İnşaat patronlarının gözünden 2019!
İnşaat patronları 2019 yılına umutla bakıyor. İşte inşaat patronlarının gözünden 2019...
İnşaat patronları, yönettikleri şirketlerin 2019 yılı büyüme stratejilerini ve odaklandıkları başlıca yatırım alanlarını anlattı. İşte Para dergisinde yer alan o haber...
"Yurtdışı iş hacmimiz 20 milyar doların üzerine çıkar"
Mithat YENİGÜN / Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı
2018 ekonomimiz ve inşaat sektörü açısından zorlu geçmiştir. Tüm zorluklara rağmen 2019 yılına umutla girmek en büyük arzumuz. Ülkemizin ekonomideki olumsuz gidişatı değiştirme gücü olmuştur, yine vardır. Bu çerçevede ekonomimizde kısa soluklu kampanya ve teşvikler yerine ihtiyaç duyulan kalıcı önlemler ile yapısal reformların bir an önce gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Böylelikle orta ve uzun vadede genel ekonomiyle birlikte inşaat sektöründe de sürdürülebilir büyüme desteklenecektir. Firmalarımızın 1972'den bu yana üstlendikleri yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinin toplam rakamı, 375 milyar dolar büyüklüğe ulaşmıştır. ENR’ın dünyanın en büyük 250 müteahhidi listesinde, 2017‘de Türkiye 46 firma ile Çin'in ardından ikinciliğini korumuştur. Listedeki Türk firmaları pazar payında ise bir miktar düşüş yaşamıştır. Müteahhitlerimiz yurtdışında 2018’de Kasım sonu itibariyle 15.8 milyar dolar tutarında iş üstlenmiştir. Yıllık iş tutarımızın yakın zamanda yeniden 20 milyar dolar bandını aşmasını hedeflemekteyiz.
“Yeni bir rekor kırılacağına inanıyorum”
Doç. Dr. Feyzullah YETKİN / GYODER Başkanı
Gayrimenkul sektörü olarak, talep açısından zaman zaman dalgalanmalar yaşasak da konut en güvenli yatırım araçlarından biri olarak görülmeye devam ediyor. 2018 sonunda, konut satışında 2017 yılı rakamlarına yaklaşılacağına, 2019 yılında ise yeni bir rekor kırılacağına inanıyorum. 2018 yılının ilk dokuz ayı itibarıyla yabancıya konut satışlarının yüzde 58.5 artmasını sektör açısından önemli buluyoruz. Her ne kadar toplam satışlar içindeki yabancı satış payı oldukça düşük olsa da, özellikle 2018 yılında gerçekleşen satış adetlerinde önemli bir artış yaşandı. Bu eğilimin devam etmesi durumunda yıllık gayrimenkul yatırımları için gelen fon tutarının 5 milyar dolardan 10 milyar dolara çıkmasını, yüksek bir olasılık olarak değerlendirebiliriz. Daha önce olumsuz faktörlere karşı dirençli olduğunu kanıtlayan Türkiye ekonomisinin, orta-uzun vadede atağa kalkacağına ve eskisinden çok daha güçlü bir konumda olacağına inanıyorum. Milli ekonomimize katkı sağlayan gayrimenkul sektörümüz, 2019 yılı ve sonrasında da büyümeye ve gelişmeye devam edecektir.
“Elimizde 13 milyar TL'lik iş var”
Ziya YILMAZ / DAP Holding Yönetim Kurulu Başkanı
2018 sonunda konuk satışlarının 1.3/1.4 milyon adet arasında olacağını öngörüyorum. Bu ülkemizde konuta olan talebin, bunca faiz ve döviz baskısına rağmen ne denli organik olduğunu gözler önüne seriyor. 2018 başında Emlak Konut GYO’dan iki ihale aldık; Nişantaşı ve Çekmeköy projeleri. Bunların ödemelerini gerçekleştirdik. Şu anda proje çalışmaları devam ediyor. Faizlerin yüzde 25'lerin altına, doların da 5.3 seviyelerine inmesi piyasalara nefes aldırdı. Ben ekonomimizin normale döneceğine inananlardanım. 2019'u yeni projelerin başlayacağı, yeni arzların piyasaya çıkacağı bir dönem olarak değerlendiriyoruz. 2019, 2020 ve 2021 ise bizim için tamamen yatırım yılı olacak. Elimizde başlayacağımız yaklaşık 13 milyar TL'lik iş var. Ve bunu beş yıllık program içinde piyasaya arz edeceğiz. 2 milyar 150 milyon TL'lik de devam eden projelerimiz var ve bunları önümüzdeki iki yılda teslim edeceğiz. 2020 başı gibi Validebağ'ı, 2019'da Teras Kule'yi, 2020 sonu da Dap İzmir’i teslim edeceğiz. Bu projelerimizde de erken teslim geleneğimiz devam edecek.
