E-ticaret fiziki mağazaları tehdit ediyor!

Cushman & Wakefield’ın hazırladığı Avrupa Alışveriş Merkezleri Geliştirme Raporu'na göre 1,1 milyon metrekarelik yeni AVM alanıyla 2017’nin geliştirme açısından en aktif Avrupa ülkesi olan Türkiye’de, 2018/19 yılında 1.4 milyon metrekarelik yeni alanın eklenmesi planlanıyor. Perakendecilerin büyüme iştahının bu yeni stoku destekleyeceği konusunda ise soru işaretleri var.

Ticari gayrimenkul danışmanlık pazarının küresel liderlerinden Cushman & Wakefield, her yıl yayımladığı ve Avrupa ülkelerindeki AVM pazarını mercek altına aldığı “Avrupa Alışveriş Merkezleri Geliştirme Raporu” nun 2018 ilk yarı yıl sonuçlarını açıkladı. 2017 yılının değerlendirildiği ve 2018 ile sonrasına ilişkin önemli gelişmelerin ele alındığı rapor, Türkiye açısından da dikkat çekici sonuçlar ortaya koyuyor.  

LİSTENİN BİRİNCİSİ TÜRKİYE

Rapora göre, 2017 yılının ikinci yarısında, Avrupa’da toplam alışveriş merkezi alanı miktarı 2,4 milyon metrekare artmış durumda. 2016 yılına göre %23 daha düşük olan 2017’deki toplam artışın 3,8 milyon metrekare olarak hesaplandığı Avrupa AVM pazarının halen lider ismi Türkiye. 2017 yılının 2’inci yarısında eklenen metrekare büyüklüğüyle liderliğini sürdüren Türkiye, toplam AVM alanını 500 bin metrekare artırmış durumda.  Ülkemizi Polonya ve Fransa’nın takip ettiği rapora göre, 2018 yılında Avrupa’da 3,8 milyon metrekare daha AVM alanının teslim edilmesi planlanıyor. 

AVM yatırımları söz konusu olduğunda Türkiye’nin Avrupa genelindeki konumuyla ilgili olarak farklı gelişmeleri de ortaya koyan rapor; döviz kurundaki dalgalanmanın birçok uluslararası perakendecinin genişleme planları üzerinde olumsuz bir etki yarattığını gösteriyor. Yine de alışveriş merkezi arzı, 1,1 milyon metrekarelik yeni alanla önemli ölçüde artmış ve 2017 yılında geliştirme açısından Türkiye'yi en aktif ülke haline getirmiş durumda. 

Rapora göre beklentiler, 2018 ve 2019 sonrasında ise bu ivmenin yavaşlayacağı yönünde. Teslim edilmesi planlanan 1.4 milyon metrekarelik yeni alanın yaklaşık %70’inin  Ankara  veya İstanbul'da yer alacağı da ekleniyor. 110 bin metrekare ile Ankara’daki Akpınar Mixx ve 83 bin metrekare alandaki Metropol İstanbul başta olmak üzere, Türkiye’yi önümüzdeki iki yıl içinde dev AVM projeleri bekliyor. 

“AVRUPA’DA EN HIZLI BÜYÜYEN ÜLKE HALA TÜRKİYE” 

Türkiye’nin AVM pazarındaki konumuyla ilgili açıklama yapan Cushman & Wakefield Yönetici Ortağı Toğrul Gönden; “Teknolojinin gelişimi, değişen tüketici davranışları ve e-ticaretin büyümesi, perakendeciler için yeni fırsatlar yaratmaya devam ediyor. Öte yandan bu durumun fiziki mağazalaşmaya ve dolayısıyla AVM sektörüne tehdit oluşturmaya başladığını da gözlemlemek mümkün” diyor. 

Pazarın Avrupa’da en hızlı büyüyen ülkesi hala Türkiye olsa da bu büyümenin son yıllarla karşılaştırıldığında yavaşlamaya başladığını vurgulayan Gönden, sözlerini şöyle sürdürüyor: “ Bu durum aslında beklenmedik bir gelişme değil. Türkiye'de AVM sektörü son 10-15 yılda büyük bir hızla büyüdü. 1.000 kişiye düşen AVM metrekaresi endeksinde 147 metrekare ile Türkiye, Balkan ülkelerinin ve hatta Rusya’nın önüne geçti. Buna rağmen 2018 ve 2019 yıllarında da AVM pazarına oldukça yüksek bir stok ekleneceği öngörülüyor. Perakende satış hacmi ve perakendecilerin büyüme iştahının bu yeni stoku destekleyeceği konusunda ise soru işaretleri var.” Bugünün alışveriş merkezlerinin yirmi yıl önce ortaya çıkanlardan çok daha farklı olduklarını hatırlatan Gönden, “Çevreye duyarlı ve sürdürülebilir olarak inşa edilen yeni yapılar, aynı zamanda akıllı teknolojilerle tüketicilerin taleplerine uygun tasarlanıyor” diye ekliyor. 

YENİ TREND KÜÇÜK ÖLÇEKLİ AVM’LERDEN YANA 

Rapor, düşen büyüme ivmesine rağmen Avrupa’da toplam AVM metrekarelerinin de genişlediğini gösteriyor. Öyle ki sadece Batı Avrupa’daki toplam alışveriş merkezi yüzölçümü 1 Ocak 2018 itibariyle 109.7 milyon metrekareye ulaşmış. Fransa, bölgedeki yeni açılışlar açısından en aktif ülke olurken, 2017 yılında pazara 326 bin metrekareyi aşkın alan eklendi.

Nüfus yoğunluğuna göre hesaplandığında ise, metrekare bazında alışveriş merkezi alanlarının nüfusa oranında liderlik Norveç’te. Estonya ve Lüksemburg listenin ikinci ve üçüncü sırasını alıyor. Türkiye ise 147 bin metrekare oranıyla global listenin ortalarında yer alıyor. 

2016 yılında 1,6 milyon metrekarelik yeni inşa edilen alışveriş merkezi alanı ile Rusya, Avrupa'nın en büyük alışveriş merkezi pazarı olmuştu. Bununla birlikte 2017’de yeni geliştirmenin sadece 0,6 milyon metrekareye düşmesiyle Türkiye liderliği Rusya’dan aldı. Pazarın olgunlaşmasıyla 2018’de projelerin konseptinin de değişeceğini öngören rapora göre, komşu ülke Rusya’da AVM geliştiricilerinin odak noktaları büyük ölçekli projelerden daha küçük planlara kayacak.