Bina güçlendirmede mucize yöntem: İşte A'dan Z'ye 'karbon fiber' mucizesi!
Hatay’da üçüz bloklardan biri adeta kum yığınına döndü, biri ağır hasar aldı, diğeri ise dimdik ayakta kaldı. Ayakta olan blok, 14 yıl önce ODTÜ’lü hocaların kendi geliştirdikleri ‘karbon fiber’ yöntemiyle güçlendirilmiş. İşte A'dan Z'ye 'karbon fiber' mucizesi....Anlaşıldı ki ayakta olan blok, 14 sene önce ODTÜ’lü hocaların kendi geliştirdikleri ‘karbon fiber’ yöntemi ile güçlendirilmiş
Hatay’da üçüz bloklardan bir tanesi adeta kum yığınına döndü, bir tanesi ağır hasar aldı, diğeri de dimdik ayakta kaldı. Anlaşıldı ki ayakta olan blok, 14 sene önce ODTÜ’lü hocaların kendi geliştirdikleri ‘karbon fiber’ yöntemi ile güçlendirilmiş.
Tamamen yerli bir proje olan karbon fiber yöntemini Mustafa Tümer Tan ‘tez’ çalışması şeklinde ortaya atmış, Prof. Dr. Güney Özcebe de geliştirip bu blokta uygulamış. Hürriyet'ten Fulya Soybaş da Prof. Dr. Özcebe ile konuştu, mucize karbon fiber yöntem ile ilgili tüm merak edilenleri sordu...
Hürriyet'ten Fulya Soybaş'ın yazısında yer alan detaylara göre, fikri o dönem yüksek lisans yapan Mustafa Tümer Tan ‘tez’ çalışması şeklinde ortaya atmıştı. Şu an TED Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı olan Prof. Dr. Güney Özcebe de hemen ekip kurup projeyi geliştirdi. Ayrıca NATO ve TÜBİTAK’tan 50 bin Euro finansman desteği aldı. Prof. Dr. Güney Özcebe gazete ve TV’lerde günlerdir ‘mucize’ denilen bu karbon fiber yöntemini anlatıyor.
İşte Fulya Soybaş'ın Prof. Dr. Güney Özcebe ile yaptığı o söyleşi...
DANIŞMANLIĞA HAZIRIZ
Prof. Dr. Güney Özcebe, bu yöntemin yaygın olarak kullanılması gibi bir arzu varsa üniversiteler olarak dayanışma ve danışmanlığa hazır olduklarını söyleyerek ya da işi yapacak kişilere eğitim verebileceklerini kaydetti. Prof. Dr. Güney Özcebe "Sorumluluktan kaçmıyoruz. 15 sene önce hem de o zamanın teknolojisi ile bunu yapabildiğimizi ispatladık, yine başarabiliriz. Biz o dönem çok anlattık ama sesimizi duyan olmadı. O dönem yardım istenseydi 15 yılda, 15 bin mühendis yetiştirirdik. Gelin şimdi aynı hataları yapmayalım." dedi.
BU YÖNTEMLE KONUTTAN TAŞINMAYA GEREK YOK
NASIL YAPILIYOR?
Güçlendirme demek pek çok insanın konutundan en az 8-9 aylığına taşınması demek. Fakat kiralık ev ve taşınma maliyetlerinin yüksekliği ekonomik sıkıntı yaşayan birçok aileyi yaşadığı eve adeta ‘mahkûm’ ediyor. İşte bu döngüyü kırmak ve içinde yaşayan varken de bina güçlendirmenin mümkün olduğunu ispat etmek isteyen ODTÜ ekibi çeliğe göre çok daha güçlü, 0.1 milimlik karbon lifli polimerler ile güçlendirme yapılabileceğini ortaya çıkarıyor. Söz konusu projenin başındaki Prof. Dr. Güney Özcebe bu keşif için bir taraftan finansman bulmaya çalışırken, altındaki ekip de gece gündüz çalışıyor.
NE KADAR SÜRÜYOR?
Ve 2008 yılının Ekim ayında bu yeni yöntem A-1 Blok’ta karbon fiber malzemenin konutların iç duvarlarına çaprazlama monte edilmesiyle hayata geçiriliyor. Prof. Dr. Özcebe konuyla ilgili olarak dışarıdan betonarme payandalarla, içeriden karbon fiberle dolgu duvarların güçlendirilmesi yöntemiyle yaptıklarını söyleyerek, 5-6 ayda güçlendirildiğini belirtti. Dairelerde yaşayanlar da bu süreçte evlerinden taşınmamış, güçlendirme yapılırken oturmayı sürdürmüşler
MALİYETİ KAÇ TL?
O dönem, 2008 tılında aileler ekstra masraflar için daire başı 6 bin TL’ye yakın bir para ödemişler. Peki, işin bugünkü maliyeti ne kadar? Prof. Dr. Özcebe 2008 yılında bu işin 50-60 bin dolara mal olduğunu belirtiyor, bugün de 9 katlı bir bina için rakamın hemen hemen aynı seviyelerde olacağını söylüyor.
HER BİNAYA UYGULANMAZ
-Güney Hocam, güçlendirdiğiniz bina sallanmadı fakat siz o proje ile Türkiye’yi salladınız. Ne yaptınız binaya?
Bırakın depremi, bina durduğu yerde bile çökebilirdi. Biz bu binayı karbon fiber ile güçlendirdik. Tek yaptığımız bu. Yapının ayakta kalması, güçlendirmenin ne kadar önemli ve yapılabilir olduğunu ortaya çıkarmış oldu.
-Haklısınız. Çoğumuz, ‘Yıkılsın, yeniden yapılsın’ istiyoruz. Tek çözüm yolu bu gibi geliyor.
Oysa değil. Diyelim araba ile kaza yaptın. Tamponu ezilmiş, kasada da hasar var. Satıp yeni bir araba mı alırsın? Hayır, tamir ettirirsin. Fakat arabanın beyni gittiyse... Yenisini alırsın. Bu da aynı.
-Peki, hangi yapının yıkılıp hangi yapının güçlendirilmesi gerektiğini nereden bileceğiz?
Hastalıklar üzerinden örnek vereyim. Şu an bazı hastalar kanser bazısı zatürre bazısı grip. Yani kimi ilk depremde yıkılacak, kimi orta hasarlı kimi de hafif bir tedavi ile iyileşebilecek ölçüde. Öncelikle hangi yapının ne olduğu belirlenecek. Teşhis koyacağız.
Bir: Yeni yapılması, 3-4 senedli olmasına rağmen ağır hasarlı olduğu tespit edilmiş bir bina varsa hemen yıkılıp yeniden inşa edilmeli. Çünkü bu binaların güçlendirilmesi, yıkıp yeniden yapma maliyetine denk gelir ve değmez.
İki: Eğer deprem riski yüksek zemin üzerine inşa edilmiş ağır hasarlı bir bina da burada da acilen kentsel dönüşüm yapılmalı.
Üç: Bir binanın ömrünün aşağı yukarı 50-60 sene olduğu düşünülürse, ekonomik ömrü olan ama ağır-orta-hafif hasarlı binalarda da deprem şartnamelerindeki kurallar uygulanmalı. Yeniden yapılma maliyeti, güçlendirme maliyetinin yüzde 35-40’ını aşıyorsa kentsel dönüşüme girmelidir. Bunlar dışındakiler milli servettir, kaybedilmemeli ve güçlendirilmeli.
- Şehir hastaneleri ve sizin binanın ayakta kalması ilgiyi sismik izolatör ve karbon fibere yöneltti. Yanılıyor muyum?
Yani sorma, bana da ‘Hocam sismik izolatör veya karbon fiber nereden satın alırız?’ soruları geliyor. Yüzük değil ki bu satın alasın. Proje lazım. Mesela sismik izolatör, hassas bir cihaz. Hastane gibi okul gibi depremde ayakta kalması gerekli binalara yapılmalı. Tek bir tedavi tüm hastalıklara iyi gelmez. Önce binanın epikriz raporu çıkarılacak. Ne eksik, ona bakılacak.
DOLANDIRICILARA DİKKAT
-Deprem bölgesinden elinde karbon fiberle dolanan, ‘Binanızı güçlendirelim’ diyen şahıslar olduğu bilgileri de geliyor. Size de geldi mi?
Geldi maalesef. Ayrıca İnşaat Mühendisleri Oda’mıza, “Abi, karbon fiberi nereden alırız?” mesajları da yağıyor. Lütfen büyük harflerle yaz: AYNI DENETİMSİZLİKLE, BAZI MÜNFERİT KİŞİ VEYA KURUMLAR, ‘KARBON FİBER CAN KURTARIYOR’ MANTIĞI İLE KARBON FİBER SATMAYA KALKARSA O ZAMAN YANDIK İŞTE. BİR BAŞKA FELAKET DAHA BİZİ BEKLİYOR DİYEBİLİRİZ. Geliştirilen teknik; bir katın, bir kolonunun iki kat karbon fiberle sarılıp yalap şap yapıştırılmasından ibaret değil. Arkasında ciddi bir mühendislik projesi, ciddi bir hesaplama var. Ben kimseye karbon fiber üreten firma veya uygulayan şirket ismi veremem. Çünkü bu firma veya şirketlerin para kazanma saiki ile hareket edip etmediğini bilemem. Bu vebalin altına da giremem. Ama şunu söyleyebilirim, çiz bunun da altını: Lütfen, amaç bir kâr yapmak değil hayat kurtarmak olsun.
Deprem bölgesindeki müteahhitlerden hükümete çağrı!
Depremzede konutlarında ‘ihale’ uyarısı! Tek bir şirket yerine birçok müteahhit şirkete iş verilsin!