10 mega projeye hız verildi!

CUMHURBAŞKANI Recep Tayyip Erdoğan’ın “projeleri hızlandırın” talimatı sonrası bakanlıklarda hummalı bir çalışma başladı. Başta Kanal İstanbul Projesi olmak üzere Üç Katlı Büyük İstanbul Tüneli’nden Kuzey Marmara Otoyolu’na, İstanbul Yeni Havalimanı’na kadar bütün projelere hız verildi. Türkiye’nin son yıl larda etkin bir şekilde kullandığı kamu özel ortaklığıyla yapılan yatırımlara Kanal İstanbul da eklendi.

Para Dergisi'nde yer alan habere göre, geçen hafta TBMM’de yasalaşan torba teklife eklenen bir maddeyle Kanal İstanbul ve benzeri su yolu projeleri yap-işlet-devret modeli kapsamına alındı. Buna göre Kanal İstanbul gibi büyük finansman ve ileri teknolojiye ihtiyaç duyulan su yolu projeleri, lojistik faaliyet alanları, raylı ulaşım sistemleri, bunların bakım, onarım, işletme, manevra, geceleme gibi ihtiyaçlarının karşılanacağı alan ve tesisler de Yap İşlet Devret (YİD) modeliyle yapılacak. Su yolu projelerinin, YİD modeli kapsamında yapılmasını sağlama görevi Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın olacak. Kanal İstanbul Projesi için 2018 sonuna kadar ihaleye çıkılacak. Yapım aşamasında proje finansmanı için kamu özel işbirliği modelinin kullanılması planlanan Üç katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi’nin bu yıl ihale edilmesi planlanıyor. Rüzgâr enerjisi alanında bin 200 MW kapasiteli ilk deniz üstü (off-shore) Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) ve güneş enerjisi alanında batarya depolamak ikinci güneş YEKA yarışması yapılacak.  Ankara  ve İstanbul arasını 1.5 saate indirecek “Ankara-İstanbul Sürat Demiryolu Projesi”nin YID modeli ile gerçekleştirilmesi için çalışmalar sürüyor.

Önemli ulaşım koridorlarını birbirine bağlayacak yeni otoyollar YİD modeliyle inşa edilecek. 2 bin 657 km olan otoyol ağı 5 bin 34 km’ye ulaşacak. 2023 perspektifinde diğer öncelikli büyük otoyol projeleri; Ankara-Kırıkkale Delice, Burdur-Antalya-Alanya, Denizli-Burdur- Antalya ve Ankara-Sivrihisar olacak.

1- KANALIN ÖMRÜ 100 YIL

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2011’de açıkladığı ve kamuoyunun “çılgın proje” olarak bildiği Kanal İstanbul, İstanbul’un Avrupa yakasında Karadeniz ve Marmara Denizi’ni bağlayacak. Etüt proje ve danışmanlık hizmeti kapsamında kanalın güzergahı, Küçükçekmece-Sazlıdere-Durusu koridoru olarak belirlenen Kanal İstanbul Projesi’nin yaklaşık uzunluğu 45 km olacak. Başlangıçta 400 metre genişlikte olması planlanan Kanal İstanbul Projesi’nde genişliğin 275 metreye indirilmesi planlanıyor. 45 kilometre uzunluğundaki kanalda suyun derinliği ise 25 metreyi bulacak. Böylece 65 milyar TL olması planlanan maliyet 35 milyar TL’ye inecek. Çalışma kapsamında 1.7 milyar metreküp kadar çıkması beklenen hafriyat miktarı da yaklaşık 800 milyon metreküpe kadar inecek. Kanal kesitinin 275 metreye inmesiyle yapılacak köprülerin uzunluğu da azalacağı için köprü maliyetleri ciddi oranda aşağıya çekilecek. Kanaldan çıkarılacak hafriyatla Karadeniz ve Marmara çıkışlarına üç adacık yapılacak. Ayrıca bu hafriyatın bir bölümü de Atatürk Havalimam’mn yerine yapılacak Millet Bahçesi’nde kullanılacak. Ulaştırma ve Altyapı Bakam Cahit Turhan yaptığı bir açıklamada projenininşaat safhasının yaklaşık beş yıl sürmesi, asgari ekonomik ömrünün de 100 yıl olmasının planlandığını ifade etmişti. Bakan Turhan, Kanal İstanbul’un finansman modelinin belirlenmesinin ardından bu yıl bitmeden ihaleye çıkılacağını söylemişti. 

