Ahşap sistem üzerine-2
Ahşap teknolojinin gelişmiş ülkeler tarafından uygulanması ve inşa edilmesinin temelinde bir vizyon, mantalite ve irade olduğu Dünya da ki örnekleri ile sabittir
Aslında bu durum toplumsal bir bilinç ve eğitim sorunudur. Ülkemizin bu seviyeye gelebilmesi için kat edeceğimiz çok yol olduğunu biliyoruz. Bizlerde ahşap sistemin bayraktarı olarak bıkmadan ve usanmadan yazmak ve anlatmak misyonunu üstlendiğimiz için özellikle gelişmiş ülkelerden örnekler vermemiz gayet normal kabul edilmelidir.
Kuzey Amerika ve İskandinavya örneklerini çokça kullanmamızın sebebi de ilmin Çin'de bile olsa alınız tavsiyesi örnek alınmasıdır ki her halde buna kimse itiraz edemez!
Biz yazılarımızda bilimsel olarak ispatlanmış örnekler veriyoruz..aksini iddia edene de bu sütunların açık olduğunu beyan ediyoruz.
Çağdaşlığın akıl ve bilimde olduğunu kabul edersek, evrensel doğrulardan örnekler vermemiz..sadece ahşap sistemin doğru anlaşılması ve öğrenilmesinden kaynaklanıyor.
Çünkü bu sistemi ülke insanımızın geleceği açısından elzem görüyoruz.
Geçen hafta ki yazımızda ahşap sistemin ülkemizde ki serüvenine genel bir bakış atarak, bu evlerin ülkemizde inşa edilmemesinin nelere mal olduğunu, Dünya da ki örnekleri ile satın almalara yansıyan kriter önceliklerini ve avantajlarını sıralamıştık.
Peki bu ülkelerde ahşap karkas evler neden devlet tarafından teşvik ediliyor ve standartları konusunda yetkili merciler bu evleri tavsiye ediyor veya öneriyor diye bir soru akla geliyor.
Yahut bizim sağlam ve dayanıklı bildiğimiz inşaat sistemleri gelişmiş ülkelerde neden inşa edilmiyor veya devlet izin vermiyor?
İşte büyük resimde sorgulanması gereken budur!
Bir internet sitesinden alıntı ile devam edelim ;
''Bakınız Kuzey Amerika'da yönetmeliklerin çoğu iki tip bina tasarımı ve inşaatı kabul eder:
1) Mühendislik tasarımı ve inşaatı,
2) Geleneksel kaidelerle tasarım ve inşaat,
Mühendislik inşaatı, mühendislerce etki eden yüklere karşı dayanan baştan sona tasarlanmış sistemleri kullanır. Geleneksel inşaat, araştırma sonuçları ve geçmiş performanslarla gelişen geleneksel yapım tecrübelerinden elde edilen geleneksel kaidelere dayanır. Bina yönetmelikleri geleneksel inşaatı sınırlı sayıda yaşayanı olan daha küçük binalar ile sınırlar.
Büyük evler ve konut olarak kullanılmayan binalar mühendislik inşaatına girer.
Deprem yer hareketlerinin yarattığı atalet kuvvetleri binanın kütlesinin fazla olduğu çatı ve döşemeler de yatay kuvvetleri oluşturur. Duvarlar çatı ve döşemelerdeki kuvvetlere dayanmalı ve tüm yapı uygun şekilde temellere Ahşap karkas yapının aşağıda belirtilen elemanları deprem yüklerine dayanabilmesi için kritik önemdedir:
Temele sağlam ankaraj,
Duvarların mukavemeti ve sünekliği,
Döşeme, çatı ve tavanların mukavemeti ve sürekliliği,
Karkas elemanlarının birbirine bağlantısı,
Geleneksel inşaat yönetmeliği asgari çatı, duvar ve döşeme inşaatlarını ve bunlar arasındaki bağlantıları belirtir. Asgari duvar paneli, kalınlık ve tip şartlarını karşılayan duvarlar yapıda belli aralıklarla yerleştirilir. Ankaraj ve cıvata şartları yapının temele yeterli şekilde bağlanması için verilir. Tipik bir inşaat genellikle bina yönetmeliklerinde istenen asgari geleneksel şartlardan fazlasını sağlar. Duvar panelinin genellikle belirtilen asgari kalınlıktan fazla olması ve bir binada asgari duvar ihtiyacından fazla duvar olması buna örnek olarak gösterilir.
ABD'de bina yönetmeliklerinde, deprem hükümleri içeren, evler için geleneksel inşaat şartları vardır.
Depreme dayanıklı ahşap karkas yapı tasarım hükümleri Amerikan Orman ve Kâğıt Birliği'nin Ahşap Karkas İnşaat El Kitabında da bulunur. Ahşap karkas sistemler geleneksel şartların dışına çıkıyorsa deprem yük yolları mühendislik hesabı ile tasarlanmalıdır.
