2015'te en çok harcama konuta ve kiraya!

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2015 yılına ilişkin "Hanehalkı Tüketim Harcaması" istatistiklerini yayımladı.

Buna göre, Türkiye genelinde hane halklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 26 ile konut ve kira harcamaları aldı, harcamaların yüzde 20,2'sini gıda ve alkolsüz içeceklere yapılanlar oluşturdu.

Hanehalkları, toplam harcamalarının yüzde 2'sini sağlık, yüzde 2,2'sini ise eğitim hizmetlerine yaptı.

- Aylık ortalama tüketim harcaması 3 bin 43 lira

Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2014'te 2 bin 848 lira iken, 2015 yılında 3 bin 43 lira olarak tahmin edildi. Harcama türlerinin payında ise 2014 yılına göre önemli ölçüde değişiklik olmadı.

Konut ve kira harcamalarının payı bir önceki yıla göre 1,2 puanlık artışla yüzde 24,8'den yüzde 26'ya yükseldi. 

Diğer taraftan, ulaştırma harcamasının toplam harcamalardaki payı bir önceki yıla göre 0,8 puanlık düşüşle yüzde 17,8'den yüzde 17'ye geriledi. Ayrıca, mobilya ve ev eşyalarının payı yüzde 6,8'den yüzde 6,1'e, eğitim harcamalarının payı ise yüzde 2,4'ten yüzde 2,2'ye düştü. 

Alkollü içecek, sigara ve tütün (yüzde 4,2), haberleşme (yüzde 3,7) ile çeşitli mal ve hizmet (yüzde 4,3) harcamalarının payı ise 2015 yılında da değişmedi.

- Yüksek gelirli haneler ulaştırmaya 11 kat fazla harcadı

Gelire göre sıralı yüzde 20'lik gruplar itibarıyla tüketim harcamalarının 2015 yılındaki dağılımına bakıldığında, birinci yüzde 20'lik grupta (en düşük gelir grubu) yer alan hanehalklarının gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına ayırdığı pay yüzde 30,2 iken, beşinci yüzde 20'lik gruptaki (en yüksek gelir grubu) hanehalklarının ayırdığı payın yüzde 14,6 olduğu görüldü. Eğitim hizmetleri harcamalarının oranı ise en düşük gelir grubu için yüzde 0,4 seviyesindeyken, en yüksek gelir grubu için yüzde 3,9'u buldu.

Toplam tüketim harcamasının yüzde 8,7'sini birinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları, yüzde 38,5'ini ise beşinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları gerçekleştirdi. Harcama grupları itibarıyla, toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının yüzde 13'ü birinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanelere, yüzde 27,8'i beşinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanelere ait oldu. Konut ve kiraya yapılan harcamaların yüzde 10,7'sini birinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları, yüzde 34,4'ünü ise beşinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları gerçekleştirdi. 

Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise en düşük gelir grubunun payı yüzde 1,6 iken, en yüksek gelir grubunun payı ise yüzde 68,9 oldu. Ulaştırma için yapılan harcamaların yüzde 4,2'si birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken, yüzde 47,5'i beşinci yüzde 20'lik grup tarafından yapıldı.

- Harcama kalıpları değişti

Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına yüzde 18,5 pay ayırırken, emeklilik geliri olan hanehalklarının ayırdığı pay yüzde 24,5 oldu. Konut ve kira harcamalarına ayrılan payın en yüksek olduğu grup yüzde 38,3 ile temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer geliri (dul, yetim, yaşlılık maaşı, yardım gibi) olan hanehalkları iken, en düşük olduğu grup ise yüzde 22,3 ile temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalkları oldu. 

Temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalklarının toplam harcamasının yüzde 19,3'ünü ulaştırma harcaması oluşturdu. Temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer gelirleri olan hanehalklarında bu oran yüzde 6,3'ü buldu.

AA

Haber Star Gazetesi'nde şu şekilde yer aldı...

Türkiye genelinde geçen yıl hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı, yüzde 26 ile konut ve kira harcamaları aldı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2015 yılına ilişkin "Hanehalkı Tüketim Harcaması" istatistiklerini yayımladı.

Buna göre, Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 26 ile konut ve kira harcamaları aldı, harcamaların yüzde 20,2'sini gıda ve alkolsüz içeceklere yapılanlar oluşturdu.

Hanehalkları, toplam harcamalarının yüzde 2'sini sağlık, yüzde 2,2'sini ise eğitim hizmetlerine yaptı.

Aylık ortalama tüketim harcaması 3 bin 43 lira

Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2014'te 2 bin 848 lira iken, 2015 yılında 3 bin 43 lira olarak tahmin edildi. Harcama türlerinin payında ise 2014 yılına göre önemli ölçüde değişiklik olmadı.

Konut ve kira harcamalarının payı bir önceki yıla göre 1,2 puanlık artışla yüzde 24,8'den yüzde 26'ya yükseldi. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunun payı yüzde 19,7'den yüzde 20,2'ye, giyim ve ayakkabı harcamalarının payı yüzde 5,1'den yüzde 5,2'ye, otel, lokanta, pastane harcamalarının payı ise yüzde 6'dan yüzde 6,4'e yükseldi.

Diğer taraftan, ulaştırma harcamasının toplam harcamalardaki payı bir önceki yıla göre 0,8 puanlık düşüşle yüzde 17,8'den yüzde 17'ye geriledi. Ayrıca, mobilya ve ev eşyalarının payı yüzde 6,8'den yüzde 6,1'e, eğitim harcamalarının payı ise yüzde 2,4'ten yüzde 2,2'ye düştü.

Alkollü içecek, sigara ve tütün (yüzde 4,2), haberleşme (yüzde 3,7) ile çeşitli mal ve hizmet (yüzde 4,3) harcamalarının payı ise 2015 yılında da değişmedi.

Yüksek gelirli haneler ulaştırmaya 11 kat fazla harcadı

Gelire göre sıralı yüzde 20'lik gruplar itibarıyla tüketim harcamalarının 2015 yılındaki dağılımına bakıldığında, birinci yüzde 20'lik grupta (en düşük gelir grubu) yer alan hanehalklarının gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına ayırdığı pay yüzde 30,2 iken, beşinci yüzde 20'lik gruptaki (en yüksek gelir grubu) hanehalklarının ayırdığı payın yüzde 14,6 olduğu görüldü. Eğitim hizmetleri harcamalarının oranı ise en düşük gelir grubu için yüzde 0,4 seviyesindeyken, en yüksek gelir grubu için yüzde 3,9'u buldu.

Toplam tüketim harcamasının yüzde 8,7'sini birinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları, yüzde 38,5'ini ise beşinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları gerçekleştirdi. Harcama grupları itibarıyla, toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının yüzde 13'ü birinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanelere, yüzde 27,8'i beşinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanelere ait oldu. Konut ve kiraya yapılan harcamaların yüzde 10,7'sini birinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları, yüzde 34,4'ünü ise beşinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları gerçekleştirdi.

Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise en düşük gelir grubunun payı yüzde 1,6 iken, en yüksek gelir grubunun payı ise yüzde 68,9 oldu. Ulaştırma için yapılan harcamaların yüzde 4,2'si birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken, yüzde 47,5'i beşinci yüzde 20'lik grup tarafından yapıldı.

Harcama kalıpları değişti

Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına yüzde 18,5 pay ayırırken, emeklilik geliri olan hanehalklarının ayırdığı pay yüzde 24,5 oldu. Konut ve kira harcamalarına ayrılan payın en yüksek olduğu grup yüzde 38,3 ile temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer geliri (dul, yetim, yaşlılık maaşı, yardım gibi) olan hanehalkları iken, en düşük olduğu grup ise yüzde 22,3 ile temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalkları oldu.

Temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalklarının toplam harcamasının yüzde 19,3'ünü ulaştırma harcaması oluşturdu. Temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer gelirleri olan hanehalklarında bu oran yüzde 6,3'ü buldu.

Star

Milliyet  Gazetesi'nden Güngör Uras haberi şöyle ele aldı;

Türkiye İstatistik Kurumu her yıl hane halkının gelirini, gelirinin nasıl harcandığını belirliyor. Hane halkının yaşamındaki değişimi gösteren bilgiler veriyor.

Önceki gün yayımlanan 2015 yılı Hane Halkı Bütçe Araştırması’na göre;

- 2015 yılında hanelerin aylık ortalama tüketim harcaması 3.043 TL oldu. 2015 yılına göre tüketim harcamaları cari fiyatla yüzde 6.9 oranında arttı.

- 2015 yılında tüketici fiyatlarında yıllık ortalama artış yüzde 7.67 olduğuna göre, enflasyondan arındırılmış fiyatlara göre, halkımız 2015 yılında tüketim için daha az para harcayabilmiş demektir.

Tüketim harcaması, hanelerin gelir durumuna göre değişiyor.

Türkiye’de 2015 yılında 21 milyon 600 bin hane vardı. Gelir grubuna göre 5 gruba ayrıldığında her gruba yaklaşık 4 milyon 300 bin hane ve 15 milyon nüfus düşüyor.

En düşük gelirli 4 milyon 300 bin hanenin aylık tüketim harcamaları toplam tüketim harcamasının sadece yüzde 8.7’sini, en varlıklı 4 milyon 300 bin aile ise toplam tüketim harcamasının yüzde 38.5’ini yapıyor.

Ortadirekte bulunan ve toplam hanelerin yüzde 20’sini oluşturan hanelerin toplam tüketim harcamasındaki payları yüzde 17.4 oranında.

Piyasa zenginle ayakta

Toplam tüketim harcamalarının büyük bölümünün üst gelir grubundaki haneler tarafından yapılması, üretimi, toptan ve perakende ticareti, fiyat yapısını etkiliyor. Üretim, pazarlama yapanlar, fiyat belirleyenler, işte bu nedenle hanelerin sadece yüzde 20’sini oluşturan, 15 milyon nüfusun talebini karşılayacak üretime ağırlık veriyor. Fiyatlamayı bu üst gelir grubundakilere göre yapıyor.

Hanelerin gelir gruplarına ve hanedeki nüfusa göre, toplam tüketimin dağılımı da değişiyor.

Ülke genelinde toplam tüketim harcamalarının yüzde 20.2’si gıda ve alkolsüz içeceklere, yüzde 26.0’sı konut harcamalarına ve yüzde 17.0’si ulaştırma harcamalarına gidiyor.

Türkiye genelinde nüfusun sadece 22’si kirada oturuyor.  Ancak, tüketim harcamalarında konut ve kira harcamalarının büyüklüğü belirlenirken, kendi evlerinde oturanların, evleri olmasa idi ne kadar kira ödeyecekleri (izafi kira) dikkate alınıyor. Konut için yapılan her türlü harcamalar (su, gaz, elektrik, tamirat) hesaplanıyor.

Gelir kadar tüketim

Hanelerde yaşayanların varlık durumu, aylık tüketim harcamasının dağılımını belirliyor.

- En düşük gelirli 4 milyon 300 bin aile, aylık tüketim harcamasının yüzde 30.2’sini gıdaya tahsis ederken, üst gelir grubunda toplam aylık harcamada gıdanın payı yüzde 14.6 oranında. Ortadirek aylık tüketim harcamasının yüzde 22.6’sını gıdaya tahsis ediyor.

Hanelerde yaşayan sayısı da aylık tüketim harcamasın da gıda harcamalarının büyüklüğünü etkiliyor.

Bir kişilik hanede aylık tüketim harcamasının yüzde 14.9’u gıdaya giderken, 3 kişilik ailede toplam tüketim harcamasının yüzde 17.6’sı, 7 kişilik ailede yüzde 29.6’sı gıdaya gidiyor.

Toplam tüketim harcamalarında en olumsuz gelişme, alt gelir grubundaki hanelerin, eğitime para ayıramamaları. Ülke genelinde hanelerin eğitim harcamasının yüzde 68.9’unu üst gelir grubundaki 4.3 milyon hane yapıyor. En alt gelir grubundaki hanelerin payı ise sadece 1.6 oranında. Bunun, varlıklı kesimin çocuklarına daha iyi eğitim verme güçlerini, buna karşılık alt gelir grubunun çaresizliğini gösteriyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun Hane Halkı Bütçe Araştırması,  hanelerin yaşamındaki iyileşmenin yeterli hızda gerçekleşemediğini sergiliyor.

Milliyet / Güngör Uras