Ev sahipleri, gözü kiracıyı tutmadıysa depozitoyu artırıyor

TURYAP Yönetim Kurulu üyesi Başak Soner, çarpıcı açıklamalar yaptı. Başak Soner, İstanbul'da kiralık evlerde depozito miktarının genelde 1-2 kira olduğuna dikkat çekerek, "Bazen bu miktar 3-4 kiraya kadar çıkabilir. Ev sahibi, kiracıyı ne kadar gözünde tutarsa, depozitoyu düşük tutuyor. Gözü tutmazsa da, en az 3-4 kira istiyor" diye konuştu. Bu durumun bekârlara ve öğrencilere olumsuz yansıdığına dikkat çeken Başak Soner, şöyle devam etti:

RiSKE KARŞI GÜVENCE

"Ev kiralamada güven çok önemli. Kiracılar ev sahibi üzerinde ne kadar güven tesis ederse, depozito miktarı da buna bağlı olarak düşük olabilir. Ev sahipleri, gözünün tutmadığı kiracıdan hem yüksek kira alabiliyor, hem de yüksek depozito isteyebiliyor. Ev sahipleri de kendini güvenceye almak istiyor. 'Bu kiracı benim evimi ne kadar yıpratır' diye düşünüyor. 'Bana, evi terkederken su faturası, elektrik faturası bırakır mı? Evin dekorasyonuna zarar verip kaçar mı' diyor. Kaçma durumuna karşı yüksek depozito alarak, kendini güvenceye alacağmı düşünüyor."

Ev fiyatlarını belirleyen unsurlar hakkında da Başak Soner, "En üst ve alt katlar bazı problemler yüzünden para etmeyebilir. Hırsızlar çoğunlukla en üst ve en alt katlardaki dairelere girer. Alt katlardan kaçış kolaydır. En üst katta ise çok insanla karşılaşma riski yoktur" dedi.

En üst katların, yağmurda çaüsırun akıtma ihtimali de olduğuna işaret eden Başak Soner "Bu unsurlar, ev fiyatın olduğu gibi kirasını da etkileyebilir. En alt katların, güneş görmeme ve böcek dolaşma gibi riskleri de var" diye konuştu. Lüks semtlerde 1 yıllık ev-villa kirasının peşin alınmasına çok rastlandığını belirten Başak Soner, şunları kaydetti:

"Bu, yabancıların ilgisine bağlı. Bu lüks semtlerde talep fazla, ancak bu talebe uygun ev sayısı az. Kiralanabilecek ev az, yabancı kiracıların ilgisi yüzünden ev sahipleri 1 yıllık kirayı peşin istemeye başladı. Bu durumda bazen depozita da alınmıyor. Yabancı talebi kadar, üst gelir sahibi kesimin de talebi var. Ev sahipleri de şartları maksimum yukarı çıkarıyor. İsteyebildiği kadar yüksek isteyebiliyor. Merkezi semtlerde böyle bir durum yok. Merkezi semtte kiracı 1000 YTL kira ödüyorsa, 1 yıllık peşin ödemenin faturası 12 bin YTL eder. Orta ve alt gelirli bir kimse, kiralık eve 12 bin YTL'yi daha taşmmadan ödeyemez. Bu durum zaten mantıklı da değildir."

Maddi durumu iyi aile, fakülte kazanan oğluna daire alıyor

Üniversitelerin açılmasına yakın, İstanbul'da bazı semtlerde kiralama işlerinin hareketlendiğini bildiren Başak Soner, "Öğrenciler artık tüm merkezi semtlerde daire tutuyor. Bu da kiraları etkiliyor. Maddi gücü olmayan ailelerin çocukları, ev tutmak yerine okul uzak semtte de olsa ailesiyle oturuyor. Anadolu'da maddi durumu iyi aileler ise çocukları İstanbul'da fakülte kazanmışsa ikinci bir ev alıyor" dedi. Hatta bazı ailelerin çocukları ile birlikte oturmak üzere İstanbul'a taşındığını kaydeden Başak Soner, şunları ifade etti: "Anadolu liselerini kazanan öğrenci küçük olduğu için yalnız yaşayamaz. Ailesi, durumu iyiyse ev alıp kendisi de yerleşiyor. Bu evler de yine öğrenci evi olarak geçiyor. Öğrenci; annesi, babası veya ağabeyi-ablası ile taşınır. Bu durum, üniversite kazananlarda daha yaygın. Üniversiteli etkisi yüzünden tüm semtlerde kiraların arttığını söylemek de doğru olmaz. Ama, öğrencilerin rotasyonunun olduğu semtlerde rayiçlerin arttığı da bir gerçek. Hem Anadolu Liseleri sınavları hem üniversite smavları sonunda, bu smavları kazananlar emlak hareketlerim artırıyor. Eskiden öğrenciye ev verilmezdi; ama şimdi neredeyse bunu tercih eden ev sahipleri var. Ev sahibinin öğrenciye daha iyi bir fiyata kiralama şansı var. Öğrenci çıkınca da öğrenci taşmıyor. Bekara ev vermemek eskiden modaydı."

İstanbul'da ortalama konut kirası ne kadar?

Türkiye İstatistik Kurumu'nun, İstanbul'da ortalama kiralan 520 YTL gibi bir rakam olarak belirlemesi konusunda yorumunu sorduğumuz Başak Soner, "İstanbul'da ancak gecekondu kirası 500 YTL olabilir. En kötü koşullardaki daireler 500 YTL olabilir" karşılığım verdi. 500 YTL kirası olan evin, ya standart konut donanımından yoksun bir zemin kat; ya da çatı arası olabileceğini aktaran Başak Soner "Penceresi, ışığı olmayan ve zor ısınan, çatısı akan yerler 500 YTL olabilir" dedi. Başak Soner şöyle devam etti: "Emlak maalesef kayıt dışı ekonomi. Hiçbirimiz ev satın alırken ya da kiralarken yaptığı ödemenin faturasını talep etmiyor. Faturalandırılmayan rakamlar da ekonomi çarkına düzgün yansımıyor. Mortgage ile bu değişecek. Evlerin gerçek değeri ekspertiz raporunda yer alacak. Konut kiraları bazen ev sahibine elden veriliyor. Ahbap-çavuş ilişkisi var. Bankaya yatıran az olduğu için TÜİK kira miktarım bilemiyor. Eski kiracılar ilk yılın ardmdan kontrat yapmıyor. Uzlaşıp, kiraları kayıt dışı olarak artırmaya devam ediyorlar."

Mortgage gelir yüksek kiralar normale döner

Emlak ile ilgilişorunun yanıtını herkesin kendisinin verebileceğini vurgulayan Türyâp Yönetim Kurulu üyesi Başak Soner, "Hiç kiraların düştüğüne şahit oldunuz mu? Ev, fiyatları da düşmez, şişmişse gerçek değerine iner. Suni şişkinliklerin inmesi, düşme değildir. Mortgage Türkiye'de Avrupa'daki gibi hayata geçse, 1000 YTL geliri olan kiracı da 350 YTL taksitle ev sahibi olacak ve herkes ev alma yoluna gidecek. O zaman kiralar bir parça aşağı çekilir" dedi.

(Hürriyet)