Yükler bina yönetmeliklerinden alınmalı, yük taşıyan elemanlar ahşap tasarım standartları esas alınarak tasarlanmalı ve detaylandırılmalıdır. A.B.D.'de Ulusal ahşap tasarım standartlarının son basımlarında gelişmiş depreme dayanıklı tasarım bölümleri vardır.
Ahşap İnşaat İçin Ulusal Tasarım Şartnamesinin son basımı, ahşap karkas elemanlarının deprem yüklerine karşı tasarlanması için gerekli tüm bilgileri kapsar. Perde duvar tasarım yazılımı mühendislere depreme dayanıklı ahşap yapı tasarımı yaparken yardımcı olmak için geliştirilmiştir. Kuzey Amerika da bina yönetmelikleri ve ahşap karkas tasarım standartları depreme dayanıklı ahşap karkas yapı tasarımı için gerekli tüm bilgileri kapsar. Depremin ahşap karkas yapılara etkileriyle ilgili arazi çalışmaları ve araştırmaları kapsayan şartnameler ve standartlar belli aralıklarla güncellenir.
Son Yüzyılda Kuzey Amerika'da başarıyla uygulanmış ahşap karkas inşaatın diğer ülkeler tarafından uygulanmak istenmesinin çok sebebi vardır. Sebeplerden birisi gelişmekte olan ekonomilerin artan zenginliğinin sonucu yükselen iyi yaşam düzeyi talebidir. Diğer sebep son depremlerde yıkılan binaların ve verilen can kayıplarının sonucu oluşan sağlam ve güvenli konut ihtiyacıdır. Tayvan adasının tamamı yüksek deprem riski ile yüz yüzedir.
1999 depreminde 2.200 can kaybı olmuş ve 100,000 den fazla kişi evsiz kalmıştır. Sonuç olarak hükümet ahşap karkas yapı inşaatını tanıtarak destek vermiş ve Tayvan yönetmeliklerini Kuzey Amerika ve Japon modellerine bakarak geliştirmiştir. Japonya yüksek deprem riski olan diğer bir ülkedir. 20 yıl önce tanıtılmış olan Kuzey Amerikan stili ahşap karkas inşaatlar, 1995 Kobe depreminin ardından Japon konut pazarında artan bir pazar payına sahip olmuştur.
Artan ekonomik gelişme Çin'de de gelişmiş konut talebi yaratmaktadır. Çin'de hükümet yüksek kaliteli ve dayanıklı ahşap karkas konut inşaatına imkân sağlayacak ABD yönetmeliklerine benzer bina yönetmeliklerini uygulamaya koymuştur. Asya'nın birçok bölgesinde olduğu gibi Çin'de de deprem ve tayfun riski olan bölgeler vardır. Türkiye'de beton ve yığma ana yapı malzemeleridir. 1999 depreminde çoğu binaların çökmesi sonucu en az 15,000 kişi ölmüş ve 600,000 kişi evsiz kalmıştır. Türkiye'de bina standartlarını geliştirme ve yeni inşaat teknolojileri zorunluluğu gündeme gelmiştir. Deprem güvenliği sebeplerinden, konutta ahşap karkas yapıya dönen bu örnek ülkelerin dışında, ispatlanmış, ekonomik oluşu ve bina yönetmelikleri isteklerini karşılayabilme gibi nedenlerden dolayı, birçok ülke ahşap karkas yapıyı seçmektedir''. (www.ahsapkarkas.com)
Sonuç olarak ülkede uygulanması gerekli olan ahşap sistem ötelenmemelidir. Üniversitelerimiz başta olmak üzere meslek odaları ve diğer kurumlarımız ahşap sistem ve teknolojisini bilmek, öğrenmek ve öğretmek durumundadır. Gelecek nesilleri düşünmek vizyon ve mantalite eksikliğimizi gidermek için doğru işler ve sistemlerle evler/yapılar inşa etmemiz gerektiğini illa bir deprem örneği ile yaşamayalım.
Tabi ki her işte olduğu gibi Ahşap teknolojide ticari ahlak isteyen, işin doğru yapılmasını gerektiren bir sistemdir. Doğru uygulama ve teknolojiye sadakatle toplumsal riskleri tamamen ortadan kaldırmak bizlerin elinde. Burada en büyük görev siyasi erke ve yerel yönetimlere düşüyor. Bilgi sahibi olunmadan fikir sahibi olunamayacağına göre ahşap sistem ülkemizde bilinmeli ve tanınmalıdır. Çünkü ülkenin geleceği için bu olmazsa olmaz bir durumdur.
Sonuç olarak; bilgi paylaşıldığı zaman doğruyu idrak etmek ve bulmak kolay olacaktır.
İyi bayramlar.
