Yapı Denetim Birliği Derneği'nden açıklama!

Bugün, 17 Ağustos 1999'da meydana gelen Marmara depreminin 10. yılında depremde kaybettiğimiz canlarımızı rahmetle anıyoruz. 10 yıl önce meydana gelen asrın felaketi olan depremle on binlerce vatandaşımızı toprağa verdik ve yüz binlerce vatandaşımızın da yaralanmasına veya sakat kalmasına şahit olduk. Ekonomik olarak uğradığımız yıkımın etkilerini halen ödemekte olduğumuz vergilerle hissetmeye devam ediyoruz.

Aslında 17 Ağustos 1999'da fen ve sanat kurallarına göre inşa edilmemiş, mühendislik hizmeti görmemiş binalar değil Ülkemizde ki köhneleşmiş, eskimiş ve artık işlemez  hale gelmiş olan yapı üretim zihniyeti çökmüştür. Yıllardır bildiğimiz ancak kendimize bile söyleyemediğimiz kötü kalitede yapı üretimi gerçeği deprem ile yüzümüze tokat gibi çarpılmıştır.

Deprem sonrasında ortaya çıkan psikolojik havanın etkisiyle o zaman görevde bulunan hükümetin T.B.M.M.'den aldığı yetkiyi kullanarak yürürlüğe koyduğu 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile yapı üretim sürecinin denetim kısmı yeni bir anlayışla düzenlenmiş adeta devrim yapılmıştır. "Mülkiyet hakkı ile ilgili düzenlemelerin KHK ile yapılamayacağı" gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen kararname yerine 4708 sayılı Yapı Denetim Hakkında Kanun 29.06.2001 tarihinde T.B.M.M.'ce kabul edilerek kanunlaşmıştır.

Halen 19 ilden faaliyet gösteren 827 Yapı Denetim Kuruluşu, 153 Yapı Malzeme Laboratuarı ile birlikte 156 bin 569 adet 231 milyon 198 bin 373 metrekare alana sahip yapının fiilen denetimi devam etmekte olup geçtiğimiz 8 yıllık süreçte bu miktarın iki katından fazlasının da denetimi tamamlanmıştır. Eksikleri olan bir yasal mevzuata rağmen geçtiğimiz 8 yıllık süreçte yapı denetim sisteminin kurulmasıyla Kanunun yürürlükte olduğu 19 pilot ilde geçmişle kıyaslanamayacak bir gelişme sağlanmış olup bazı istisnalar dışında fiillen denetim hizmeti verilmiştir. Bu dönemde yani 2001'den sonra yapı denetim kuruluşlarınca denetim hizmeti verilerek inşa edilmiş olan tüm yapılar DEPREME KARŞI GÜVENLİ birer eser olarak vatandaşlarımızın kullanımındadır. Yürürlükteki mevzuata göre oluşturulmuş olan yapı denetim sistemi sayesinde her yapının kalite güvence kitapçığını oluşturabilecek kadar çok bilgi ve belgeyi içeren arşiv dosyası yapı denetim kuruluşlarınca oluşturulmakta bu dosyaların birer nüshası da ilgili idarelere sunulmaktadır. Önümüzdeki dönemde yapı malzeme yönetmeliğinin öngördüğü CE ve G işaretli malzeme kontrolü ile bu dosyalar daha da zenginleşecektir.

Yapı Denetim Kuruluşlarınca denetlenmiş olan tüm işyeri ve konutlar vatandaşlarımız tarafından güvenle kiralanabilir, satın alınabilir ve kullanılabilir.

Türk Mühendis ve Mimarları olarak meydana gelecek depremlerde yapı denetim kuruluşları tarafından denetlenen yapılarda vatandaşlarımızın mağdur olmayacaklarını şimdiden beyan ve taahhüt ediyoruz.

Üzücü olan odur ki geldiğimiz noktada kaliteli ve güvenli yeni yapı stoğunun Yapı Denetim Kuruluşlarının büyük emekleriyle oluşturulmuş olduğu unutulmakta veya gizlenmek istenmektedir.

