Gülsuyu ve Gülensu sakinlerinin kentsel dönüşüm isyanı!

2004 yılında İstanbul'un Maltepe ilçesine bağlı Gülsuyu ve Gülensu mahallelerinde planlanan “E5 Kuzeyi Nazım İmar Planı”  mahalle halında gerginlik yaratmıştı. 

Evrensel Gazetesi'nde yer alan habere göre; mahalle halkı halen kentsel dönüşümün yapılacağı günü bekliyor. Uzunca zamandır mahallede tartışılan bu yapılaşma sorunu, gelinen noktada mahalleli ve belediyeyi karşı karşıya getirdi. Kentsel dönüşüm ile ilgili yaşanan bu sorunlarla ilgili mahalle halkının talepleri bulunuyor.

Mahallede çalışma yürüten derneklerden biri olan GÜLDAM Dernek Başkanı Yücel Demir yaptığı açıklamada; “Bu mesele 2004 yılında gelen bir zarfla başladı” diyor, o dönem gelen planın üstüne saha çalışması bile yapılmamış bir plan olduğunu şu örnekle dile getiriyor Yücel; “Planda mahallemiz için 7 tane kütüphane belirlenmişti, sırf bu bile planın mahallelinin güncel ihtiyaçları, taleplerine ne kadar uzak ve yalnızca göstermelik sosyal alanlarla donatılmış bir plan olduğunu gösteriyordu bize” dedi. 

Gülsuyu Gülensu Güzelleştirme Derneği Başkanı Çetin Armutlu önemli bir düzeltme yaparak; “2004 yılında bu plan ‘yerinde dönüşüm’ olarak ifade ediliyordu. Yani bu mahallede yaşayanlar yerinden edilmeyecek ve dönüşüm bu şekilde gerçekleşecekti. 2010’lu yıllarda planın adı ‘kentsel dönüşüm’ oldu. Bizler o zamandan beri bunun yerinde dönüşüm olması noktasında ısrarlıyız” açıklamasında bulundu. 

2004 yılında açıklanan bu planla birlikte mahalle halkı üç gün içerisinde 7 bin dilekçe toplamış planlarının durdurulması için Büyükşehir Belediyesi'ne başvurmuştu.  Mahallede çeşitli bölgelerden toplamda 39 itiraz davası açılmış. Büyükşehir belediyesi gelen tepkiler üzerine birkaç değişiklik yaparak tekrar bir plan sunmuş ancak bu plana da tepki gelince tekrar plan rafa kalkmış.

GÜLDAM’dan Yavuz Akdeniz, “O dönem Büyükşehir ve ilçe belediyesi AKP elindeydi. İlçe belediyesi 2008’ de CHP’ye geçince insanlarda bu plana dair bir umut oluştu. O dönem Belediye Başkanı Mustafa Zengin’in başlattığı planı bugün Belediye Başkanı Ali Kılıç devam ettiriyor. 2004’te mahallede oluşan birliktelik tam da bu dönemlerde dağılmaya başladı. Çünkü insanlar CHP’nin daha demokrat ve halktan yana planlar uygulayacağını düşünüyordu” ifadelerine yer verdi. 

Mahalle halkından Abidin Sarı, “CHP ‘yerinde dönüşüm’ tabirini kullanıyor ancak somut olarak dönüşümlerin böyle olmadığını kentsel-rantsal dönüşüm olduğunu görüyoruz. Maltepe Belediyesi mahallede ileri gelen ailelere iş sağlayarak kendi çizgilerinde tutmaya çalışıyor. Mahalleliye bir milyonluk daireleri olacağının vaadi verilerek gözleri boyanıyor. Belediye başından itibaren hiçbir zaman halkta yana tutum almadı. İmar Kanunu belediye tarafından duyurulmamaya çalışıldı. İstanbul mahalleler birliği sayesinde bu kanundan haberdar olup harekete geçtik” dedi. 