“İhracattaki artışımız bilançolarımıza da olumlu yansıyacaktır”
Avni ÇELİK /Sinpaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı
2019 yılında, konut satış hedeflerimizi bir önceki yıla göre yüzde 22 artırarak hedeflerimizi belirledik. Sanayi tarafımızda ihracat birinci önceliğimiz. İhracattaki artışımız bilançolarımıza da olumlu yansıyacaktır. İhracatta pazarlama faaliyetlerimize hız verdik. Hem hedef pazarlarda hem de, gelişmekte olan potansiyel pazarlarda daha proaktif olacağız. Yapı grubumuzda da yatırımlarımız hız kesmeden devam edecek. Sanayi grubumuzda 2019 planımız ihracat omurgası üzerine oturtuldu. Bir önceki yıla göre ihracatımızı yüzde 31'den fazla artırmayı planlıyoruz. Global ölçekte, ticaret savaşları, ekonomideki yavaşlama dikkate alınınca FED'in 2019'da istediği faiz artışlarını yapamayacağını düşünüyorum. Bu sonuçla fon akışının hala gelişmekte olan ülkelere doğru olacağı görülüyor. Böylece gelecek yıl yüzde 2.5 dolaylarında bir büyüme, yüzde 15'in altına düşemez bir enflasyon, yılsonu itibariyle 5.90-6 TL bandında bir dolar kuru öngörüyorum.
"Sektör yeni bir başarı hikayesi yazacak"
Ziya Altan ELMAS / KONUTDER ve Sur Yapı Yönetim Kurulu Başkanı
Türkiye'deki gayrimenkul sektörü, 2018'de yaşanan tüm sıkıntılara karşın gücünü bir kez daha ispatladı. 2018 sonunda ise geçtiğimiz 10 yılın satış zirvesinin yaşandığı 2017 rakamlarına, 1 milyon 400 binlik satışa ulaşılması bekleniyor. Yabancıya konut satışında 2018'in sonunda 6 milyar doları yakalamak şaşırtıcı olmayacak. 2019'da 70 bin konutla 10 milyar dolara ulaşılması hedefleniyor. Ülke olarak bizi zor bir 2019 yılı bekliyor. Ancak güçlü siyasi idareye, Türkiye ekonomisinin derinliğine, iş dünyamızın zekasına, çevikliğine ve sektörlerle kol kola yürüyebilen bakanlıklarımıza güveniyoruz. 2019'da döviz kurları, enflasyon ve faizlerin daha makul seviyelere geleceğini ümit ediyoruz. Sur Yapı olarak, İstanbul'da 14 projemiz devam ediyor. Antalya'da da Türkiye'nin en büyük kentsel dönüşüm projesini hayata geçiriyoruz. 2019 yılı bizim için satış ve teslim yılı olacak. AVM tarafında verimliliğe ve müşteri memnuniyetine odaklanacağız. Enerjide ise 2019 yılında faaliyette olan RES projelerimizin kapasite artırımına odaklanacağız. Enerji sektöründe, güneş enerjisine yatırım yapabiliriz.
"Erbil, Bağdat, Almanya ve Çin'de ofis kuracağız"
Erhan BOYSANOGLU/ Mesa Yönetim Kurulu Başkanı
2019'da sektörde ayakta kalabilmek için doğru planlama önemli olacak. Teslimlerin zamanında gerçekleştirilmesi ve sözleşmelere uygun hareket edilmesi önem kazanıyor. Bu dönemde kredi kullanımının şart olması sebebiyle eldeki karın büyük bir kısmı bunun için harcanacak olsa da bu durum gelecek zamanlara yatırım olarak değerlendirilmelidir. Özellikle vurgulamak isterim ki; şu anda konut almanın tam zamanı. Parası olan için de en iyi yatırım dönemi. Mevduata para yatırdığınızda paranın değerini korumuş oluyorsunuz. Ama eldeki sermayeyi konut alarak değerlendirdiğinizde bugün metrekaresi 5 bin liradan konut alan birisi 2 sene sonra yani 2020'de aynı konutu metrekaresi kesinlikle 11-12 bin liradan aşağıya satmaz. Bütün mesele bitirilebilecek projelere yönelmekte yatıyor. MESA olarak bizim 2019 için planımız, olanı korumak olacak. Bunun yanı sıra 2019'da MESA olarak yabancı yatırımcıyı hedefleyen stratejilere ağırlık vermeyi planlıyoruz. Erbil, Bağdat, Almanya ve Çin'de ofisler kurarak konut ve ofis satışlarımıza bu ülkeleri dahil etmeyi planlıyoruz.