BAKANLIĞA YETKİ

Bilindiği üzere geçen hafta TBMM’de yasalaşan torba kanun teklifine komisyon çalışmaları sırasında eklenen düzenlemeyle başta Kanal İstanbul olmak üze-re büyük finansman ve ileri teknolojiye ihtiyaç duyulan projelerde özel sektörün tecrübesinden ve sermayesinden yararlanılması için bu projelerin yap-işlet-devret modeliyle yasalaşması için düzenlemeye gidildi. Buna göre hava alanları ve limanların yanı sırda YİD modeliyle yapılacak yatırımlara denizleri, gölleri, nehirleri birbirine bağlayarak gemilerin seyrüseferine imkan veren su yolu işlevi görecek kanal veya benzeri altyapı tesisleri, lojistik faaliyet alanları, raylı ulaşım sistemleri ile bunların bakım, onarım, işletme, manevra, geceleme gibi ihtiyaçların karşılanacağı alan ve tesisler de eklendi.

Ayrıca geçen hafta Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren iletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde, “Kanal İstanbul” ile ilgili düzenleme de yer aldı. “Kanal İstanbul” ve benzeri su yolu projelerinin, yap-işlet-devret modeli kapsamında yapılmasını sağlama görevi Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na verildi. Bakanlık, söz konusu projelerin, ileri teknoloji veya yüksek maddi kaynak ge-
rektirmesi halinde yap-işlet-devret modeli çerçevesinde sermaye şirketleri veya yabancı şirketlerin görevlendirilmesi suretiyle yapılmasını sağlayacak.

2- YENİ HAVALİMANI PROJESİ

Türkiye’nin prestij projesi olan İstanbul Yeni Havalimanı projesi için 7 gün 24 saat çalışmalar sürüyor. Havalimanının ilk fazı 29 Ekim’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından hizmete açılacak. İstanbul Yeni Havalimanı, Türkiye’yi Batı Avrupa-Uzak Doğu arasında önemli bir transfer merkezi haline getirecek yaklaşık 10.2 milyar euro yatırım ve 22.2 milyar euro (+KDV) kira bedeli ile yapılan ve tüm etapları tamamlandığında 200 milyon yolcu kapasitesiyle dünyanın en büyük havalimanlarından biri olacak. Havalimanında, günlük 3 bin 500 uçağın iniş-kalkış yapacağını belirten Ulaştırma Bakanı Turhan, havalimanının Türkiye ekonomisine 73 milyar TL'lik katkı yapmasının beklendiğini dile getirdi.

Havalimanında 100 bin metrekarelik yaşam alanı, 25 bin araçlık otopark, 42 kilometrelik bagaj sistemi, 143 yolcu köprüsü, 73 milyar liralık ekonomik katkı, 225 bin kişiye istihdam, 5.5 milyon tonluk kargo kapasitesi ve 62 kilometrelik güvenlik çemberi planlandı.

3- HIZLI BÜYÜMEYE DEVAM

Havacılık sektörü yatırımlarla hızla büyümeye devam edecek. Yeni havalimanları tamamlanarak havayolu ulaştırma kapasitesi artırılacak. İstanbul Yeni Havalimanı dışında 2019’da Çukurova, 2020’de Rize-Artvin, Tokat ve Çeşme, 2021’de Yozgat, Karaman, Bayburt-Gümüşhane havalimanlarının, 2022’de Batı Antalya havalimanlarının tamamlanması bekleniyor. Bilindiği üzere dünyada sayılı örneği bulunan denize inşa edilmiş havalimanlarından biri Ordu-Giresun’a inşa edilmişti. Türkiye’de denizin üzerine inşa edilen ikinci havalimanı ise Rize-Artvin havalimanı olacak. Yaklaşık 1.5 milyar TL maliyetli, yaklaşık 3 milyon yolcu/yıl kapasiteli Rize-Artvin Havalimanı, sözleşmesinde 2022’de tamam-lanması öngörülmesine karşın 29 Ekim 2020’ye yetişecek. YİD modeliyle yapılması planlanan Batı Antalya Havalimanı ile bölgede hava ulaşım altyapısı desteklenecek.