Bir başka mahalle sakini Yusuf Ayhan, “Bizler bu planın mahallelinin mağdur edilmeyeceği şekilde uygulanacağına dair kaygı yaşıyoruz. Belediye kimseyi mağdur etmeyeceğiz diyor. Ama gerekli donatı alanımız olmasına rağmen hâlâ donatı alan kesintisi uygulanıyor. Bu süreçte mahalleden görüşmeleri gerçekleştiren ‘temsilci’ komisyonunu oluşturan arkadaşlar kendilerini ön plana çıkarmak için asıl meseleden uzaklaştılar. Gerekli bilgilendirmeyi yapmayıp mahalleyi temsil edemediler. Bu durumla ilgili muhtara soru sorduğumuzda ‘Ben seçtim komisyonu’ dedi. O günden beri muhtara gitmiyorum. Benim muhtarım yok. Bu temsilciliğin daha demokratik belirlenmesi lazım. Kaygılarımız devam ediyor” şeklinde konuştu. 

Anadolu-Yaşam Kooperatifinden Şirvan, “Yerinde dönüşüm meselesi çok önemli, ilk planla birlikte mahalleliye bu vadedilmişti. Kimse dönüşümün sonunda bu mahalleden istemeden ayrılmayacak, herkes yerine kalacaktı. Gelinen noktada bu mümkün değil. Mimar ve mühendisler planda bulunan ‘notlar’ bölümünde büyük bir oyunun döndüğünü söylüyorlar. Eğer plan bu şekilde olursa yerinde dönüşüm mümkün olmayacak. Bugünkü planda mahalleli için ne bir kreş, ne bir sağlık ocağı ne bir kadın dayanışma evi var" dedi. 

Kimsenin mağdur olmayacağı bir dönüşüm talebi 

2010 yılında mahallede çalışma yürüten bazı dernekler mahalle halkının taleplerini toplayarak “Mahallenin Anayasası” dedikleri 16 maddelik dönüşüm talep listesi hazırladı.

11 Ocak 2019’da planlar askıya alındı, 504 bireysel itiraz gerçekleşti. Muhtarlar itiraz etmezken dernekler itirazda bulundu. 139 gün sonra itirazlara cevap geldi  ve itirazlar ile ilgili görüşmeler başladığında aynı zamanda tapular dağıtılmaya başlandı.  

Planda temel karşı çıkılan noktayı açıklayan Yücel Yavuz, " “Donatı alan denilen alanda kalan komşularımızın transfer edilerek mağdur edilmeyecekleri söylenmişti. Donatı alanlarda kalanların diğer adalara transferlerinin nasıl gerçekleşeceği yazılı bir şekilde net olarak belirlenmediği için bunun belirlenmesini istedik. Karşılığında hep sözlü olarak beyanlar verildi ve belediyeye güvenmemiz istendi. Herhangi bir yasal düzenleme yapılmadı. Buna karşılık itirazlar geliştirmeye çalıştığımızda dernekler arasında anlaşmazlık çıktı. GÜLDAM dava açmak isterken Güzelleştirme Derneği dava açmaya yanaşmadı” dedi.

Bu süreçte GÜLDAM belediye ile yaptığı toplantıda mahallede yaşayanların hak gasbı yaşamayacağının yasal garanti altına alınmasını, donatı alanda kalanların transferinin nasıl gerçekleşeceğinin planda belirlenmesini ve yerinde dönüşümü sağlamayı garanti altına almaya çalıştı. Belediye gerekli düzenlemeleri yapacağını belirtmesine rağmen geri dönüş yapmayınca GÜLDAM derneği planın durdurulması ile ilgili dava açtı.

Dava açılış sürecinde Güzelleştirme Derneği yönetimi “İyi niyetle” meselelerin çözülebileceğini savunarak dava açılmasına karşı çıkmış. GÜLDAM Başkanı Yücel dava gerekçesini şöyle anlatıyor; “Bu mahallede 35 bin kişi yaşıyor, dönüşüm planıyla birlikte bu sayının 90 binlere varacağı söyleniyor, ne bir sağlık ocağı var ne bir kreş var planda. 35 bin insanın kaderi belediye başkanının iki dudağı arasında olamaz. Biz buna karşı çıkmak için dava açtık” açıklamasında bulundu. 

