AİHM: Yetimhaneyi Patrikhane'ye verin

AİHM'den Fener Rum Patrikhanesi'nin tüzel kişiliği açısından önemli bir karar... Mahkeme, kararın kesinleşmesini izleyen 3 ay içinde Büyükada'daki Rum yetimhanesinin Patrikhane'ye iadesine karar verdi. Büyükada'daki Rum Yetimhanesiyle ilgili dava, 1997'de Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün el koyma işleminin ardından Türkiye'deki yargı sürecinden sonuç alamayan Patrikhane'nin, konuyu 2005'te AİHM'ye taşımasına dayanıyor. Aslında AİHM, bu davayla ilgili kararını 8 Temmuz 2008'de verdi ve Türkiye'nin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) mülkiyetin korunmasıyla ilgili 1. protokolünün 1. maddesini ihlal ettiğine hükmetti.

AİHM, taraflar arasında dostane çözüme gidilmesi amacıyla tazminatla ilgili kararı ileri bir tarihe erteledi. Türk makamlarıyla Patrikhane arasındaki temaslardan herhangi bir sonuç alınamaması üzerine AİHM tekrar devreye girdi.
Patrikhane'nin ilk talebi, yetimhanenin değeri ve bu mülkü kullanamama nedeniyle uğranılan zarar için 80 milyon euro ödenmesi yönündeydi.

Daha sonra yetimhanenin değerini belirlemek amacıyla 2004 ve 2007'de iki uzman raporu hazırlatıldı. Patrikhane, mülkün tapuda yeniden üzerine geçirilmesini ya da son uzman raporunda mülkün değeri olarak belirlenen 57.5 milyon euro'nun tazminat olarak ödenmesini talep etti.
Türkiye adına hazırlanan uzman raporunda ise mülkün değerinin 5 milyon euro düzeyinde olduğu vurgulandı.

Türkiye adım atmadı
Dün açıklanan kararda, AİHM'nin 2008'de verdiği ihlal kararının ardından Türkiye'nin bu ihlali ortadan kaldıracak bir adım atmadığı vurgulandı.
Mahkeme, bu ihlalin giderilmesi için kararın kesinleşmesini izleyen 3 ay içinde yetimhanenin tapu kayıtlarında Fener Rum Patrikhanesi üzerine geçirilmesine karar verdi.
Tekrar bu mülkün sahibi olmanın davacı açısından yeterli olacağından hareket eden AİHM, Patrikhane'nin zarar giderme amaçlı maddi tazminat talebini reddetti.
Bununla birlikte Türkiye'nin 6 bin euro'su manevi tazminat ve 20 bin euro'su  mahkeme masrafı olmak üzere toplam 26 bin euro ödeme yapması kararlaştırıldı.

 1964
23 bin metrekarelik bir alan içine inşa edilmiş olan asırlık yetimhane, güvenlik ve özellikle de yangın tehlikesi gerekçesiyle 1964'te kapatıldı. 1995'te binanın onarımı ve 49 yıllığına kiralanması için Patrikhane'yle bir turizm şirketi arasında imzalanan sözleşme de Türk makamlarının itirazı nedeniyle yürürlüğe sokulamamıştı.

Önlem alınmazsa  her an çökebilir
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nden (AİHM) üç ay içinde Vakıflar Genel Müdürlüğü'nden alınıp Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi'ne devredilmesi kararı çıkan dünyanın ikinci en büyük ahşap binası olan Büyükada'daki eski Rum Yetimhanesi, yıkıldı yıkılacak.
Yıllara meydan okuyarak ayakta güçlükle duran Hristo tepesindeki Yetimhane binasını, dün AİHM kararından hemen sonra Adalar Belediye Başkanı Dr. Mustafa Farsakoğlu ile birlikte gezdik.
Zaman zaman çatıdan düşen kiremit ve tahta parçalarından kendimizi koruyarak içeri girdik. Binanın iç kısımlarındaki döşemeler yer yer çökmüş durumdaydı. Dikkatle basarak binanın içini gezmeye koyulduk. Üst katlara ise çökme tehlikesi olduğu için çıkamadık.

Dev tiyatro salonunda, bir zamanlar gösterinin vazgeçilmezi olan emektar kuyruklu piyano yıllara yenik düşmüş, bir köşede tamamen sessizliğe gömülmüş.
Odalar, sınıflar ve binadaki birçok bölüm kullanılamaz bir durumda. Binada hiçbir yaşam emaresi kalmamış ama bizimle binayı gezenlerin düşüncelerine göre sanki ruhu olduğu gibi duruyor.
Mutfak bölümündeki Fransız marka dev fırınların üzerindeki yazılar hâlâ okunabiliyor. Eşyaları tamamen yağmalanan bina, yetkililere göre kısa sürede bir önlem alınmazsa çöktü çökecek.

Uluslararası işbirliği şart
Başkan Farsakoğlu, binanın kurtarılması için Adalar Kaymakamı olduğu dönemde de çok uğraştığını belirterek, "Eğer bir an önce önlem alınmazsa çökebilir. Uluslararası bir işbirliği ile bu kültür hazinesini, bu kültür mirasını mutlaka yaşatmalıyız. Umarız AİHM'in aldığı bu karar hayırlı sonuçlara yol açar" dedi.
Ulusal Ahşap Birliği'ne üye olduklarını anlatan Farsakoğlu, "Biz belediye olarak Ulusal Ahşap Birliği ile birlikte bu binanın çatısının onarımı için İstanbul V Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na başvurduk. Kurul ivedilikle yeni bir koruma modelinin hazırlanmasına, karar verdi" diye konuştu.