Bu arada yeni terminal projeleri de hayata geçiriliyor. Gaziantep Havalimanı Terminal Binası 2020, Nevşehir Kapadokya Havalimanı Terminal Binası 2020, Samsun Çarşamba Havalimanı Terminal Binası 2021, Kayseri ve Malatya Havalimanları Terminal Binaları 2021 yılında tamamlanarak hizmete girecek.

4- ÜÇ KATLI TÜNEL İHALESİ

Dünyadaki ilk üç katlı tünel niteliğindeki proje kapsamında; 15 Temmuz Şehitler Köprüsü aksının ihtiyacı olan metro tüneliyle FSM Köprüsü aksının ihtiyaç duyduğu karayolu tüneli birleştirilip, tek tünel ile geçilecek. Dokuz farklı raylı sistem hattını entegre edecek projede günde 6.5 milyon yolculuk gerçekleştirilmesi öngörülüyor. Etüt proje çalışmaları devam etmekte olup yapım aşamasında proje finansmanı için kamu-özel işbirliği modelinin kullanılması planlanıyor. Bakan Turhan’ın yaptığı açıklamalara göre, Üç katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi bu yıl ihale edilecek. Geçen yıl 18 Mart’ta temeli atılan 1915 Çanakkale Köprüsü’nde çalışmaların hızlandırılacağına açıklayan Bakan Turhan, Lapseki’nin Şekerkaya mevkisi ile Avrupa tarafındaki Gelibolu’nun Sütlüce mevkisi arasına inşa edilecek köprünün, Çanakkale Boğazı’nın ilk asma köprüsü olarak hizmet vereceğini söyledi. Köprünün 18 Mart 2022’de hizmete alınmasının hedeflendiğini belirten Turhan, “Köprü, tasarımındaki inceliklerlede dünyada bir ilk olacak. Her iki yakada 333 metre yüksekliğindeki kulelerin üst kısmı Seyit Onbaşı’nın Çanakkale Savaşları sırasında namluya sürdüğü top mermisini temsil edecek şekilde yapılacak” ifadesini kullandı.

5- BÜYÜK TÜNEL PROJELERİ

AK Parti Seçim Beyannamesi’ne göre büyük tünel projelerine hız verilecek. Bugün 433 km olan karayolu tünel uzunluğunun 2023’e kadar 700 km’ye çıkarılması hedefleniyor. Bu kapsamda yapımı devam edenlerden biri de Ovit Tüneli (Rize-Erzurum, 14.7 km). 2020 yılında Zigana Tüneli tamamlanıncaya kadar Türkiye’nin ve Avrupa’nın birinci, dünyanın ise ikinci “en uzun çift tüplü karayolu tüneli” olan OVİT tünelinin, 2018 yılı içinde ticari yollar için önemli bir bağlantı noktası olması bekleniyor. 14.3 kilometre çift tüp tünel ile 3 km bağlantı yolları olmak üzere toplam 17.3 km uzunluğundaki projede kar yağışı ve dağ yolunun kapanması sebebiyle ulaşımın sağlanması için sağ tüp trafiğe açıldı. Kalan işlerin bu yıl itibarıyla tamamlanması hedefleniyor. Geminbeli Tüneli ile Kop Tüneli’nin 2019’da tamamlanması planlanıyor. Giresun-Şebinkarahisar arası, iki tüpten oluşan 6 bin metrelik Eğribel Tüneli’nde, Şebinkarahisar ilçesi yönünde sol tüpte ışık göründü. Sağ tüpte 512 m kazı ve destekleme imalatı kaldı. Kazı ve destek çalışmaları devam ediyor.