"Demografik yapımız inşaatın durmasına müsait değil"
Erden TİMUR/ Nef Yönetim Kurulu Başkanı
Yabancıya ilk 10 ayda 30 bin 431 adet ev satıldı. Bu rakam geçen yılki toplamın çok üzerinde. İlk 10 aylık kıyas yaparsak geçen senenin yüzde 70 üzerindeyiz. Yıl sonunda rakamın 40 bini bulacağını öngörüyoruz. Nef olarak geçen yıla kadar yabancıya satış oranımız yüzde 2 seviyelerindeydi. Bu oran ilk 10 ay itibariyle yüzde 10'u aşmış durumda. Bu sene Aralık itibariyle Nef olarak yabancıya 405 adet konut satışı gerçekleştirdik ve 293 milyon yabancıya satış cirosuna ulaştık. 52 farklı ülkeye satış yapıyoruz. Geçen sene yaklaşık 5 milyar dolar tutarında konut yabancıya satılmıştı. Bu rakamın yarattığı net döviz girdisi etkisi yaklaşık 20 milyar dolar tutarında ihracata denk geliyor. Yeni teşvik ile yabancıya konut satışının 15 milyar dolarlık seviyeye yükseleceğini ve bunun 60 milyar dolarlık ihracata denk gelen döviz girdisi yaratacağını düşünüyoruz. Hedefimiz 2023'te 10 ayrı metropolde olmak. 2019 yılında da Avrupa ve ABD'de beş ayrı lokasyonda Nef projesi göreceksiniz. 2019 yılında uzun zamandır beklenen Nef Ortayaka'yı lanse edeceğiz.
"Harçlardaki indirim sürmeli"
H. İnanç KABADAYI / Ege Yapı Yönetim Kurulu Başkanı
2019 sadece Türkiye için değil tüm dünyada çok önemli bir yıl olacak. Ülke ekonomimize güç kazandıracak kampanyaların devam etmesini ve tapu harçlarındaki indirimin 2019 yılı sonuna kadar sürmesini bekliyoruz. Hayata geçireceğimiz gayrimenkul geliştirme projelerimiz dışında, taahhüt iş modeli projelerimizden olan Maslak Square'i tamamlayacağız. 2018'de lansmanlarını gerçekleştirdiğimiz Cer İstanbul ve Çamlıyaka Konaklarında inşa faaliyetleri 2019'da da devam edecek. Beyoğlu ve Çekmeköy’deki ikinci projemizin ürün geliştirme çalışmaları devam edecek. Ataşehir'de kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında 50 dönüm üzerinde bir alan için imzaları topladık. 2019 yılında iki yeni projemizin lansmanını yapmayı planlanıyoruz. Merkez Bankası'nın 2018 Kasım Ayı Beklenti Anketi sonuçlarına baktığımızda, 2019 yılı için dolar kurunun 6.50 civarlarında seyredeceğini ve 2019 yılsonu enflasyonun da yüzde 16 civarında olacağıdır. Piyasalarda başlamış olan dengelenmenin 2019 yılında da devam edeceğini öngörüyoruz.,
"Yeni projeler geliştirmeye devam edeceğiz"
Mehmet OKAY / Ant Yapı Yönetim Kurulu Başkanı
Uluslararası alanda en çok iş yapan 86 müteahhitten biri konumunda bulunuyoruz. Yurtiçinde yıl içinde faaliyetlerimiz hem taahhüt hem de proje geliştirme şeklinde devam ediyor. Yılbaşında Çamlıca'da bulunan Antwell Life Çare Residence'ın lansmanını gerçekleştirdik. Projeyi 2019 ortalarında teslim etmeyi hedefliyoruz. Bu yıl ortalarında başladığımız Bodrum’daki Anthaven projemiz turizm ve konut birimlerinden oluşuyor. 162 konutluk projemizi 2020 yazında teslim etmeyi planlıyoruz. Bunların yanında Galataport projesinde taahhüt şeklinde çalışıyoruz. Bu işlerimizin toplam tutarı 200 milyon dolar. Yurtdışında ise Rusya, İngiltere ve Amerika'da çalışıyoruz. Ayrıca üç adet projede yaklaşık 300 milyon dolar değerinde proje geliştirme işleri yapıyoruz. İngiltere'de yaklaşık üç yıldır taahhüt ağırlıklı faaliyetlerde bulunuyoruz. Üç projede 185 milyon dolarlık işlerimiz devam ediyor. 2019’da yurtiçinde başladığımız proje geliştirme işlerini zamanında teslim edip, ülkenin konjonktürüne göre elimizde bulunan konut stoğunu eriterek, arsalarımız üzerinde yeni projeler geliştirmeyi hedefliyoruz.
“2019'da daha az konut üretilecek"
Melih TAVUKÇUOĞLU / Anadolu Yakası inşaat Müteahhitleri Der. Bşk.
2019 yılının gayrimenkul sektörü açısından geçmiş yıldaki rekorlara göre daha durağan bir yıl olmasını bekliyoruz. Verileri incelediğimizde, 2019'da daha az konut üretilecek. Konut üreticileri ellerindeki konut stokunu eritmeye çalışacaklar. 2019 yılında sektörümüzün bir an önce arz/talep dengesine uygun konut projeleri geliştirip satmaları gerekiyor. Birçok firma, son iki yıldır olduğu gibi Ankara, İzmir, Bursa gibi şehirlerde konut projelerine ağırlık verecek. Yabancıya konut satışı da turizmin şahlanması ve yabancıya vatandaşlık hakkının 250 bin dolara düşmesiyle birlikte 2019’da yaklaşık 60 bin bandını görecektir diye düşünüyoruz. Bütün sektörlerde olduğu gibi kendi sektörümüzde de doların düşmesi ya da çıkmasından ziyade sabitliği bizler için daha önemli. Ne yazık ki, inşaat girdilerinin birçoğu dövize endeksli; bu da inşaat maliyetlerimize yansıdığı için bir noktadan sonra konut satış fiyatlarımıza yansıtmak durumunda kalıyoruz. Temennimiz doların 5.40-5.50 bandında sabitlenmesi yönünde. Ancak yüksek enflasyon 2019’da da devam edecektir.
“Talebin canlanmasını bekliyoruz"
Hasan RAHVALI / Ağaoğlu Şirketler Grubu Murahhas Azası
2019 yılında önce talep canlanması ve sonra fiyatlarda kısmi bir artış bekliyoruz. Ağaoğlu Şirketler Grubu olarak bugüne kadar birçok referans proje geliştirdik; 2019 yılında da gayrimenkul ve yenilenebilir enerji alanlarında yatırımlarımıza devam edeceğiz. Hali hazırda satışı devam eden projelerimiz ile birlikte Bodrum'un en büyük arazisinde, 12 milyon metrekarelik bir alanda dünyanın ilgisini çekecek bir proje geliştiriyoruz. Bodrum projemizle üst gelir grubu standartlarında bir projeyi orta gelir grubuna erişilebilir fiyatlardan sunacağız. Kısaca projemizi erişilebilir lüks bir proje olarak tanımlayabiliriz. 2019 sonu için enflasyon beklentisi yüzde 15 olarak ilgili kurumlar tarafından açıklandı. Büyüme beklentisine gelecek olursak yine yabancı fınans kuruluşları da dahil 2019 yılı için yüzde yaklaşık yüzde 2.5’iar civarında tahminler var. Bizim beklentimiz yüzde 4 civarı bir büyüme olacağı yönünde. ABD kurunda beklentimiz 2019 yılsonu için 6.50, Euro’da ise 7.20 seviyelerinde olacağı yönünde.
“Kurlar ve faizler normal seyrine döner”
Haluk HASANOĞLU / Hasanoğlu Şirketler
Yerel seçimlerin ardından özellikle ikinci çeyrek sonrasında dolardaki hareketlilik ve faiz oranlarının normal seyrine geleceğine inanıyoruz. Yeni düzenlemeler ve kalıcı teşvikler için atılacak yeni adımların da etkisiyle, tüketiciler ve yatırımcıların önümüzdeki yıl yatırım planlarını hayata geçireceğini öngörüyoruz. 2019 yılı yatırım planlarımız arasında dört yeni proje var; bu projelerin iki tanesini Ispartakule'de özel mülkümüzde inşa etmeyi planlıyoruz. Aynı zamanda Bahçekent’te de iki ayrı arsa yatırımımız bulunuyor ve bu yatırımlarımız üzerinde 2019'da proje geliştirmeyi düşünüyoruz. 2019 yılının fırsat yılı olacağını düşünüyoruz. 2019 yılı öngörümüz Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası anketine katılan ekonomistlerin beklentileri ile benzerlik gösteriyor. Bu yıl yüzde 3’lük bir büyüme beklentimiz bulunuyor. Enflasyon beklentimiz ise yüzde 17 ile yüzde 18 arasında değişiklik gösteriyor. Kurda ise dolar/TL paritesinin 5.5 civarlarında, Euro/ TL paritesinin ise 6.4 dolaylarında olmasını bekliyoruz.
“Faizlerin düşmesi sektörü hareketlendirecek"
Özen KUZU / Kuzu Grup Yönetim Kurulu Üyesi ve CEO'su
"Türkiye için kazanç vakti” kampanyasının 2019 yılında da devam etmesini sektör olarak bekliyoruz. Bu tarz kampanyaların sektöre artı etkilerini geçmişte de gözlemledik. Kampanyalar ve teşviklerle birlikte 2019'da piyasaların beklenen seyrine geleceğine inanıyoruz. Bununla birlikte bankaların yüksek konut kredisi faiz oranları konut satışlarında sektörümüz adına büyük sorun oluşturuyor. En düşük yüzde 2, en yüksek 3.10 seviyesini gören faiz oranları, yatırımcıyı zorluyor. Konut kredi faizlerinin l'in altına düşmesinin sektörümüzü hareketlendireceğine inanıyorum. 2019'da bankaların bu konuda elini taşın altına koymasını sektör olarak bekliyoruz. Resmi Gazete'de yayınlanan Türk Vatandaşlığı Kanunu Uygulaması, 2019'da piyasaları olumlu etkileyecektir. Bu düzenlemeyle ülkemize olan ilgi artacaktır. Konut satışlarında KDV oranlarının yüzde 18'den yüzde 8'e düşürülmesi, tapu harçlarının da yüzde 4'ten yüzde 3'e indirilmesi gibi gelişmelerin 2019'da da devam etmesini sektör olarak bekliyoruz.
“Eski parlak günlere geri döneceğiz"
Abdüssamet BAHADIR / Bahaş Holding YK Başkan Yardımcısı
2019 yaşanan geçici sıkıntıların geride kaldığı, tüm iş kolları olarak daha iyi işlere imza attığımız bir yıl olacak diye düşünüyoruz. Esenyurt’ta toplam bin 683 konut ve 121 ticari üniteden oluşan projemiz Meydan Ardıçlı'yı ve Gaziosmanpaşa'da yapımı devam eden birinci etabı 400 konut 66 ticari üniteden oluşan kentsel dönüşüm projemiz GOP Plevne’yi tamamlamak öncelikli hedefimiz. Kentsel dönüşüm alanında Üsküdar’da geliştirdiğimiz projenin çalışmalarına başlamayı planlıyoruz. Bunların yanı sıra çeşitli il ve ilçelerde proje geliştirme çalışmalarımız devam edecek. 2019 yılında özellikle yurtdışı projelere yöneleceğiz, hem müteahhitlik hem de proje geliştirici olarak farklı projelere bakacağız. Hükümetimizin açıkladığı eylem planları ile birlikte 2019 yılının son çeyreğine doğru Türkiye, eski zamanlardaki parlak günlerine geri dönecektir. Devletin tahminlerine yakın tahminler düşünüyoruz. 2019 yılında enflasyonun yüzde 15-16.9, büyümenin yüzde 3.1-3.5, doların 5-5.50 ve Euro'nun da 5.80-6.20 arası olacağını tahmin ediyoruz.
“Dengelerin yerine oturduğu bir yıl olacak"
İhsan ÇUHALIK / İnsay Yapı Yönetim Kurulu Başkanı
İnşaat sektörünün canlanması ve sağlam bir zemine oturması için bir takım yasal düzenlemeler üzerinde çalışıldığını biliyoruz. Bunların başında inşaatta yeterlilik ve bina tamamlama sigortası konuları bulunuyor. Uygulanabilirse teminat veya bina tamamlama sigortası ile kentsel dönüşüm projeleri de garanti altına alınacak. İnşaat sektörü bu işi bilenlerin elinde daha emin şekilde faaliyet gösterecek. 2019'un iç ve dış dengelerin oturduğu daha istikrarlı bir yıl olmasını temenni ediyoruz. 2018 itibariyle Pendik'te hayata geçirdiğimiz Ondörtüç Pendik projemizde teslimler başladı. Yeni yılla birlikte satışlarımızı tamamlayıp yeni yatırımlara start vermeyi planlıyoruz.'2019'da yine Pendik'te iki adet ve Sarıyer'de bir adet olmak üzere toplam üç yeni projenin yapım çalışmalarına başlamayı hedefliyoruz. Şimdi olduğu gibi 2019’da da yatırımlarımıza devam edeceğiz. 2019 yılına dönük enflasyon öngörümüz yüzde 18, dolar kuru öngörümüz 5.75 ve büyüme beklentimiz yüzde 3.5 düzeylerinde.
“Potansiyel gördüğümüz Çengelköy'e odaklandık"
Ergin BAYRAM / Omran İnşaat Genel Müdürü
Omran İnşaat olarak Türkiye pazarına büyüme hedefiyle girdik ve ilk büyük konut projemiz 'Kasr-ı Âlâ'yı İstanbul'un gözde semtlerinden Çengelköy'de hayata geçirdik. Proje inşaatına başladık. Önümüzdeki yıl öncelikle bu projemizi tamamlayarak teslim edeceğiz. İlk etapta kendimize seçtiğimiz bölge ise potansiyel gördüğümüz İstanbul'un en kıymetli lokasyonlarından biri Üsküdar Çengelköy oldu. 'Kasr-ı Âlâ'yı burada hayata geçirdik. Ardından ’Kasr-ı-Derya' ve 'Kasrı-Ahsen' projelerini de yine bu bölgede hayata geçireceğiz. Biz Türkiye'de marka olmayı hedefledik ve bunun için kalıcı olan yatırımlarımızı sürdüreceğiz. 2019'da ekonomideki geçmiş yıllardaki oluşan yaraların sarılacağını ve ekonominin düzenli olarak büyüyeceğini düşünüyorum. Enflasyon da yılsonuna doğru tekrar tek haneli rakamlara düşecektir. Dolar kurunun 5-6 TL arası, Euro kurunun ise 6-7 TL arası seyredeceğini tahmin ediyoruz.
“Yabancıların yatırımlarında artış var"
Süleyman ÇETİNSAYA / Artaş İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı
2018 bizim için oldukça hareketli geçti. Bu yıl 4 projede toplam 2 bin 534 adet konut teslim ettik. 2018'e inşaat sektörü genelinde baktığımızda döviz kurları ve kredi faiz oranlarındaki dalgalanmaların etkilerini görüyoruz. Konut satışlarında geçtiğimiz yıla kıyasla genelde bir düşüş yaşandı. Kurlardaki dalgalanmalarla konut yatırımı yapan yabancıların sayısı arttı. Burada yabancı yatırımcılara tanınan vatandaşlık hakkı için minimum yatırım tutarının 250 bin dolara çekilmesi de etkili oldu. Öte yandan KDV oranları ve tapu harçlarında sağlanan indirimlerin olumlu dönüşlerini gördük. Bulunduğumuz piyasa ortamına kıyasla memnun edici bir satış grafiği yakaladık. 2019'un ekonomimiz ve sektörümüzün satış rakamları açısından bir toparlanma yılı olacağı kanaatindeyim. Artaş İnşaat olarak yeni yılda Yamanevler projemizin inşa çalışmalarını sürdürürken Avrupa Konutları Arıcılar , projemize de başlayacağız. Ayrıca Tema İstanbul Bahçe'de inşa çalışmalarımızı tamamlayarak bu projemizi teslim etmeyi planlıyoruz.
