WFO’dan atıksız denizler için 10 çözüm önerisi!

Okyanus ve denizlerdeki kirlilik tehlikeli bir boyuta ulaştı. Kirliliğin yüzde 80’ini karasal atıkların denizlere karışması oluşturuyor. Uzmanların tahminlerine göre yaklaşık 142 milyon ton atık okyanuslarda yüzüyor. Bu sayıya her yıl 10 milyon ton daha ekleniyor. Dünya kıyılarını atıklardan temizlemek için yola çıkan Waste Free Oceans (WFO) hareketi bu gidişata dur diyecek çözüm önerilerini açıkladı. Öneriler arasında en dikkat çeken madde; belediyelerin atık yönetim sistemlerini düzenlemelerinin şart olduğu…  

Avrupa’da başlayan ve geniş bir coğrafyaya yayılan Waste Free Oceans (WFO) hareketi, okyanus ve denizlerdeki kirliliğin önüne geçilebilmesi amacıyla bir dizi çalışma yürütüyor. WFO Türkiye, Ortadoğu ve Afrika Başkanlığı görevini de sürdüren PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, kirliliğin meydana getirdiği tablo hakkında çarpıcı rakamlar paylaştı ve WFO’nun sorunun çözümüne yönelik önerilerini açıkladı. 

Tüm dünyanın deniz ve okyanus kıyılarındaki kirlilikle savaştığını vurgulayan Yavuz Eroğlu, okyanuslarda yaklaşık 142 milyon ton atık bulunduğunu, bunun kişi başına 20 kg atık anlamına geldiğini belirtti. Bu sayıya her yıl 10 milyon ton daha eklenirken; kirliliğin yüzde 80’ini karasal atıkların denizlere karışması oluşturuyor. Atıkların yüzde 70’i deniz dibine çökerken, yüzde 15’i kıyılara vuruyor, yüzde 15’i ise su yüzeyinde geziyor. Deniz dibine çöken atıkların ciddi bir tehdit oluşturduğunu söyleyen Eroğlu, “İnsanlar bilinçsizce denizlere bıraktıkları atıkların kaybolacağını düşünüyor. Oysa atılan yüksek miktardaki atık, güneşin ve dalgaların etkisi ile daha küçük parçalara ayrılıyor, bu ayrılan mikro parçaları balıklar yiyor ve bu balıkları da bizler yiyoruz. Yani bizler sadece çevreyi değil, kendi sağlığımızı da tehdit ediyoruz” dedi.

Yavuz Eroğlu, WFO’nun atık sorununa çözüm getirecek reçetesindeki 10 maddeyi ise şöyle sıraladı:

1.   Atıkların denizlere karışması engellenmeli. Kıyılardaki kamu ya da özel işletmelere ait plajlarda plastik atık yönetim tesislerinin kurulması ve mevcut tesislerin geliştirilmesi gerekiyor.

2.  Sahil temizliği ve eğitim programlarına destek verilmeli. Kirliliğin olduğu deniz,  okyanus ve nehirlerde çöplerin toplanacağı sistem kurularak temizlik çalışmaları yapılmalı.

3.      Atık su arıtma çalışmaları iyileştirilmeli ve doğru uygulamalar teşvik edilmeli.

4.    Limanlardaki atık kabul tesislerinin tasnif ve uyumu artırılmalı, geri kazanım ve geri dönüşüm odaklı yenilikçi temizlik araçları geliştirilmeli.

5.      Çevre mevzuatının uygulanması desteklenmeli ve ekonomik yaptırımlar getirilmeli.

6.      Geri dönüşüm ve kaynak verimliliğini teşvik etmek amacıyla okullar ve üniversiteler arasında işbirliği özendirilmeli.

7.      Atık toplama ve geri dönüşüm verimliliğini artıran programlar teşvik edilmeli.

8.      Plastik atık zincirinden değer yaratmayı sağlayacak kamu ve özel sektör ortaklıkları desteklenmeli.

9.   Deniz atıklarının azaltılmasına yönelik mevzuat çalışmalarını destekleyerek işlerliği sağlanmalı ve katı atık sahalarına plastik atılması engellenmeli.

10. Deniz atıkları konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapılmalı. Bu konuda kamu ve özel sektör işbirliği yapmalı.

Avrupa’da 2011 yılında başlatılan ve kısa sürede hızla büyüyen WFO hareketi, bilinçlendirme çalışmalarının yanı sıra deniz yüzeyindeki atıkların balıklara zarar vermeyen özel ağlarla temizlendiği projenin öncülüğünü yapıyor. WFO hareketi, Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) liderliğinde Türkiye kıyılarına da ulaşmış durumda.

Türkiye’de “Mutlu Balıklar” adıyla devam eden proje kapsamında; yurt dışından getirilen ve küçük balıklara zarar vermeyen özel bir ağ kullanılıyor. Proje, balık avlama yasağı döneminde hayata geçirildiğinden bu dönemde işi olmayan balıkçı tekneleri ile çalışılıyor ve balıkçılar için ek bir gelir kaynağı da sağlanıyor. Deniz yüzeyinden toplanan atıklar kıyıda cinslerine göre ayrıştırılıyor. Geri kazanımı mümkün olanlar PAGEV’in geri dönüşüm iktisadi işletmesi PAGÇEV tarafından geri dönüştürülerek, geri dönüşümü mümkün olmayanlar ise çimento fabrikalarında yakıt olarak kullanılarak ekonomiye kazandırılıyor.

WFO Türkiye, Ortadoğu ve Afrika Başkanı Yavuz Eroğlu, rakamların da gösterdiği gibi denizlerdeki kirliliğin tek sebebinin insanlar olmadığına dikkat çekerek şunları söyledi: “Kıyılarımızdaki katı atık yönetim sistemlerinin gözden geçirilmesi hatta yeniden yapılandırılması gerekiyor. Bu noktada belediyelerimize büyük iş düşüyor. Belediyeler atık yönetim sistemlerine çeki düzen vermedikçe, deniz kirliliğini engellemek mümkün değil.”  

WFO olarak çalışmalarını sürdürdüklerini de belirten Eroğlu, “Gerek projelerimizle gerekse önerilerimizle herkesi bilinçlendirmeye çalışıyoruz. En küçük adım bile bizi çok büyük değişimlere götürebilir. Biz buna inanıyoruz. Her zaman belirttiğim gibi biz kendimizi bu anlamda sorumlu hissediyoruz. Sorunsuz bir çevreye katkı sağlamak için elimizden geleni yapıyoruz. Waste Free Oceans hareketinin Türkiye ayağı olarak başlattığımız Mutlu Balıklar projemiz bunlardan bir tanesi. Bu projeyle hem denizlerimizi temizleyeceğiz hem de geri dönüşümü teşvik edeceğiz” diyerek sözlerini bitirdi.