Esnaf ve Sanatkarların Uğradıkları Zararların Giderilmesi İçin Bazı Kanun'larda değişiklik!

Esnaf ve Sanatkarların Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınına Karşı Alınan Önlemler Kapsamında Uğradıkları Zararların Giderilmesi İçin Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi TBMM'ye sunuldu. Kanun teklifi ile, esnaf ve sanatkârların salgın dönemindeki sigorta primi ve vergi borçlarının faizsiz olarak beş yılda ödenecek şekilde yapılandırılması, bunların kullandıkları kredilerin faizsiz olarak bir yıl ertelenmesi, kredi ve kredi kartı borcu, karşılıksız çek ve protesto edilen senetler nedeniyle kredi sicili bozulanlara sicil affı getirilmesi, esnaf ve sanatkârların kira ödemelerinden gelir vergisi stopajı yapma yükümlülüklerinin kaldırılması, alışveriş merkezlerinin haftada bir gün tatil edilmesi ve kamuya ait taşınmazlarda kiracı konumunda bulunan esnaf ve sanatkârlardan bir yıl süreyle kira alınmaması amaçlanıyor.

GENEL GEREKÇE 
Resmi açıklamalara göre, mücbir sebep ilan edilerek salgından etkilenen işyerlerinin bu yılın son çeyreğinde ödenmek üzere ertelenen SGK prim borcu 40 milyar TL, vergi borcu 29,4 milyar TL düzeyindedir. Bu tutarların bu yılın son çeyreğinde (Ekim-Kasim ve Aralık aylarında) ödenmesi gerekmektedir. Oysa esnaf ve sanatkârlarımız normal koşullara henüz dönememekte ve birçoğu günlerce “siftah yapamadan" evine varmaktadır. Bu koşullardaki esnafımız bu yılın son çeyreğinde hem normal vergi ve sigorta primlerini, hem de ertelenen vergi ve sigorta primi borçlarını ödemek zorundadır. İktidar, Mart ve Haziran aylarında aldığı iki ayrı kararla esnafımızın kredi borçlarının ertelenmesine olanak sağlamıştır. Yine resmi açıklamalara göre; ertelenen kredi miktarı 122,3 milyar TL düzeyindedir. Ertelenen bu kredilerin geri ödemeleri önümüzdeki dönemde başlamak zorundadır. Salgının esnaf ve sanatkârlarımız üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak amacıyla hazırlanan yasa teklifimizle, salgının ekonomiyi giderek olumsuz etkilediği, esnaf ve sanatkârlarımızın ödeme gücünün oldukça azaldığı bu dönemde, ödemeleri yılın son çeyreğine ertelenen sigorta primi ve vergi borçlarının faizsiz olarak beş yılda ve yılda bir defa taksit ödenecek şekilde yeniden yapılandırılması önerilmektedir. Aynı şekilde esnaf ve sanatkarlara kullandırılan ve ödemeleri altı ay ertelenen kredilerin, yeniden faizsiz olarak ve bir yıl daha ertelenmesi önerilmektedir, Önceki aylarda ödeme güçlüğü çekmiş olan esnaf ve sanatkârlarımız zamanında ödeyemedikleri kredi ve kredi kartı borcu, karşılıksız çek, protesto edilen HALK senetler nedeniyle çoğunun kredi sicili bozulmuştur. Bu nedenle birçok vatandaşımız yeni krediye erişememektedir. Teklifimizle yeni bir sicil affı getirilerek bu vatandaşlarımızın krediye erişimlerinin önündeki engeller kaldırılmaktadır. Teklifimizle, esnaf ve sanatkârlarımızın önemli bir gider kalemi olan kira ödemelerinden gelir vergisi stopajı yapma yükümlülükleri kaldırılarak, işyeri kira gelirlerinin de konut kiralarında olduğu gibi kiralayan tarafından beyan edilerek ödenmesi esası önerilmektedir. Alışveriş merkezleri (AVM), çalışma saatlerinin uzunluğu ve fiziki avantajları nedeniyle birçok ilimizde esnaf ve sanatkârımızın üretim, satış olanaklarını büyük ölçüde elinden almış, ticari yaşamda gün geçtikçe derinleşen dengesizlikler doğurmuştur. Küçük esnafımızın üzerindeki olumsuz etkisini biraz olsun azaltabilmek için AVM'lerin yöresel koşullar da dikkate alınarak haftada bir gün tatil edilmesini teklif ediyoruz. Esnafımızın bir kısmi kamuya ait taşınmazlarda kiracı konumunda bulunmaktadır. Salgına karşı alınan önlemlerden olumsuz etkilenen bu esnafımızdan bir yıl süreyle kira alınmaması öngörülmektedir. Ayrıca salgına karşı alınan önlemler kapsamında işyerleri kapatılan esnafımıza kapalı kaldıkları süreyle sinirli olmak üzere bütçeden kira yardımı yapılması esası getirilmektedir. Okulların normal bir eğitim düzeyine geçememiş olması, kantinci esnafımızı olumsuz etkilemiştir. Devlete bağlı okul kantinleri Mart 2020'den bu yana faaliyette bulunamamaktadır. Okul kantinlerinin işletmecilerinden on iki ay süreyle kira  alınmaması önerilmektedir. 