Güzelleştirme Derneğinin yönetimi değişince bir deklarasyonla geçmiş dönem dernek yönetiminin mahallelinin taleplerinin, ihtiyaçlarının karşısında duran tutumları teşhir edilmiş. Mahallede çalışma yürüten dernekler bu metnin altına imzalarını atarak “Artık belediyenin muhatabı bizleriz, Mahalle Meclisini sokak gönüllüleriyle birlikte yeniden kuracağız” dedi.

Bu süreçle birlikte dernekler arasındaki dava konusundaki anlaşmazlık da son bulmuş, yeni başkan Çetin ise “Bu plana göre belediye arsa sahiplerinden donatı alan adı altında oldukça büyük kesintiler yapıyor. Bunların neye göre belirlendiği, ne olarak değerlendirileceği belirsiz. Mahallemizde bir tane kütüphane yok, uzaktan eğitim döneminde mahalleli gençlerin bilgisayara, internete erişimi yok. Gençler uyuşturucu batağına düşmesinler istiyoruz, yerinde dönüşüm olsun ve herkesin yararlanabileceği alanlar açılsın istiyoruz mahallemizde. Mevcut plan bu noktalarda eksik olduğundan karşı çıkıyoruz. Bugün mahallemiz için ulaşım ve kreş talebiyle imza kampanyası düzenliyoruz” diyerek plana karşı çıktıkları noktayı özetledi.

Pandemi dönemi ile başlayan dayanışma ağları Maltepe’de de özellikle ekonomik yardımlarla başlayıp mahallede geniş bir ağ haline geldi diyen Anadolu-Yaşam Kooperatifinden Şirvan  “Marketlere askıda gıda uygulaması başlasın diye koliler bıraktık o dönem oluşturduğumuz bu ağ artık mahalle meclisi oluşumuna doğru ilerliyor. Sokak sokak dönüşüm meselesini de konuşuyoruz, deprem gibi beklenen felaketlerde nasıl yol izleyeceğimizi de” diyerek görüşlerini bildiriyor.

Belediyeler sorumluluk almalı 

Belediyeden destek beklediklerini söyleyen Yücel Yavuz son olarak,  "Maltepe belediyesi yaptığı imar planları ile herkesin bu mahallede yaşamasının yol ve yöntemlerini bulmak zorunda. Arsa payı küçük diye donatı alanında kaldı diye hiç kimsenin hakkı gasbedilmemeli bu sorunların cevabı gayet açık müteahhit eliyle değil kamusal bir dönüşümün hayata geçmesini Maltepe Belediyesinin Büyükşehir Belediyesinin sorumluluk almasını talep ediyoruz. Mahallenin mahallede kalacağı sağlıklı bir dönüşüm mümkün. Şu anda hem dava sürecimizi sıkı bir şekilde takip ediyoruz. Ayrıca İstanbul’da kentsel dönüşüm mağduru 56 mahalle ile mahalleler Birliği çatısı altında ortak hareket ediyoruz yaklaşık 2 yıldır süren Birlik çalışmalarımızda mahalleler sorunlarının çözümünde her bir mahalle birbirinden beslenerek bu süreçte kazanımlar elde etmeye çalışıyor büyükşehir belediyesi ile bu konuda bir çalışma yürütülüyor.

Mahallenin en önemli taleplerinden biri kreş. Mahallede çalışma yürüten Kadın Dayanışma Derneği Başkanı Tülin “Dönüşüm planında kreş yok, bunu dile getirdiğimizde belediye yetkilileri yer gösterin yapalım diyorlardı. Şimdi tam da dere yatağının üzerine kreş inşa ettiler, ruhsat bile alamadılar. Biz yerinde dönüşüm olmasından yanayız, bu mahallenin insanı mahalleyi terk etmeye zorlanmasın, mahalleye kreş, sosyal alanlar yapılsın” dedi. 

 Ali Kılıç: Türkiye dönüşümü Maltepe'den öğrenecek!