Hangi ev sahibi ne kadar vergi ödeyecek?

Geçen hafta "Kiraların bankadan ödenmesi bu yıl da beyanları artıracak" demiştik. Artışın tahminen ne kadar olacağını ise -İstanbul için- İstanbul Vergi Dairesi (İVD) Başkanı açıkladı. Mehmet Koç, kira gelirini beyan etmeyen gayrimenkul sahibi sayısını 200 bin olarak tahmin ettiklerini, hedeflerinin ise bu sayının yarısından (100 bin) gönüllü "yeni mükellef" olarak Mart'ın 25'ne kadar beyan almak olduğunu söylemiş.

Basında yer alan "Maliyeciler, konutları çat kapı ziyaret ederek kiranın vergisini araştıracak" şeklindeki haberlerin ise doğru olmadığını söyleyen Koç, teknolojiden yararlanarak, elektrik dağıtım (Ayedaş, Bedaş) şirketlerinden bilgi alarak, tespit ettikleri kişilerin cep telefonlarına mesajlar ileterek potansiyel 100 bin yeni mükellefi kazanacaklarını, (50 bin olursa bunun da başarı olduğunu) söylemiş.

100 bin yeni mükellef hedefi, teknolojiden yararlanılamayan önceki dönemlerde söylenmiş olsaydı, bunu gerçekçi bulmazdık açıkçası. Ancak gerek kiraların bankadan ödenme zorunluluğu, gerek gayrimenkul sahiplerinin abonesi olduğu elektrik dağıtım kurumlarından alınan bilgiler ve gerekse İVDB'nin "Geçmiş yıl kiraları sorulmayacak" güvencesi 50-100 bin yeni mükellef hedefinin ulaşılabilir olduğunu gösteriyor.
İVD Başkanı, açıklamalarında özetle şunu söylüyor. "Biz Maliye olarak kiralarla ilgili her türlü bilgiye ulaşabiliyoruz. Gelin kiralarınızı gönüllü beyan edin, biz tespit edersek geçmiş yıllar da dahil cezalı ödersiniz ve istisnalardan da (2.600 lira) yararlanamazsınız."

Bu durumda; geçmişte kira gelirini beyan etmeyen ve yüz binlerle ifade edilen potansiyel yeni mükellefin kafasında şu soru oluşacaktır. "Sonradan, geçmişteki kiralarımın sorulmayacağından nasıl emin olacağım?" "Geçmişi incelemeyeceğiz" mesajı ya da "2009 kiralarını beyan eden, inceleme sepetinden çıkar" sözü, incelemenin önünde bir engel değil tabii ki. Ancak "sözlü de olsa, bu da bir güvence, hiç yoktan iyidir" ve "Kaçış yok, belli ki bugün yarın kira gelirimi tespit edecekler" diyen vatandaş için, İVDB'nin çağrıları, beyanname vermeyi teşvik edecektir.

Götürü gider yöntemiyle ödenecek vergi
İVD Başkanı Koç'un "Biz 12'de bir vergi talep ediyoruz. Yani bir aylık kira talep ediyoruz" şeklinde bir açıklaması da mevcut. Aylık 650 TL ile aylık 1.150 TL arasında (İstanbul'da konut kiralarının birçoğu bu aralıkta) konut kirası elde edenler hakikaten de yıllık tahsil ettikleri kiralarının yaklaşık bir aylığını vergi olarak ödeyecekler. Ancak daha yüksek kiralarda, verginin bir aylık kiranın 1.5, hatta 2 katına çıktığı da görülmekte. (Ev sahibinin aylık 2.700 TL kira aldığı ev için ödenecek vergi; kiranın yaklaşık 1.5 katı= 4.060 lira.)

Aşağıdaki tablo, aylık/yıllık konut kira gelirindeki değişime göre ödenecek vergileri göstermekte. Bu tablo sınırlı sayıda kira örneği içermektedir. referansgazetesi.com internet adresinde ise 125 farklı konut kira geliri için ödenecek vergiler görülebilir. Konut kira geliri dışında beyannameye dahil edilmesi gereken (işyeri kira geliri, serbest meslek kazancı vb) gelirleri olanların ayrı bir hesaplama yapmaları gerekecektir. Tabloda götürü gider yöntemine yer verdik. Ancak gerçek giderlerinin, yüzde 25 götürü giderden daha fazla tutacağını düşünenler GV Yasası'nın 74 maddesinde yazılı belgeli gerçek giderlerini (sigorta, kredi faizi, bakım giderleri vb) götürü gider yerine tercih edebilirler.

Kira gelirinden dolayı beyanname verecek olan mükellefler, GV Yasası'nın 89. maddesinde yazılı olan ve ödenecek vergiyi azaltabilecek olan indirimleri de (özel sigorta prim ve katkı payları, bağış ve yardımlar, eğitim ve sağlık harcamaları) gösterilen sınırlar çerçevesinde beyanname verirken dikkate alabileceklerdir.
Ahmet Karabıyık/Referans