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- Esnafımızın gider kalemlerinden stopaj vergisinin kaldırılması yönünde uzun süredir kamuoyunda yükselen talepler, Koronavirüs sürecinde daha fazla önem kazanmıştır. Yüksek girdi maliyetleri ve erteleme dışında çözüm getirilmeyen vergi kalemleri, düşen satışlar, ağır kredi borç yükü ve TL'deki değer kaybı altında ezilen işletmelerimiz, işyerlerinin uzun süre kapalı kalması nedeniyle daha fazla zorlanmaktadır. Madde ile Gelir Vergisi Kanunu uyarınca kira ödemelerinden yapılan stopajın sinirli bir alanda bırakılması ve genel bir kural olarak kaldırılması öngörülmektedir. 

MADDE 2- Yeni Koronavirüs (COVID-19) salgınından korunmak amacıyla alınan idari kararların doğrudan ya da dolaylı bir sonucu olarak gerçek ve tüzel kişiler ticari ve bireysel borçlarını ödemekte güçlük çekmekte, bu durum yeni krediye erişimlerini engellemektedir. Önerilen düzenlemeyle, söz konusu gerçek ve tüzel kişilerin krediye erişimlerinin önündeki bu engelin kaldırılması amaçlanmaktadır. 

MADDE 3- Alışveriş merkezleri (AVM'ler), çalışma saatlerinin uzunluğu ve fiziki avantajları nedeniyle birçok ilimizde esnaf ve sanatkârımızın üretim, satış olanaklarını büyük ölçüde elinden almış, ticari yaşamda gün geçtikçe derinleşen dengesizlikler doğurmuştur. Türkiye Ekonomisinin özellikle 2000'li yıllarla beraber artan inşaata dayalı büyümesinde AVM yeni yaşam, ticaret, eğlence, spor ve tüketim anlayışının simgelerinden olmuş; illerin ana arterlerinde, en işlek alanlarında konumlandırılmış ve AVM'lerin dışında çalışan esnafımızın dükkânlarını kapatacak duruma gelmesinde, rekabet şartlarının tümüyle bozulmasında temel etkenlerden biri haline gelmiştir. Birçok AVM çalışanı, aldıkları ücretle kıyaslandığında, yoğun strese ve uzun mesailere maruz bırakılmaktadır. AVM'lerle ilgili kapsamlı bir düzenlemeye ihtiyaç olmakla beraber, teklifle AVM'lerin öncelikle çalışma günleri düzenlenmektedir. Buna göre; AVM'ler haftanın bir günü hizmet vermeyecektir. Hizmet verilmeyecek gün, o ilin özgün şartları dahilinde, ilgili meslek kuruluşlarının görüşü alınarak Vali tarafından belirlenecektir. 

MADDE 4- Madde ile deviete ait taşınmazların kiracılarına kolaylık sağlanmaktadır. Kamu kurumlarının, Koronavirüs (COVID-19) salgın tedbirleri nedeniyle kapalı kalan kiracısı işletmelerden birikmiş ve ödenmesi gelecek dönemde de zor görünen kira bedellerini bir yıl boyunca tahsil etmemesi öngörülmektedir. Ayrıca, 13/03/2020 tarihinde virüs salgını nedeniyle kapatılan ve halen uzaktan eğitim seçeneğiyle ve düşük sinif mevcutlarıyla eğitim öğretim faaliyetine devam edilen devlete bağlı okullardaki kantinlerden alınacak kira bedellerinin bir yıl süreyle tahsil edilmemesi hükme bağlanmaktadır. Maddenin ikinci fıkrası, 09/02/2012 tarihli ve 28199 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Milli Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliği”nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının "c)"bendinde tanımlanan devlete bağlı okul ve eğitim kurumlarının "kantin'lerini kapsamaktadır. 

MADDE 5- COVID-19 salgınına karşı alınan önlemler kapsamında idati işlemler sonucunda faaliyetleri geçici süreyle durdurulan işletmelerin, durdurma işlemi o tarihden geçerli olmak üzere, 01/04/2021 tarihine kadar isabet eden kira bedellerinin bir bölümünün Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bütçesinden karşılanması öngörülmüştür. Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra, faaliyetleri aynı kapsamda geçici olarak durdurulacak işletmelerin de durdurma tarihinden itibaren 01/04/2021 tarihine kadarki kira desteğinden yararlandırılması sağlanmaktadır. Salginin ve ekonomik krizin devam etme olasılığı düşünülerek, bu süreyi bitiminden itibaren üç ay daha uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili kılınmıştır. Teklifle, bahse konu geçici kapatma kararı alınmış işletmelerin sabit kira giderlerine belirli süreliğine devlet katkısı sağlanması amaçlanmaktadır. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, kira desteğinin azami tutarlarını işletmeler ölçeğinde belirlemeye yetkili kılınmaktadır. Maddeyle; faaliyetleri geçici süreyle durdurulmakla birlikte, “fahiş fiyat artışı" ya da "stokçuluk” yaptığı 16/4/2020 tarihli ve 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (COVID-19) Salgininin Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun çerçevesinde tespit edilerek cezaya hükmedilen işletmelerin bu desteğin dışında tutulması öngörülmüştür. 

MADDE 6- Madde ile esnaf ve sanatkârların Türkiye Halk Bankası A.Ş'den Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Merkez Birliği'ne bağlı bölge birliklerine ortak olan esnaf ve sanatkarlar kredi ve Kefalet kooperatifleri kefaletiyle veya doğrudan Türkiye Halk Bankası A.Ş'den kullandıkları kredilerinden doğan borçlarindan vadesi 31/12/2020'ye kadar dolacak olan kredilerin bir yıl süreyle faizsiz olarak ertelenmesi öngörülmektedir. Diğer taksitler de bu ertelemeye uygun olarak ötelenecektir. Türkiye Halk Bankası A.Ş'nin bu ertelemeden kaynaklanacak zararlarının ise Merkezi Yönetim bütçesinden karşılanması teklif edilmektedir. 

MADDE 7- Salgına karşı alınan önlemler kapsamında çoğunluğunu esnaf ve sanatkârlarımızın oluşturduğu vergi mükelleflerinin mücbir sebep ilan edilerek bu yıl Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ertelenen vergi borçlarının, gelecek beş yıllık sürede ve yılda bir taksit ödenecek şekilde yapılandırılması öngörülmektedir. 
Aynı mükelleflerin, mücbir sebep ilan edilerek bu yılın son üç ayina ertelenen SGK prim ödemelerinin de yeniden yapılandırılarak beş yılda ödenebilmesine olanak sağlanmaktadır. 