6- OTOYOL İHALELERİ

Büyük otoyol projeleri hızla tamamlanacak. Daha önce ihale tarihi Temmuz olarak açıklanan 154 kilometre uzunluğundaki ve yaklaşık 870 milyon dolar maliyetli Aydın-Denizli Otoyolu Projesi’nin ihalesi 15 Ağustos’a ertelendi. Ayrıca 92 kilometre uzunluğundaki ve yaklaşık 650 milyon dolar maliyetli Mersin (Çeşmeli)-Erdemli-Silifke-Taşucu Otoyolu Projesi’nin de ihalesi bir değişiklik olmazsa 14 Ağustos’ta gerçekleştirilecek. Önümüzdeki günlerde tamamlanması beklenen ulaştırma projeleri arasında Gebze-Orhangazi-İzmir (İzmit Körfez Geçişi ve Bağlantı Yolları Dâhil) Otoyolu Projesi de yer alıyor. 6 milyar 893 milyon dolar maliyetli otoyolun, dünyanın en uzun dördüncü asma köprüsü olan Osmangazi Köprüsü dâhil Gebze-Bursa kesimi tamamlanarak trafiğe açıldı. 433 kilometrelik otoyolun 219 kilometresinin yapımı tamamlanmış olup 77 kilometresi 2018 yılında olmak üzere kalan kesimin 2019 sonunda tamamlanarak trafiğe açılması hedefleniyor. 

7- 2019'DA HİZMETE AÇILACAK

Yeni dönemde yapım sürecine odaklanılacak projelerden biri de Kuzey Marmara Otoyolu olacak. 80 kilometre uzunluğundaki ve yaklaşık 1 milyar 198 milyon dolar maliyetli Kuzey Marmara Otoyolu Kınalı-Odayeri Kesimi Projesi çerçevesinde otoyolun yapım çalışmaları hızla devam ediyor. Projenin 3. Havalimanına hizmet verecek kesimleri havalimanı açılmadan hizmete girdi. Geriye kalan kesimler ise 2019’da tamamlanacak. 170 kilometre uzunluğundaki ve yaklaşık 1 milyar 998 milyon dolar maliyetli Kuzey Marmara Otoyolu Kurtköy-Akyazı Kesimi Projesi otoyolun yapımı hızla devam etmekte olup projenin tamamı 2019’da hizmete açılacak. Kınalı-Tekirdağ-Çanakkale-Savaştepe Otoyolu Projesi’nin dünyanın en uzun asma köprüsü olacak 1915 Çanakkale Köprüsü dâhil 101 km’lik Malkara-Çanakkale Kesiminin ihalesi 2017’de yapıldı. 1915 Çanakkale Köprüsü dâhil 2 milyar 537 milyon euro yatırım bedeline sahip bu kesimin 2022 yılı içinde tamamlanması bekleniyor. Ankara- Niğde Otoyolu Projesi 334 kilometrelik projenin tutarı 1 milyar 32 milyon euro. Yap-İşlet-Devret yöntemiyle ihalesi 2017’de yapılan projenin inşaat çalışması devam etmekte olup otoyolun tamamlanması ile Edirne’den Şanlıurfa’ya kesintisiz otoyol ulaşımı sağlanmış olacak. 2023 perspektifinde diğer öncelikli büyük otoyol projeleri şöyle olacak: Ankara-Kırıkkale-Delice, Burdur-Antalya-Alanya, Denizli-Burdur-Antalya ve Ankara-Sivrihisar. 

8- SÜRAT DEMİRYOLU PROJESİ

Yerli ve milli demiryolu sanayisi de geliştiriliyor. Milli yük vagonu üretip, kullanmaya başlanırken, uluslararası düzeyde rekabet gücü kazanmak için “Milli Elektrikli ve Dizel Tren Setleri” ile “Milli Yüksek Hızlı Tren” çalışmaları devam ediyor. Proje ile başta KOBTler olmak üzere yerli sanayinin geliştirilmesi hedefleniyor. Ankara-lstanbul Sürat Demiryolu Projesi ile Ankara ve İstanbul arası 1.5 saate inecek. Yüksek hızlı tren projesinin YİD modeli ile gerçekleştirmek üzere çalışmalar devam ediyor. Yapımı devam eden 508 km’lik Ankara-Polatlı-Afyonkarahisar-Uşak-Izmir Yüksek Hızlı Tren Projesi’nin maliyeti 5.2 milyar TL olacak. Ankara-Afyonkarahisar-Uşak kesiminin 2019 sonunda, Uşak-Manisa-İzmir kesiminin ise 2020’de tamamlanması planlanıyor. Orta Anadolu’yu Ege ile bağlayacak bu proje ulusal demiryou ağının entegrasyonuna da katkı sunacak. iki kesimden oluşan Konya-Karaman-Mersin Hızlı Tren Projesi’nde ilk hattın (Konya-Karaman) altyapı ve üst- yapı işleri tamamlanarak dizel işletmeye açılırken, ikinci kesimi olan yaklaşık 244 kilometre güzergâh uzunluğuna sahip 2.9 milyar TL tutarındaki Karaman-Niğde (Ulukışla)-Yenice hızlı tren projesinde ise yapım çalışmaları devam ediyor. Projenin 2021’de tamamlanması planlanıyor. Yapımı devam eden 393 km uzunluğunda ve 9.7 milyar TL tutarındaki Ankara- Yozgat-Sivas Yüksek Hızlı Tren Projesi bu yıl sonunda tamamlanması ve 2019’da işletmeye alınması planlanıyor. 

