Gayrimenkul sektöründe 9 ilin yıldızı parlıyor
GYODER, Antalya, Diyarbakır ile beraber 9 ilin gayrimenkul sektörü ve öngörülerini araştırdı.
Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği'nin (GYODER) `Gayrimenkul Sektörü ve İller İçin Öngörüler 2015' adındaki çalışmasında Antalya, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Mersin ve Samsun illerinde gayrimenkul sektörü ve öngörüleri araştırıldı. Çalışmada 9 ilin; konut sektörü, alışveriş merkezleri, turizm ve konaklama tesisleri ve sanayi ve lojistik alanları ve bu alanlardaki yatırım potansiyeline dikkat çekildi..
Daha önce sırayla "Konut", "İstanbul", "5 Büyük İl" konularında birçok araştırma raporuna imza atan Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER), "Gayrimenkul Sektörü ve İller için Öngörüler 2015" başlığı adı altında dördüncü raporunu yayınladı. Raporda, Antalya, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Mersin ve Samsun'un yatırım alanları ve potansiyeli incelendi.
Rapor, Dr. Can Fuat Gürlesel tarafından hazırlandı. Bu raporun beşincisi 10 ilave ili de kapsayacak şekilde 2008'de, altıncısı ise 2009'da "Dar Gelirli Ailelerin Konut Sorunu" başlığı altında hazırlanacak.İşte raporda yer alan dokuz il ve bu illerin yatırım potansiyeli:
Antalya:
Konut sektörü ve konut piyasası:
Antalya'da 2006 yılı itibari ile kentsel alanlardaki konut sayısı 463 bin 374, inşaat ruhsat izni olmayan konut sayısı 106 bindir.
Antalya'da 2007-2015 yılları arasındaki konut ihtiyacı 236 bin olarak öngörülmektedir. 173 bin adet hane halkı artışı, 36 bin adet kentsel dönüşüm, 27 bin adet yenileme kaynaklı konut ihtiyacı olacaktır.
Antalya'da konut talebini etkileyen unsurlar ile ilgili olarak; 2000 yılında 101 bin, 2005 yılında 106 bin kiracı hane halkı vardır ve 2006 yılında 4 bin 757 dolar olan kişi başına gelirin 2010 yılında 5 bin 125, 2015 yılında 5 bin 710 dolara çıkması beklenmektedir.
Antalya'da konut sektöründe genişleme lüks ve markalı konutlarda sınırlı, orta üst sınıf konutlar ile yerli ve yabancıların müstakil konutları için kuvvetli olarak sürecektir. Orta sınıf konutlar için konut kredisi kullanımı önemli olacaktır (2006 yılında 9 bin 802 adet konut kredisi kullanılmıştır).
Perakende pazarı ve Alışveriş Merkezleri(AVM):
Alışveriş Merkezleri(AVM) ile ilgili ekonomik büyüklükler; 2006 yılında Antalya'nın gayri safi hasılası 9.9 milyar dolar, özel tüketim harcamaları 7 milyar dolar, perakende harcamaların payı yüzde 44 ve perakende harcamalar 3.1 milyar dolardır.
Antalya'da 2006 yılı itibari ile 8 AVM'de 101 bin 849 metrekare kiralanabilir alışveriş merkezi alanı bulunmaktadır. Bin kişi başına kiralanabilir alan 50.5 metrekaredir. AVM kiralanabilir alan başına yıllık potansiyel perakende harcama 30 bin 340 dolardır.
2009 sonuna kadar 8 AVM daha açılacaktır. 2009 sonunda toplam AVM kiralanabilir alanı 336 bin 849 metrekare, bin kişi başına kiralanabilir alan 148.1 metrekare olacaktır.
Antalya'da 2015 yılında bin kişi başına 200 ve 250 metrekare kiralanabilir alan senaryolarına göre toplam AVM kiralanabilir alanı 536 bin 200 ve 670 bin 290 metrekareye ulaşmaktadır. Bu iki ayrı senaryoya göre 2010-2015 yılları arasında 200-330 bin metrekare kiralanabilir alana sahip AVM yatırım potansiyeli öngörülmektedir.
Sanayi ve lojistik alanlar:
Tarıma dayalı sanayi yatırımlarının organize sanayi bölgelerinde genişleyeceği ve bu çerçevede sanayi alanlarına ve turizm ve özel tüketim ağırlıklı dağıtım amaçlı lojistik alanlarına ihtiyacın ve talebin artacağı öngörülmektedir.
Diyarbakır
Konut sektörü ve konut piyasası:
Diyarbakır'da 2006 yılı itibari ile kentsel alanlardaki konut sayısı 205 bin 986, inşaat ruhsat izni olmayan konut sayısı 129 bin adettir.
Diyarbakır'da 2007-2015 yılları arasındaki konut ihtiyacı 90 bin olarak öngörülmektedir. 36 bin adet hane halkı artışı, 45 bin adet kentsel dönüşüm, 9 bin adet yenileme kaynaklı konut ihtiyacı olacaktır.
Diyarbakır'da yoğun çarpık ve kaçak yapılaşma nedeni ile düzenli bir konut piyasasının oluşması zaman alacaktır. Diyarbakır'da büyük ölçüde sosyal konut ihtiyacı bulunmaktadır. Kamu sektörü kentin konut üretimini sürükleyecektir. Özel sektörün konut üretimine ve konutlarına yönelik talep sınırlı kalacaktır.
Perakende pazarı ve AVM'ler:
2006 yılında Diyarbakır'ın gayri safi hasılası 4.2 milyar dolar, özel tüketim harcamaları 3 milyar dolar, perakende harcamaların payı yüzde 60 ve perakende harcamalar 1.8 milyar dolardır.
Diyarbakır'da 2006 yılı itibari ile 2 adet AVM ve 28 bin 020 metrekare kiralanabilir AVM alanı bulunmaktadır. Bin kişi başına kiralanabilir alan 18.7 metrekare AVM kiralanabilir alan başına yıllık potansiyel perakende harcama 64 bin 250 dolardır.
2009 sonuna kadar 3 alışveriş merkezi daha açılacaktır. 2009 sonunda toplam AVM kiralanabilir alanı 139 bin 020 metrekare, bin kişi başına kiralanabilir alan 88.5 metrekare olacaktır.
Diyarbakır'da 2015 yılında bin kişi başına 125 ve 150 metrekare kiralanabilir alan senaryolarına göre toplam AVM kiralanabilir alanı 213 bin 500 metrekare ve 256 bin 200 metrekareye ulaşmaktadır. Bu iki ayrı senaryoya göre 2009-2015 yılları arasında 80-120 bin metrekare kiralanabilir alana sahip AVM yatırım potansiyeli öngörülmektedir.
Turizm ve konaklama tesisleri:
Diyarbakır'da turizmin tarih-kültür-inanç turizmi ile iş-ticaret odaklı turizm şeklinde iki eksende sınırlı ölçüde gelişeceği öngörülmektedir. Bu çerçevede Diyarbakır'da mevcut konaklama tesislerine ilave olarak çok amaçlı kongre-fuar-sanat etkinliklerinin yapılabileceği oteller (4-5 yıldızlı), iş olanakları ile donatılmış konsept (business oriented) oteller (4 yıldız-3 yıldız) ve tarih-kültür-inanç turizmine yönelik butik otellere (3 yıldız) ihtiyaç olacağı öngörülmektedir.
Sanayi ve lojistik alanlar:
Sanayi ve lojistik alanlarına talep sınırlı olarak gelişecektir. Hayvancılığa dayalı organize sanayi bölgesine yönelik talep olacaktır. Lojistik alanlara daha çok iç ticaret ağırlıklı sınırlı talep olacaktır.
Erzurum:
Konut sektörü ve konut piyasaları:
Erzurum'da 2006 yılı itibari ile kentsel alanlardaki konut sayısı 123 bin 500, inşaat ruhsat izni olmayan konut sayısı 65 bin 382'dir.
Erzurum'da 2007-2015 yılları arasındaki konut ihtiyacı 36 bin olarak öngörülmektedir. 9 bin adet hane halkı artışı, 18 bin adet kentsel dönüşüm, 9 bin adet yenileme kaynaklı konut ihtiyacı olacaktır.
Erzurum'da konut sektöründe ana gelişme düşük ve orta gelir grubunun konut ihtiyacının karşılanmasına yönelik sosyal konut üretimi olacaktır. Özel sektörün katılımı ve konut üretimi sınırlı kalmaya devam edecektir. Üretilen konutların değeri ve değerlenme oranları da sınırlı kalacaktır.
Perakende pazarı ve AVM'ler:
2006 yılında Erzurum'un gayri safi hasılası 2.47 milyar dolar, özel tüketim harcamaları 1.76 milyar dolar, perakende harcamaların payı yüzde 53 ve perakende harcamalar 0.94 milyar dolardır.
Erzurum'da 2006 yılı sonu itibari ile AVM bulunmamaktadır. 2009 sonuna kadar 2 AVM daha açılacaktır. 2009 sonunda toplam AVM kiralanabilir alanı 46 bin metrekare, bin kişi başına kiralanabilir alan 47.5 metrekare olacaktır.
Erzurum'da 2015 yılında bin kişi başına 80 ve 100 metrekare kiralanabilir alan senaryolarına göre toplam AVM kiralanabilir alanı 78 bin 200 veya 97 bin 800 metrekareye ulaşmaktadır. Bu iki ayrı senaryoya göre 2009-2015 yılları arasında Erzurum'da çok sınırlı AVM yatırım potansiyeli öngörülmektedir.
Turizm ve konaklama tesisleri:
Erzurum'da 2015 yılına kadar kış turizmi ve kış sporları eksenli bir turizm gelişimi olacaktır. Bu gelişme eğilimleri çerçevesinde Erzurum'da önümüzdeki dönemde Palandöken-Konaklı bölgesinde kış sporlarına yönelik konaklama tesisleri (4-5 yıldızlı) ve spor tesisleri, alternatif spor-doğa sporları için konaklama tesisleri (butik-özellikli-3 yıldızlı) ile termal turizmi için termal tesisler (3-4 yıldızlı) ihtiyacı olacağı öngörülmektedir.
Sanayi ve lojistik alanlar:
Sanayinin sınırlı bir gelişme göstereceği öngörüsüne bağlı olarak sanayi alanlarına sınırlı talep olacaktır. Hayvancılığa dayalı ihtisas sanayi bölgesi yeni yatırım alanı olacaktır. Doğu Anadolu'nun bölgesel merkezi işlevi ile iç ticaret ve dağıtıma dayalı lojistik alan talebi de olacaktır.