Otel olarak inşa edildi
Rum Yetimhanesi, 1898-1899 yılları arasında bir Fransız şirketi tarafından otel olarak inşa edildi. Mimarlığını dönemin ünlü mimarlarından Alexandre Vallaury'nin yaptığı heybetli yapı, otel olarak inşa edilmesine rağmen gerekli izinler alınamayınca el değiştirdi. Satın alan Eleni Zarifi, binayı Patrikhane'ye hibe etti. Yetimhane olarak 1964 yılına kadar kullanılan bina bu tarihten sonra boşaltıldı ve kaderine terk edildi.
GÜVEN ÖZALP-ÖNAY YILMAZ/Milliyet

Konuyla ilgili basında yer alan diğer haberler

AİHM: Yetimhane 3 ay içinde Patrikhane'ye teslim edilsin 
 
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Büyükada'daki Rum Yetimhanesi'nin 3 ay içinde Patrikhane'ye iade edilmesine karar verdi. 
 
Fener Rum Patrikhanesi'nin yetimhanenin mülkiyetine ilişkin kararını dün açıklayan Strasbourg Mahkemesi, Türkiye'yi 6 bin Euro manevi tazminat, 20 bin Euro da mahkeme masrafı ödemeye mahkum etti. 50 yıldır kullanılmayan metruk yetimhane binasının, çevre alanında uzmanlaşan bir araştırma enstitüsü olarak faaliyet göstermesi bekleniyor. Mahkeme, Türk tarafının savunmasını yetersiz bulurken, yetimhane binasının Patrikhane'ye verilmesinin mülkiyet hakkı ihlali olduğunu açıkladı. AİHM'den yapılan açıklamada, Türkiye'nin uygun bir tazminat ödemeden yetimhanenin mülkiyetini Fener Rum Patrikhanesi'nden alma yetkisinin bulunmadığı yönünde mahkemenin 8 Temmuz 2008'de aldığı ilk karar hatırlatıldı. Karar metninde, Patrikhane'nin yetimhane binasını çevre alanında uzmanlaşmış bir araştırma enstitüsü yapmak istedikleri belirtildi. Ayrıca, AİHM'nin Fener Rum Patriği Bartholomeos'u Türkiye'nin tanımadığı 'ekümenik' sıfatıyla anması dikkat çekti.
Zaman

Rum Yetimhanesi çevre araştırma merkezi oluyor 

AİHM, Yargıtay'ın 1964'te kapattığı Büyükada'daki Rum yetimhanesinin 3 ay içinde Patrikhane'ye verilmesine hükmetti. Başmüzakereci Bağış, binayı Patrikhane ile birlikte dünyanın en büyük çevre merkezi haline getirmeyi planladıklarını söyledi

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Fener Rum Patrikhanesi'nin Büyükada'daki Rum yetimhanesi hakkında açtığı davada kararını verdi. AİHM, yetimhanenin üç ay içinde patrikhaneye verilmesini kararlaştırdı. Mahkeme, Ankara'yı 6 bin Euro manevi tazminat, 20 bin Euro da mahkeme masrafı ödemeye mahkum etti. Patrikhane, yetimhanenin mülkiyetini almak için 2005 `te AİHM'ye başvurmuştu. Patrik Bartholomeos'un 23 bin metre karelik bir sahaya inşa edilmiş olan yetimhane binasının onarımı ve 50 yıllığına kiralanması için 1990'da bir turizm şirketiyle yaptığı anlaşma daha önce Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından reddedilmişti.

BAŞBAKAN ERDOĞAN İLE GEZMİŞTİK

Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış, AİHM'in kararının beklenen bir durum olduğunu belirterek "Bu kararın çıkacağı belliydi. Sadece bugün yazılı hale gelmiş oldu. Yeni bir şey değil" dedi.  Bağış, İzmir'de katıldığı bir panelde yaptığı açıklamada Başbakan Erdoğan ile yetimhaneyi gezdiklerinde Patrik'le de bu konuyu konuştuklarını ifade ederek,şunları söyledi:

PATRİKHANE İLE UZLAŞI SAĞLANDI

"Burasının çevre enstitüsü olması konusunda, herkesin kabul edilebileceği bir formülde uzlaşıldı. Dünyada çevre konusunda araştırma yapan üst düzey araştırmacıların ve akademisyenlerin bulunacağı bir yapıya dönüştürülecek. Bina şu anda çok ciddi bir çöküntü halinde. Elden geçmesi gerekiyor. O zaman dünyanın en görkemli binalarından biri olabilecek. Türkiye, dünyanın en önemli meselelerinden biri olan çevre konusunda büyük bir merkeze kavuşacak. Patrikhane ile de yakın bir çalışma içindeyiz, buna sıcak bakıyorlar."

Dünyanın ilk çok katlı ahşap binası

Yargıtay'ın 1964'te kapattığı Büyükada'daki Rum yetimhanesi, dünyanın ilk çok katlı ahşap yapısı olarak biliniyor. 1902 yılında dönemin ünlü zenginlerinden  Eleni Zarifis tarafından Patrikhane için satın alındı.  Altı katlı yetimhane, 1964'te Yargıtay'ın kapatma kararından beri kullanılamıyor.
Star