9- HALKALI-KAPIKULE YHT PROJESİ

AK Parti seçim beyannamesine göre 9 milyar TL maliyetli Gebze-Sabiha Gökçen-Yavuz Sultan Selim Köprüsü-3. Havalimanı-Halkalı Yeni Demiryolu projesi çerçevesinde bu yıl ihaleye çıkılması planlanıyor. 124 km uzunluğundaki hızlı tren hattının maliyeti 9 milyar TL. Bu projenin 2023’te tamamlanması planlanıyor. Hızlı Treni Avrupa’yla buluşturacak olan 230 kilometre uzunluğunda ve 3.2 milyar TL tutarındaki Halkalı-Kapıkule Hızlı Tren Hattı’nm ihalesine de bu yıl çıkılacak. Projenin 2022 yılında tamamlanması planlanıyor. Proje çalışmaları devam eden diğer öncelikli hızlı tren projeleri ise şöyle: Antalya-Konya-Kayseri, Antalya-Isparta-Burdur-Kütahya Eskişehir, Erzincan- Erzurum-Kars, Kırıkkale-Kırşehir-Aksaray-Ulukışla, Kırıkkale-Çorum-Samsun, Sivas-Malatya. 2023 perspektifinde Doğu-Batı ve Kuzey-Güney akslarında yapılması planlanan diğer hatların etüt projeleri ise devam ediyor.

10- YENİ ŞEHİR HASTANELERİ

Sağlıkta fiziki altyapı ve insan kaynağı yatırımları devam edecek. Yaklaşık 7 milyon nüfus yoğunluğuna hizmet edecek 64 yeni sağlık tesisi açılacak. 2023’e kadar 10 bin kişiye düşen yatak sayısı 28.5’ten 31.2’ye çıkarılacak. Sağlık hizmet sunum kalitesinin artırılması amacıyla toplam 42 bin 459 yataklı sağlık kampüsü, sağlık yerleşkesi, devlet hastanesi, şehir hastanelerini içeren 30 şehir hastaneleri projesi ise KÖÎ yöntemi ile yapılıyor. Mersin, Adana, Yozgat, İsparta ve Kayseri Şehir Hastaneleri tamamlanarak hizmete alınırken, Ankara Bilkent, Manisa, Elazığ ve Eskişehir Şehir Hastanelerinin 2018 yılında hizmete alınması planlanıyor. KÖÎ yöntemi ile yapılması öngörülen diğer projeler şöyle: Ankara Etlik Entegre Sağlık Kampüsü, İstanbul İkitel- li Entegre Sağlık Kampüsü, Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü,  İzmir  Bayraklı Entegre Sağlık Kampüsü, Konya Karatay Sağlık Tesisi, Bursa Entegre Sağlık Kampüsü, Kocaeli Entegre Sağlık Kampüsü, Denizli Şehir Hastanesi, Tekirdağ Devlet Hastanesi, Şanlıurfa Şehir Hastanesi, İzmir Tmaztepe Şehir Hastanesi, Kütahya Şehir Hastanesi, Samsun Entegre Sağlık Kampüsü, İstanbul Sancaktepe Entegre Sağlık Kampüsü, Antalya Şehir Hastanesi, Aydın Şehir Hastanesi, Diyarbakır Kayapmar Şehir Hastanesi, Ordu Şehir Hastanesi, Trabzon Şehir Hastanesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastaneleri ile Psikiyatri ve Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastaneleri.