Birikmiş proje stokunun tamamlanması için 408 milyar lazım!

Türkiye’de birikmiş proje stokunun tamamlanması için ilave 408,4 milyar TL'ye ihtiyaç var. Yeni Şafak gazeteisnde yer alan habere göre, söz konusu tutarla birlikte, projeler ancak 4-6 yılda tamamlanabilecek. 2018 yılı yatırım programında yer alan birikmiş olan 3 bin 212 projenin 17,8 milyar lira tutarındaki 859 adedi yıl içinde başlanıp bitirilmesi programlanan projelerden meydana geliyor. Ayrıca, 2018'de toplam proje tutarı 21,5 milyar TL ödeneği 1,7 milyar TL olan 276 adet yeni proje de yatırım programına dahil edildi.

3 BİN 212 PROJE BULUNUYOR

Buna göre, mahalli idare yatırımları ve yatırım işçilik giderleri hariç olmak üzere, toplam tutar 804,6 milyar TL, 2017 sonuna kadar 308,2 milyar TL harcanan ve 2018 yılı başlangıç ödeneği 99 milyar TL olan 3 bin 212 kamu yatırım projesi mevcut. 3 bin 212 projeye 2018'de 88 milyar TL tutarında aktarılan ödenek içinde en yüksek payı yüzde 32.8 ila ulaştırma ve haberleşme sektörü aldı. Bunu yüzde 15.9 ila eğitim, yüzde 11,5 ila tarım, yüzde 8.2 ila sağlık ve yüzde 6.5 payla da enerji sektörleri takip etti. 2018 yılı kamu yatırım tahsisleri içinde madencilik, imalat, turizm ve konut sektörlerinin toplam payı yüzde 5,6 olurken, diğer hizmetlerin payı ise yüzde 19.5 oldu. Proje stokunun tamamlanması için 2019 ve sonrasındaki dönemde ilave 408,4 milyar TL'ye ihtiyaç var. Bu durumda 2018 yılı ödeneklerinin tamamının harcandığı, kamu yatırımları için sonraki yıllarda da 2018 yılı düzeyinde ödenek ayrılacağı ve programa yeni proje alınmayacağı varsayımıyla mevcut stokun tamamen bitirilmesi için 2018 sonrasında 4,6 yılık bir süreye ihtiyaç olduğu belirtildi.

Özel işe devam

Türkiye’de yap-işlet (YP), yap-işlet-devret (YİD), yap-kirala-devret (YKD) ve işletme hakkı devri (İHD) şeklinde dört temel kamu-özel işbirliği (KÖİ) modeli bulunuyor. YİD ve İHD modellerinin sektör kapsamı ise oldukça geniş. Türkiye'deki bu modellerle karayolu, havayolu, liman, yat limanı ve turizm tesisi, gümrük tesisi ve gümrük kapısı, kentsel altyapı ve enerji tesisi projeleri yürütülüyor. YKD modeli ise belli sektörlerle sınırlı olurken, başta sağlık tesislerinin hayata geçirilmesinde de bu model kullanılıyor. Bu kapsamda 1986'dan bu yana 239 KÖİ projesi için uygulama sözleşmesi imzalandı. KÖİ uygulamalarında 1. sırayı 90 adet projeyle enerji sektör aldı. Bunu 42 proje ile karayolu, 22 proje ile liman, 21 proje ile sağlık, 19 proje ile havaalanı takip etti.

Mevcut durumda 204 proje işletmeye alındı. 35 projenin de yürütülmesi devam ediyor. İHD modeliyle yürütülenler hariç, uygulama sözleşmesi imzalanan projelerin toplam yatırım büyüklüğü 2018 fiyatlarıyla 63.6 miyar doları buluyor. 2019'da KÖİ yönteminin yatırımların gerçekleştirilmesinde maliyet esas alınacak.