Alaattin Aktaş konut sektörünün fotoğrafını çekti!
Konutta arz-talep dengesini belirleyen geçen yıl ve önceki yıllarda verilen ruhsatların düzeyi. Çünkü daha önce verilen ruhsatlar kapsamında yapılan konutların büyük bir kısmı tamamlandı ve onlar için bu kez yapı kullanma izin belgesi düzenlendi
Büyük gazeteleri açıyorsunuz, sayfalar dolusu, çarşaf çarşaf konut ilanı. Hani neredeyse ilanların yarısı konutla ilgili. Gördüğümüz bu ilanlar ağırlıkla İstanbul'da olmak üzere üç büyük kentte yapılmakta olan konutlara ilişkin. Anadolu'da yapılmakta olan kendi ölçeğinde büyük konut projelerinin ilanlarını ise görmüyoruz bile. Onları da hesaba kattığımızda bir inşaat patlaması var sanki Sanki diyoruz, çünkü rakamlar bu patlamayı pek de doğrulamıyor.
Bu yılın ilk dokuz ayında belediyeler tarafından verilen inşaat ruhsatları kapsamında yapılacak daire sayısı 429 bin düzeyinde. Daire sayısında geçen yılın aynı dönemindeki 467 bine göre yüzde 8'lik bir gerileme var. Yani yeni inşaatta, geçen yılın az da olsa gerisindeyiz.
Hem bir yandan gazetelerde tam sayfa ilanlar, hem de geçen yılki kadar bile konut yapamama durumu; bu bir çelişki mi acaba Pek de değil! Konut sektörü, büyük şirketler eliyle sayıca daha az, ama daha nitelikli konut yapımına yönelmiş durumda. Bu da, böyle bir tablo ortaya çıkmasına yol açıyor.
Fiyatlar niye sabit
Konut fiyatlarının uzunca bir süredir pek artmadığı biliniyor. Ancak, fiyatların fazla artmadığı değerlendirmesi, kuşkusuz genel bir değerlendirme. Fiyatı hızla artan konutlar olduğu gibi, gerileyenler de var. Ya da en azından nominal olarak sabit kalan ve dolayısıyla reel olarak gerileyen konut fiyatları da söz konusu. Çoğunluk da zaten bu gruba giriyor.
Konut fiyatlarının artmamasıyla yapı ruhsatı verilen konut sayısının gerilemiş olması arasında hiçbir ilinti yok tabii ki. Ruhsata bağlanan konutlar en erken bir yıl sonra bitecek ve kullanılabilir duruma gelecek. Yani, ruhsat konusu konutların arz-talep dengesine bir etkisi henüz yok.
Konutta arz-talep dengesini belirleyen geçen yıl ve önceki yıllarda verilen ruhsatların düzeyi. Çünkü daha önce verilen ruhsatlar kapsamında yapılan konutların büyük bir kısmı tamamlandı ve onlar için bu kez yapı kullanma izin belgesi düzenlendi.
Bu yılın ilk dokuz ayında verilen yapı ruhsatları kapsamında yapılacak konut sayısı geçen yıla göre yüzde 8 azalarken, yapı kullanma izin belgesi verilen konut sayısında tam yüzde 31.5 artış oldu. Geçen yılın ilk dokuz ayında 285 bin konut için kullanma izni verilmişti. Bu yıl ise izin belgesi düzenlenen konut sayısı 374 bine çıktı. Yani konut arzı, bir yıl öncesine göre neredeyse üçte bir oranında artış gösterdi.
Arzda ortaya çıkan bu artışı karşılayacak talep olmadığı için de konut fiyatları sabit kalıyor; hatta kimi yörelerde nominal olarak bile düşüyor.
Konuttaki bu stoku azaltmak pek kolay görünmüyor. Yapı ruhsatına bağlanan konut sayısı da geçen yıla göre gerilemekle birlikte, yüzde 8'lik bu düşüş çok da önemli sayılmıyor. Bu yıl ilk dokuz ayda 429 bin konut için yapı ruhsatı düzenlenmiş olması yine de önemli bulunuyor.
Ekonomideki göreli canlanma, kısa dönemde konuta önemli bir talep yaratabilecek boyutta değil. Dolayısıyla eldeki veriler, konut fiyatlarının daha uzunca bir süre genel olarak fazla artmadan, hatta sabit kalarak seyredeceğini gösteriyor. Nominal olarak sabit kalan bir fiyat da, reel anlamda elbette bir gerilemeye işaret ediyor
Alaattin AKTAŞ /Dünya