“Yabancılara yapılan satışlar rekor kırdı"
Bahattin UÇAR / Invest İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı
2018 gayrimenkul sektörü açısından kur dalgalanmalarının getirdiği bir yavaşlamayla geçti. Maliyetlerde oluşan artışın yanı sıra döviz kurlarındaki hareketlilik konut satışlarını azalttı. Hareketliliğin azaldığı bir dönemde kendi projelerimiz tarafında tablo memnun ediciydi. Hükümetin yaptığı çalışmalar sektörde hareketlilik sağladı. KDV ve tapu harcı oranlarının düşürülmesinin yanı sıra yabancı yatırımcıların 250 bin dolar değerinde gayrimenkul alımlarında tanınan vatandaşlık hakkı da satışlara ciddi katkı sağladı. 2018, yabancıların gayrimenkul atımında rekora imza atılan bir yıl oldu. Hükümetimizin desteğine ek olarak müteahhit firmalar olarak bizler de üzerimize düşen görevi yerine getiriyoruz. Invest İnşaat olarak Ayazağa, Küçükçekmece ve Güneşli'de yatırımlarımız sürüyor. Güneşli ve Küçükçekmece’deki projelerimizde inşa çalışmalarımızı tamamlamak üzereyiz. Satışlarda yaşanan düşüş sektörün dinamiklerini sarsacak bir etkiye sahip değildi. Bununla birlikte 2019'un sektör açısından çok daha aktif geçeceğine inanıyorum.
“Büyümede gayrimenkulün yeri gözden kaçırılmamalı"
İbrahim MAASFEH / Akzirve Gayrimenkul CEO'su
2018, genel itibariyle Türkiye ekonomisinde dalgalanmaların yılı oldu. Bundan konut sektörü de etkilendi. Ancak ekim ayma geldiğimizde ciddi bir hareketlenmeye tanık olduk. TÜİK'in ekim verilerine göre, bir önceki yılın aynı ayına oranla konut satışları yüzde 19.2 artarak 146 bin 536 oldu. Yıllık gayrimenkul satış raporlarını incelediğimizde, Türkiye'de her yıl konut satış sayısının artığını görmüştük. Fakat 2017’nin ilk yarısında 654 bin konut satışı gerçekleşirken, 2018'in ilk yarısında 646 bin konut satışı oldu. Ekim ayında satılan konut sayısı 2017'nin aynı ayına göre yüzde 134.4 artışla 6 bin 276’ya ulaştı. 2018, bizim için çok iyi geçti. Türkiye ekonomisi, 2018 yılının ilk çeyreğinde yüzde 7.4 büyüdü. Bu büyüme performansı içinde gayrimenkulün yeri de gözden kaçırılmamalı. Gayrimenkul sektöründeki büyüme, 2018'i,n ilk çeyreğinde yüzde 6.9 oldu. Büyüme oranının 2019'da daha fazla olacağını öngörüyorum. 2019 planlarımız arasında Topkapı projemizin lansmanını iyi bir performansla tamamlamak. Sırada projemizin ilk etap teslimlerini tamamlayıp ikinci etabın satışı bitirmek var.
“Yılın verimli geçeceğine inanıyorum"
Murat GOLDŞTAYN / RE/MAX Türkiye Bölge Direktörü
Kendi işini kurarak profesyonel gayrimenkul pazarlama ve danışmanlık hizmetleri sunmak isteyen girişimcilere önemli fırsatlar sağlayan Re/Max Türkiye olarak, 2019 yılının son derece verimli geçeceğine inanıyoruz. Gayrimenkul sektöründeki dönemsel durgunluğun aşılmasına yönelik olarak gerek sektör oyuncularının gerekse devletin aldığı önlemlerin ve düzenlenen kampanyalar son derece yararlı oldu. Önümüzdeki yılda, toplam tapu işlemlerinde yüzde 2-yüzde 2.5'lik bir büyüme bekliyorum. Ayrıca, yabancıların alımları ile sektörün daha da hareketleneceği düşüncesindeyim. Sektörde iniş ve çıkışların yaşandığı 2018 yılında yüzde 25-30 oranında büyüyerek 43 ilde 275'ten fazla franchise şubeye ulaşmayı başardık. 2019 yılında 55 yeni franchise vermeyi hedefliyoruz. TL'nin kıymetini korumaya yönelik olarak alınan önlemleri destekliyoruz. Yıl içinde aldığımız bir kararla, girişimcileri de desteklemek üzere kur sabitlemesi yaptık. Şu anda tamamen TL olarak işlem yapıyoruz ve portföyümüzü sadece TL bazında satış ve kiralamaya sunuyoruz.
