaran Alkan, "1 litre benzin satacağız, yüzde 80'i devletin vergisi" dedi. Benzin istasyonlarındaki satış furyası, bu alanda yeni bir işkolunun doğmasına yol açtı. Bazı danışmanlık ve gayrimenkul şirketleri; sadece istasyon satışlarına aracılık ediyor, kiralık istasyon temin ediyor ve istasyona uygun arsa temin ediyor.

Aracılar istasyonlara alıcı arıyor

  A Plus Danışmanlık şirketinin sahibi Mehmet Çeliker, istasyon satışlarında aracılık yapan bir isim. 20 yıldan bu yana akaryakıt sektöründe olduğunu söyleyen Çeliker, 2006'dan bu yana da danışmanlık hizmeti verdiğini belirtti. Çeliker, ellerinde satılmayı bekleyen 140 istasyon olduğunu bildirdi. Çeliker, 2009'da 3 istasyonun satışına aracılık ettiklerini kaydetti. Akaryakıt istasyonlan-nın satılık ve kiralık ilanlarının bulunduğu www.benzinlikler.com'un sahibi Kemal Güven de yıllarca bu işin içinde olan yatınmcılann sektörden çıkmak istediğini belirtti. Güven, portföyünde satılık 60 istasyon olduğunu açıkladı.

  Akaryakıt satışını dede mesleği olarak sürdürdüklerini söyleyen Reha Demirel, bundan 1.5 yıl önce Giresun Bulancak'ta kurdukları istasyonu 31 Aralık'ta 2 milyon 750 bin TL'ye satışa çıkardıklarını bildirdi. Demirel, "Dede mesleğimiz ama, imkanımız olsa komple çıkmayı düşünüyoruz. Biz bu istasyonu kamyon ve otobüslere akaryakıt satmak için kurduk ama kısa bir süre sonra 50 metre ilerimizde ucuz akaryakıt satan bir yer kuruldu. Devlet 'kimin sermayesi varsa o ayakta kalsın' diyor; bizim de sermayemiz buraya kadarmış" dedi.

    İNTİFA HAKKI ARTIK 5 YILLA SINIRI

  Bayi ile dağıtıcı firma arasında ya| lan ve Mntifa' sözleşmesi olarak anıl, sözleşme süresi, Rekabet Kurulu'nun Mart 2009 tarihli kararı uyarınca 5 y lık süre ile sınırlandırıldı. Önceleri 2: 30 yıla kadar uzatılabilen intifa sözle melerinde dağıtıcı firmalar yüksek bı deUer karşılığında bayi transferleri y; pabiliyordu. Ancak sürenin 5 yıl ile s nırlandırması sonrası dağıtım firmalaı tarafından bayilere ödenen para mikta rında ciddi bir düşüş yaşandı. Rekabe Kurulu'nun söz konusu kararını Danış tay'a taşıyan bayiler davanın görüleceğ mart-nisan ayını beklemeye başladı.

   KRİZ TÜKETİMİ YÜZDE 7,4 DÜŞÜRDÜ

  Benzin istasyonlarının satışa çıkarılmasında gerekçe olarak gösterilen akaryakıt satışlarındaki düşüşü, rakamlar da doğruluyor. Petrol Sanayicileri Derneği (PETDER) verilerine göre 2009 yılı ocak-eylül döneminde toplam akaryakıt (benzin, motorin, gazyağı, kalorifer yakıtı ve fuel oil) tüketimi, 2008'in aynı dönemine göre yüzde 7,4 azalarak yaklaşık 13.4 milyon metreküp oldu. Yine aynı dönemde toplam motorin tüketimi 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 5,3 azalarak yaklaşık 11.9 milyon metreküp olarak gerçekleşti. Benzin tüketimine bakıldığında ise 2009 yılı ocak-eylül döneminde yüzde 2,5 azaldı.

    RAKAMLARLA AKARYAKIT SEKTÖRÜ

Toplam akaryakıt istasyonu sayısı 12.693.
Toplam istihdam 250 bin dolayında
İstasyonlarda ortalama akaryakıt satış miktarı 3 bin litre.
Litre başı kârlılık oranı brüt yüzde 4.5
Ortalama istasyon kurma maliyeti 500 bin dolar,
25-30 yılı bulan intifa (kullanma) hakkı Rekabet Kurulu kararı sonrası 5 yıla indirildi.
Dinçer Gökçe/Referans