MADDE 8- Yürürlük maddesidir.

MADDE 9- Yürütme maddesidir. 

ESNAF VE SANATK RLARIMIZIN YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) SALGININA KARŞI ALINAN ÖNLEMLER KAPSAMINDA UĞRADIKLARI ZARARLARIN GİDERİLMESİ İÇİN BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN  KANUN TEKLİFİ 
MADDE 1- 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinin (a) alt bendi yürürlükten kaldırılmıştır. 

MADDE 2– 22/1/2009 tarihli ve 5834 sayılı Karşılıksız Çek ve Protestolu Senetler ile Kredi ve Kredi Kartları Borçlarına İlişkin Kayıtların Dikkate Alınmaması Hakkında Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. 
"GEÇİCİ MADDE 3- (1) Anapara ve/veya taksit ödeme tarihi bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce olup da kullandığı nakdî ve gayrî nakdi kredilerinin anapara, faiz ve/veya ferilerine ilişkin ödemelerini aksatan gerçek ve tüzel kişilerin, ticari faaliyette bulunan ve bulunmayan gerçek kişilerin ve kredi müşterilerinin karşılıksız çıkan çek, protesto edilmiş senet, kredi kartı ve diğer kredi borçlarına ilişkin Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdinde tutulan kayıtları, bu kişilerle yapılan finansal işlemlerde kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar tarafından dikkate alınmaz. 
(2) Kredi kuruluşları ve finansal kuruluşların birinci fıkra hükmü uyarınca mevcut kredileri yeniden yapılandırması veya yeni kredi kullandırması, bu kuruluşlara hukuki ve cezai sorumluluk doğurmaz." 

MADDE 3- 14/1/2015 tarihli ve 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fikrasının sonuna aşağıdaki cümle eklenmiştir. 
"Her durumda, bir il sınırındaki alışveriş merkezi ya da merkezleri, ilgili meslek kuruluşlarının görüşü alinmak suretiyle, Vali tarafından belirlenecek olan haftanın bir gününde hizmet vermez." 

MADDE 4- 16/04/2020 tarihli ve 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir. 
"EK MADDE 1-(1) Bu Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca ertelenen Hazine taşınmazlarına ilişkin sözleşmeye istinaden ödenmesi gereken bedeller ile ecrimişil bedelleri 01/04/2020 tarihinden geçerli olmak üzere bir yıllık döneme ilişkin tahsil edilmez. 
(2) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okul ve eğitim kurumlarının kiralama usul ve işlemlerine göre işlettirilen kantinlerinde, kira bedeli 01/04/2020 tarihinden geçerli olmak üzere bir yıllık döneme ilişkin tahsil edilmez. 09/02/2012 tarihli ve 28199 sayilHALE Resmi Gazetede yayımlanan “Milli Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının "c)" bendinde tanımlanan kantinlerin bağlı olduğu devlete ait okul ve eğitim kurumlarında aile birliğinin gelirlerindeki azalma, Milli Eğitim Bakanlığı bütçesine konacak ödenekten karşılanır. 
(3) Maddenin yürürlük tarihi itibarıyla kira bedelini kısmen ya da tamamen ödemiş olup bu maddeden yararlanacaklara daha önce ödemiş oldukları tutarlar iade edilmez." 

MADDE 5- 7244 sayılı Kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir. 
"EK MADDE 2- (1) Yeni Koronavirüs (COVID-19) salgını ile mücadele kapsamında yetkili makamlarca alınan tedbirler dolayısıyla faaliyetleri geçici süreyle durdurulan işletmelere, durdurma işlemi tarihinden geçerli olmak üzere, 01/04/2021 tarihine kadar iş yeri kira desteği verilir. Destek; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bütçesinden karşılanır, herhangi kesintiye tabi tutulamaz ve haczedilemez. 
(2) Birinci fıkra kapsamına giren işletmelerden, Kanunun 13 ve 14 üncü maddelerinde düzenlenen hususları ihlal edenler, iş yeri kira desteğinden yararlandırılmaz. 
(3) Cumhurbaşkanı, uygulamanın süresini üç aya kadar uzatmaya yetkilidir. 
(4) İş yeri kira desteğinin azami tutarlarının belirlenmesi dahil olmak üzere maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca belirlenir." 