“Sektörün geneli beklentilerde temkinli"
Kemal ŞAHİSMAİLOĞLU / Makyol İnşaat Genel Müdür Yardımcısı
Özellikle inşaat sektörüne sağlanan geçici teşviklerle konut alanındaki kampanyalar ve finansman tarafında sağlanan kolaylıkların 2019 yılında da sürdürülebilir olması, iç piyasaya ve yabancı yatırımcıların ülkemizi tercih etmesinde olumlu etki yaratacaktır. Tamamı Makyol Gayrimenkul'ün kendi arazisi olmak kaydıyla toplam 2.5 milyar TL değerinde arazi stokumuz bulunuyor. Gelecek yıl ilk yatırımı Büyükçekmece Gölü manzaralı 120 dönüm arazi üzerinde gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Ardından orta vadede Beylikdüzü ve Esenyurt'ta yeni açılan İstanbul Havalimanı’na yakın konumdaki arazilerimiz üzerine proje geliştirmek için çalışmalarımıza başlayacağız. Gayrimenkulde yaşanan dalgalanma sebebiyle sektör geneli, 2019'yılı beklentilerinde daha temkinli. Oluşturulan geçici teşviklerle konut alanındaki kampanyalar ve finansman tarafında sağlanan kolaylıkların fiyat dengesinde yaratacağı olumlu etki, piyasadaki hareketlenmeyi de artıracaktır. Bunun özellikle oturumcu kitle düzeyine hitap eden projelerde yavaşlayan stok erime hızına etkisi olumlu olacaktır.
“Bekle-gör yaklaşımı ikinci yanda biter"
Nimetullah KAYA / Şua İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı
2018'de inşaat maliyetlerinde yaşanan artışlar, mümkün olduğunca fiyatlara yansıtılmadı. Aksine cazip kampanyalar geliştirilerek sektörün, genel ekonominin, istihdamın ve tüketicilerin yararına olacak her türlü adım atıldı. 'Türkiye İçin Kazanç Vakti kampanyasının etkisiyle Ekim 2018'de tüm zamanların en yüksek aylık konut satışı gerçekleşti. Yerel seçim süreçlerinin tamamlanması ve dolar ile faiz oranlarındaki normalleşmenin etkisiyle özellikle 2019'un ikinci çeyreğinden sonra sektörün büyüme grafiğini artırması öngörülüyor. Enflasyonla mücadele için gerçekleştirilen çalışmalarla birlikte açıklanan enflasyon hedeflerinin hayata geçirilmesi durumunda, Türkiye ekonomisinin olumlu yönde seyredeceğini ve bu seyrin inşaat sektörüne de pozitif katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Yeni düzenlemeler ve kalıcı teşvikler için atılmaya devam edecek adımların etkisiyle şu anda bekle-gör yaklaşımı içinde olan tüketicilerin ve yatırımcıların 2019'da özellikle de seçim döneminden sonra harekete geçeceğini öngörüyoruz.
“Kampanyalar satışları hızlandırdı"
Rıza ERKANLI / Erkanlı Holding Yönetim Kurulu Başkanı
Ülkemiz gayrimenkul sektöründe son dokuz ayda 1 milyon adetlik konut satışı gerçekleştiği görülüyor. Geçen yılı 1.4 milyon adet ile kapatmıştık. Bu yıl da 1.4 milyon adeti aşacağımızı tahmin ediyorum. Toplam 1.4 milyon adetlik konut satışının 30 bin adetinin yabancılara gerçekleştirildiğini görüyoruz. Rakamlara baktığımızda yabancı satış oranının, toplam satışa oranla oldukça az olduğu ortaya çıkıyor. Türkiye geçen yıl yabancı konut satışından 4.6 milyar dolar gelir elde etti. Son dönem inşaat sektörüne verilen teşviklerle gayrimenkul geliştirme firmalarının kamunun desteğiyle gerçekleştirdiği düşük faizli kampanyalar, satışları hızlandırdı. Sektörün, söz konusu teşviklerle yılı iyi rakamlarla kapatacağı görülüyor. Biz fırma olarak Öğrenci Evleri'ne konsantre olduk. Şu anda bu alanda üç projemiz bulunuyor. Bu alana odaklanarak öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayan, sosyalleşmesini sağlayan hatta ihtiyacın da ötesine geçen projeler gerçekleştirmek için kolları sıvadık.
“İndirimler sektöre olumlu yansıdı"
Makbule Yönel MAYA / TSKB Gayrimenkul Değerleme A.Ş. Gn. Md.
Özellikle konut satışlarındaki yavaşlamada 14 Mayıs itibarıyla başlayan ve temmuz ayının ilk haftasına kadar devam eden konut kredisi faiz oranlarındaki indirimin, olumlu yansımalarını gördüğümüzü ifade edebiliriz. Nihai tüketiciye sağlanan bazı teşvik ve kampanyaların bitiş döneminde satışlar dönemsel olarak hareketlilik kazansa da bireysel tüketicinin ipotekli gayrimenkul aliminin önemli derecede azaldığı bir yıl olmuştur. Yabancılara yapılan konut satışları ise, döviz bazında gayrimenkul fiyatlarında azalma ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına geçiş için gereken asgari taşınmaz satın alım bedelinin düşürülmesiyle birlikte yıl içinde artış trendi devam etti. Teşvik ve kampanyaların gayrimenkul sektöründeki itici gücü de dönemsel olarak daha fark edilir bir hale gelmiştir. 2019 yılında bu teşvik ve kampanyaların son bulması ve konut kredisi faiz oranlarının yükselme trendinin sürmesi ile talepteki daralmanın devam etmesi muhtemel bir durum olarak karşımıza çıkacaktır.
