Erzurum Zökün Gölü'nde 6 yüzen ada var!

Zaman zaman ajanslara düşen "Türkiye'de yeni yüzen adalar bulundu." başlıklı haberlerde adına rastlıyoruz Prof. Dr. İhsan Bulut'un. Erzurum Atatürk Üniversitesi Coğrafya bölümünün en meşhur hocalarından biri. Son yıllarda yüzen adalara dair yaptığı araştırmalarla adından daha çok "Yüzen adacı İhsan Hoca" diye söz ettiriyor. 2000 yılından beri hayatını neredeyse bu coğrafî oluşuma adamış. Şahsî numarasını 'Alo yüzen ada hattı'na çevirmiş, yüzen adaların tespiti için şehir şehir gezmiş. Zaten Türkiye'de bu konudaki ilk akademik çalışmayı yapan kişi de o.
 
Belki pek çoğumuzun yeni duyduğu 'yüzen ada'nın ne olduğunu en basit tanımıyla şöyle açıklıyor Bulut: "Sabit olmayan, bulunduğu suyun üzerinde hareket eden ada parçaları." Oluşumlarının belki yüzyıllar öncesine dayandığını söylüyor ve halen devam ettiğini belirtiyor. Bu sulak alanların varlığını tehdit eden unsurlar da var tabii. Mesela insanların tarımda sulama yapmak için önünü açması. Dışarıdan müdahale bu alanlara fazlasıyla zarar veriyor. Yeni bir oluşum olduğu için coğrafyacılar arasında da tartışılan bir mevzu yüzen adalar. Bazı coğrafyacılar "ada denizde olur, sabit olur" diye karşı çıkıyorlarmış. Ancak İhsan Hoca bu tepkileri yadırgamıyor. "Biz zaten yüzen ada diyoruz. Bu, Amerikalı araştırmacının tanımı. Amerika'da bu konuyla ilgili iki cilt kitap var. Yeni bir kavram olduğundan eleştiriler doğal."
 
Yüzen ada etrafında ders

Prof. Dr. Bulut'un öğrencileri de hayli şanslı! Pek çok coğrafya bölümü öğrencisi belki yüzen adaların varlığından bile haberdar değilken (çünkü henüz kitaplarda yer almıyor, yalnızca makale çalışmaları var), onun öğrencileri yüzen adaların etrafında ders işliyor. Yüksek lisans, doktora ve lisans öğrencileriyle birlikte gelip oluşumları bizzat üzerinde görüyorlar.
 
Mekânları Erzurum'un Tortum ilçesindeki Zökün Gölü. Geçtiğimiz yıllarda keşfedilen altı yüzen ada var burada. Boyları 150-200 metrekare arasında. Rüzgârın yönüne göre değişiyor, dağılıyor, birleşiyor. Her geldiğinizde gölün başka bir köşesinde adaları görmeniz mümkün. Yılda öğrencileriyle en az 10 kez geldiklerini anlatıyor Bulut. Öğrenciler de önce bizde olduğu gibi biraz tedirgin yaklaşıyorlamış. Çünkü üzerinde yürüdüğünüz sazlık alan her an batacakmışsınız hissine kapılacak kadar sallanıyor. Adaları halat yardımıyla çekiyor, üzerine çıkıp göl üzerinde gezebiliyorsunuz. Bu yüzden "EDO (Erzurum Deniz Otobüsü), ada vapuru" gibi espriler yapıyorlar aralarında.
 
Adanın bir de muhafızı var!

Gittiğimizde dağda koyun otlatırken gördüğümüz Erdal çoban, sanki adanın koruyucusu. Hoca ders için geldiğinde hemen yanına geliyor, halatlarla yüzen adayı çekmelerine yardımcı oluyor. Kim gelir, kim gider, gölde kaç ördek var hepsini İhsan Hoca'ya haber veriyor. Ördeklerden bahsetmişken söyleyelim. Bu yerler aynı zamanda çok önemli ekolojik ortamlar. Çeşitli su canlıları, balıklar, kurbağalar yaşıyor. Ayrıca adaların üzerindeki sazlıkların içi ördek yuvalarıyla dolu. Sazlıklar büyüdükçe yavrular da büyüyor.
 
Her şey, Amerikalı araştırmacının kaynak istemesiyle başlar
 
1981'de öğrenci olarak girdiği üniversitede dokuz yıldır profesör olarak hizmet veriyor İhsan Bulut. 50 yaşındaki hocanın yüzen adalara merakı 2000 yılında Amerikalı bir araştırmacının Bingöl'deki yüzen adalara dair bilgi istemesiyle başlar. İhsan Hoca araştırmalar yapar, Türkiye'deki yazılı kaynakları inceler. Sonuç: Türkiye'de çokça var olmasına rağmen 'yüzen ada' diye bir kavram bilinmemektedir. Haliyle konuyla ilgili bir araştırma ya da makale yoktur. İhsan Hoca hemen kolları sıvar. Muğla Üniversitesi'nden Yrd. Dç. Dr. Mustafa Girgin ve kendi üniversitesinden Yrd. Doç. Dr. İbrahim Koparan'la Bingöl'e giderler. Tespit ettikleri yüzen adalardan görüntü temin edilir, gerekli çalışmaları yaparlar. Nihayet ilk çalışma tamamlanır, 2002'de Türk Standardları Enstitüsü'nden bir yayın yapılır, araştırmacıya bu çalışma gönderilir. Bu arada yüzen adalarla ilgili bilgilerin kamuoyuna yansımasıyla yeni yüzen adalara ulaşılır. Hatta şahsî hattını "alo yüzen ada ihbar hattı" gibi kullanır İhsan Bulut, onlarca telefon alır. İhbarların neredeyse hepsine gider. Kimi gerçekten yüzen ada çıkar, kimi sadece sazlık, ya da sabit bir otlaktır. Erzurum'da ilk Zökün Gölü'nde yüzen adalara rastlanır. İkincisi Tortum'a 180 km uzaklıktaki Olur ilçesine bağlı Ormanağzı köyünde bulunur. Sadece Erzurum'la sınırlı kalınmaz. Artvin, Rize, Bitlis pek çok ilde yeni yüzen adalar bulunur. Peki daha ne kadar yüzen ada vardır dersiniz Hocamız bu konuda gayet cömert konuşuyor: "Ne kadar isterseniz tahminde bulunabilirsiniz, çünkü Türkiye bu anlamda çok zengin."
Zaman