Bugün yapı denetim kuruluşları tarafından denetlenen yapıların deprem karşısında göstereceği başarılı performans göz ardı edilerek yapı denetim kuruluşlarına verdikleri hizmet ve aldıkları sorumluluk karşılığında emlakçılara ödenen komisyondan daha az miltarda ancak gönülsüzce ödenen hizmet bedellerinin sistem zayıflatılarak nasıl ortadan kaldırılacağı tartışılmaktadır. Gelinen noktada yapı denetim sisteminin sadece yapı denetim kuruluşlarının kurucuları ve çalışanları tarafından ayakta tutulabilmesi çok büyük bir başarıdır. Oysa vatandaşlarımız, yaşadığı mekanların orta büyüklükteki bir depremde bile yıkılmasını veya hasar görmesini önleyecek tedbirlerin alınmasını ve bu sürecin asla denetimsiz olmamasının sağlanmasını talep etmelidir.

Halen sistemin işleyişinde yaşanan eksikliklerin ve sorunların giderilmesi için acilen yapı denetim sistemi tüm tarafların katılımıyla hazırlanacak yeni mevzuatına kavuşturulmalı bu yeni mevzuatta denetimin tarafsız ve bağımsız yapılabilmesinin sağlanabilmesi için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

Buna göre;

-1999 depremi öncesi tüm ülkede bugün ise yapı denetim uygulaması dışında kalan 62 ilde sadece sorumluyu kayıt altına alan denetim adına hiçbir görev yapmayan bireysel denetim mekanizması olan Teknik Uygulama Sorumluluğu (TUS) sistemi kaldırılarak tüm ülkede bina türü kamu yapılarını da kapsayacak şekilde yapı denetimi kanunu uygulanmalıdır.

-Mesleki deneyime ait sertifikasyon işlemi yeniden düzenlenmelidir.

-Mesleki Sorumluluk Sigortası sisteme dahil edilmelidir.

-Yapı Denetim Kuruluşlarının kurumsallaşarak gelişmelerini sağlayacak şekilde kurulmaları sağlanmalıdır.

-İdareler ile yaşanan yetki ve sorumluluk çatışmaları ortadan kaldırılmalıdır.

-Yapı Denetim Sistemini yürütecek, ikincil ve üçüncül mevzuatı oluşturabilecek bağımsız bir yapı oluşturulmalıdır.

-Yapı üretim süreninin esas unsurlarından olan Müteahhitlik kurumu düzenlenmelidir.

-Yapı Denetim Kuruluşlarının faaliyetlerini denetlemek ve haksız rekabeti önlemek amacıyla Yapı Denetim Kuruluşları Birliği kamu kurumu niteliğinde yasal bir kuruluş haline getirilmelidir.

Yukarıda saydığımız hususları da içerecek yeni yapı denetim kanunu bir an önce tüm tarafların katılımı ile hazırlanarak halen yürürlükteki mevzuatın eksikleri ve yanlışlarından doğan kusurların ortadan kaldırılması gerekmektedir. Aksi halde yapı denetimi sistemin varlığından rahatsızlık duyan tarafların çabaları ile yapı denetim sisteminin asıl unsurları olan yapı denetim kuruluşları ayakta kalamayacak ve sistem kendiliğinden ortadan kalkmış olacaktır. Sistemin başı boş kalmasının meydana getireceği yapı üretim sürecinin ortaya çıkaracağı güvensiz yapı stoğunun depremde göstereceği performansın vebali ve sorumluluğu da gerekli tedbirleri bugün almayanlarda olacaktır.

Nasıl ki bugün 10. yılında anmakta olduğumuz deprem şehitlerimizin vebali 1999 yılından önce yapı üretim sürecinde bulunan mimar ve mühendisler ile ilgili idare yetkililerinde ve gerekli düzenlemeyi yapmayan devlet yöneticilerinde ise bundan sonra ortaya çıkacak mağduriyetlerin sorumlusu da bizler ve devletimizin bugünkü yöneticileri olacaktır.

Neredeyse tamamı deprem kuşağında bulunan ülkemizde yapı denetim sistemini tüm ülke sathıda yerleşik hale getirerek yapı sektöründe yaşanan sorunları ortadan kaldıracak, yapı denetim kuruluşlarını kurumsallaştırarak vazgeçilmez kılacak, sigorta mekanizmasını da sisteme dahil ederek kamunun uğrayacağı zararı ortadan kaldıracak, kamu kurumu niteliğinde Yapı Denetim Kuruluşları Birliği'nin kurulmasını sağlayacak yeni Yapı Denetim Kanunu Tasarısı'nın hazırlanarak T.B.M.M'ye sunulması için başta Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatlarını ve Bakanımız Sayın Mustafa Demir olmak üzere tüm tarafların destek ve katkılarını bekliyor ve temenni ediyoruz.

10. yılında tüm deprem şehitlerimize Alhha'tan rahmet diliyoruz.

Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği