Doğayla uyumlu ev yapma kılavuzu!

Sekiz yıl önce Antalya ’nın Alakır Vadisi’ne yerleşen Tuğba Günal ve Birhan Erkutlu, İstanbul ’da doğup büyümüş, Birhan’ın deyimiyle ‘rastalı İstiklal çocukları’. Alakır’a yerleştikleri günden beri kendi bahçelerinde yetiştirdiklerini yiyerek, olabildiğince az para harcayarak yaşıyorlar. En yakın köyden 10 kilometre uzaklıkta, cep telefonsuz, internetsiz... 

Şehirden uzaklaşabilirsin ama HES ’lerden asla! 2009’da HES kâbusu gelip onları bu bakir vadide buluyor. Hem de bir değil, altı HES ! Türkiye ’nin dört bir yanındaki çevrecileri seferber ederek dava açmak için gereken 40 bin liralık bilirkişi masrafını kuruş kuruş topluyorlar, bozuk paralarla götürüp mahkemeye veriyorlar. 

İki yıl içinde açtıkları bütün davaları kazanıyorlar, fakat çoğu zaman olduğu gibi HES ’leri durdurmak için yargı kararı yetmiyor. Bu sefer mücadele dallanıp budaklanıyor, yaşadıklarını arşivlemeye, sosyal medyaya taşımaya karar veriyorlar. 50 vatlık bir güneş panelinden aldıkları enerjiyle cep telefonlarını, fotoğraf makinelerini şarj ediyorlar, internete bağlanıyorlar. “Tek tek belgeliyorum yapılanları. Ama bağlantı hızı çok düşük, gönder tuşuna basıp çapaya gidiyorum” diyor Birhan gülerek. Çoğumuzun hiper-teknolojik ofislerden yapamadığını, 20 metrekarelik ‘yuva’larından yapıyorlar. 

Tuğba ve Birhan, yanlarına yeni taşınan Elif, Tayfun ve şimdi altı aylık olan bebekleri Cana için hep beraber yaptıkları ‘yuva’yı adım adım fotoğrafladılar. Günde 8 saat çalışarak yaklaşık iki ayda tamamladıkları evin malzemeleri: Taş, toprak, çalı, gübre, ağaç ve en yakın yerleşimin atıklarından kapı, pencere, tahta, lavabo, lastik, musluk, cam... Evin ‘kolonları’ meşe direklerinden. Araları çalıyla doldurulmuş, üstleri çamurla sıvanmış. Ahşap pencereler ve masif kapı, Antalya ’nın eski bir konağının hurdasından... “Şimdi öyle kapı yok. Parasıyla bile yaptırılamayacak kadar değerli, ustası kalmadı artık. Atık aslında en güzel malzeme. Sokağa o gözle baksanız çıldırırsınız, bir şehir kuracak kadar çok şey var modası geçti diye atılmış” diyor Birhan. Mottoları ‘En yakın malzeme, en doğru malzemedir.’ 

Evleri için “Kendiliğinden klimatize oluyor, çabuk ısınıyor. Çok basit yapılar ama her türlü ihtiyacı karşılıyor” diyorlar. Toplam masrafları 2 bin 250 TL olmuş, ama istenirse hiç para harcanmadan da yapılabileceğini söylüyorlar. TOKİ’yi fast food’a benzetiyorlar. 

İşte ‘TOKİ tektipçiliğine karşı başka bir mimarinin mümkün olduğunu göstermek için’ hazırlayıp internetten yaydıkları ‘doğayla uyumlu ev yapma kılavuzu’nun kısaltılmış versiyonu: 

Yerin seçimi 

Arazinin kuzeyindeki tepeciğe sırtını verdiğimiz yuvayı, kuzeyden gelen soğuğa karşı korunaklı yerleştirerek, ısınma, havalandırma ve aydınlatma tüketimini baştan en aza indirdik. 5 metre çapında yuvanın oturacağı yeri külle işaretledik. Banyo ve tuvaletimiz dışarıda... 

Direklerin yerleştirilmesi Yörenin hâkim ağaçlarından meşe pırnalının direkleri, 60-70 cm’lik kesimleri toprağa girecek şekilde etrafları taşlarla iyice sağlamlaştırılarak yerleştirildi. 

Su basmanı 

Çemberin içi, önce büyükçe taşlarla, sonra çakılla ve son olarak da çakılların arasını dolduracak şekilde toprak serilip tepilerek tesfiyelendi. 

Duvar kalıbı Etraftan kesilen zakkum dalları, direklerin arasına paralel olarak 20-30 cm aralıkla (kapı ve pencere yerleri hariç) çakıldı. Duvar kalıplarının içine ağaçlardan kalan dallar, çalılar sokuşturuldu. 

Pencereler 

En yakın yerleşim yerinin atıklarından (yıkılan bir bina, hurdalık, çöplük...) bulunan uygun pencereler, tahta ve dal parçalarıyla direklere çakılıp sabitlendi. 

Duvar çamuru 

Duvar çamurunun hazırlanması ve sıvanması toprağı mercimek hasadından kalan sap ve samanla ve etraftaki çam iğneleriyle karıştırdıktan sonra su ekleyerek, iyice yapışkan hale gelinceye kadar ayakla çiğneyip 1 gece demlenmeye bıraktık. Çalılar, içten ve dıştan çamurla sıvandı. 

Çatı direkleri 

Çam direkler, ‘mandala’ sistemine göre yerleştirildi. Bu sistem yuvarlak formlu yapılarda, orta direk kullanmadan ağır çatıları taşıma imkânı sunar. Ayrıca tepeden ışık girişini sağlayacak bir cam yerleştirme olanağını da verir. Biz, atık olarak bulduğumuz bir lastiği kullanarak cam yerleştireceğimiz tepe boşluğunu ayarladık. Çatı için kısıtlı zamandan dolayı hazır tahta almak zorunda kaldık. Tahtaların üzerini hava geçirgen bir yalıtım malzemesiyle döşedik. 

Ve yuva hazır 

Yuvanın dış döşemesi tamamen hazır. İçeride batı penceresinin önüne tezgah ve lavaboyu yerleştirdik, böylelikle akşamüstü ışığı, akşam yemeği sırasında doğal aydınlatma sağlamış oldu. Yuvanın ortasına, tepe penceresinin altına, bebeğin beşiği konuldu.

Radikal