MADDE 6- 7244 sayılı Kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir. 
"EK MADDE 3- (1) Yeni Koronavirus (COVID-19) salgını nedeniyle işleri zarar gören ve Türkiye genelinde faaliyet gösteren esnaf ve sanatkarların, Türkiye Halk Bankası A.Ş tarafından Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Merkez Birliğine bağlı bölge birliklerine ortak olan esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet kooperatifleri kefaletiyle veya doğrudan Türkiye Halk Bankası A.Ş'den kullandıkları kredilerinden doğan borçlarından, vadesi 31/12/2020'ye kadar dolacak olan borçları bir yıl süreyle faizsiz olarak ertelenir, kredi itfa tablosundan kalan tüm taksitler de ertelemeye uygun olarak ötelenir. 
(2) Türkiye Halk Bankası A.Ş'nin ertelemeden doğacak faiz kayıpları, esnaf ve sanatkâr kredilerine uygulanan cari faiz üzerinden hesaplanarak Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından karşılanır. 

MADDE 7- 7244 sayılı Kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir. 
“EK MADDE 4-(1) Yeni Koronavirüs (COVID-19) salgınından ve bu kapsamda alinan tedbirlerden doğrudan etkilenen; 
a) Ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan mükelleflerin, 
T. 6. M. M. b) Ana faaliyet alanı itibarıyla; alışveriş merkezleri dahil perakende sağfik HALA hizmetleri, mobilya imalatı, demir çelik ve metal sanayii, madencilik ve taş ocakeingi bina inşaat hizmetleri, endüstriyel mutfak imalatı, otomotiv imalatı ve otomotiv sanayii için parça ve aksesuar imalatı, araç kiralama, depolama faaliyetleri dahil lojistik ve ulaşım, sinema ve tiyatro gibi sanatsal hizmetler, matbaacılık dahil kitap, gazete, dergi ve benzeri basılı ürünlerin yayımcılık faaliyetleri, tur operatörleri ve seyahat acenteleri dahil konaklama faaliyetleri, lokanta, kıraathane dahil yiyecek ve içecek hizmetleri, tekstil ve konfeksiyon imalatı ve ticareti ile halkla ilişkiler dahil etkinlik ve organizasyon hizmetleri sektörlerinde faaliyette bulunan mükelleflerin, 
c) Ana faaliyet alanı itibarıyla; alınan tedbirler kapsamında İçişleri Bakanlığınca geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilmesine karar verilen (yüzme havuzu, hamam, kaplıca, spor, oyun ve düğün salonu, berber ve kuaför ve benzeri) işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyette bulunan mükelleflerin,  213 sayılı Vergi Usul Kanununun 13'üncü maddesine göre mücbir sebep kabul edilerek beyanları uzatılıp Ekim, Kasım ve Aralık 2020 aylarina ertelenen vergi borçları, mükelleflerin bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren 30 iş günü içinde başvurusu üzerine, faizsiz olarak ve yılda bir taksit ödenmek üzere beş yıla kadar taksitlendirilir. 
(2) Birinci fıkrada sayılan mükelleflerden 31/5/2006 tarihli 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştıranlar ile köy ve mahalle muhtarları ile isteğe bağlı sigortalılar hariç kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan (b) bendi kapsamında sigortalı olanların mücbir sebep kabul edilerek Ekim, Kasım ve Aralık 2020 aylarına ertelenen sigorta prim borçları, faizsiz olarak ve yılda bir taksit ödenmek üzere beş yıla kadar taksitlendirilir. 

MADDE 8- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 9- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür. .