"Sektör 2019'a iyi bir başlangıç yapabilir"
Mustafa Hakan ÖZELMACIKLI / Altın Emlak Firma Sahibi
2018 yılının üçüncü çeyreğinde, ülkemizin ekonomik sınavı hala devam ediyor. Özellikle döviz ve kredi oranlarındaki dalgalanmalar, gayrimenkul, bankacılık ve sermaye piyasasına doğru yöneldi. Bu süreçte, dövizin seyri nedeniyle, yabancılara yapılan satışlar ve bunların artışları aslında sektörü için bir umut oldu. Gayrimenkul sektörü Türkiye ekonomisinin lokomotifi niteliğinde olan sektörlerin başında geliyor. Son dönem gayrimenkul sektöründe baş döndüren gelişmeler yaşandı. Tapu harçlarının düşmesinden, imar barışına, değişen faiz oranlarından, inşaat firmalarının kampanyalarına, Online tapu işlemlerinden, KDV oranlarındaki düzeltmelere kadar birçok yeni gelişme sektörümüzü hızlı bir değişimin içine soktu. 2019 yılında da bu gelişmelerin etkileri görülmeye devam edecek. Özellikle imar barışı bedellerinin yatırılacak ve sonrasında da bazı yapıların kat mülkiyetine geçmesi ile yeni kredilendirilebilir arzlar piyasada yer almaya başlayacak. Eğer faizlerin düşürülmesi ile kredi oranları aşağı çekilebilirse sektör 2019 yılında iyi bir başlangıç yapabilir.
"Fark oluşturan projeler geliştiriyoruz"
3S Kale Yönetim Kurulu Başkanı Sema GÜRÜN
Her yıl yeni bir gayrimenkul projesi geliştirmek için yatırımlarımıza devam ediyoruz. Gayrimenkul alanında katma değer sağlama ve bu sayede ülke gelişimine destek verme vizyonuyla seçkin, fark oluşturan projeler geliştiriyoruz. Gayrimenkul sektöründe hayata geçirdiğimiz 3S Firuze Konakları’nın ardından, Topkapı projemiz için de hassasiyetle çalışıyoruz. Yaklaşık 30 bin metrekare satılabilir alanda cadde mağazaları, ofis katları ve 236 daireden oluşacak projedeki ciro hedefimiz 300 milyon TL düzeyinde. 3S Kale Topkapı projesi metrobüs ve hafif raylı sistemler gibi toplu ulaşım araçlarına yakın konumda ve holdingin kendi arazisi üzerinde inşa edilecek. Yeni Yüzyıl ile İstinye Üniversiteleri arasında konumlandırılan 3S Kale Topkapı projesi şehir ve deniz manzarasına sahip olacak. Tamamladığımız projeler arasında 136 konutluk Kale Özgür Evler, 1463 konut ve 42 mağazasıyla Kale Kent, Fenerbahçe'de kentsel dönüşüm projelerimiz ve son olarak Firuze Konakları bulunmaktadır. 2019 yılı ve daha sonraki yıllarda da yatırımlarımıza devam edeceğiz.
"Emlakta alırken kazanma dönemi başladı"
Emre ERŞAHİN / Tapu.com Kurucu Ortağı
Ülkemizde her zaman gayrimenkule olan ihtiyacın süreceğine inanıyorum. Türkiye'de yatırım amaçlı alım yapan önemli bir kitle mevcut. Ülkemizde tapu sahibi olmak gelecek güvencesiyle eş tutuluyor. Faizlerin artması her sektörü etkilediği gibi emlak piyasalarında da etkisini gösteriyor. İpotekli satışların düşmesinin sebeplerinin başında faiz artışı geliyor. Satış rakamlarından nakit parayla alım yapan bir kesimin piyasaya çıktığını söylememiz mümkün. Eskisi gibi değer artışıyla, satarken kazanma dönemi bir süre için bitti. Artık emlakta "alırken kazanma dönemi" başladı. Günümüzde, alıcının gayrimenkulu satın alırken bir fırsat yakaladığını matematiksel olarak görmesi gerekiyor. Aksi halde alıcı safın alma kararını erteliyor. Fırsat maliyetlerini düşünerek hızla nakde dönmek isteyen gayrimenkul sahipleri yapmış oldukları indirim ve benzer düzeltmelerle alıcılara kazançlı çıktığını hissettirecek fiyatlar belirlemeye başladı. Biz de buradan yola çıkarak oluşan bu fiyat dengelenmesiyle gayrimenkulun cazip bir yatırım alternatifi olacağı bir 2019 öngörüyoruz.
"Önceliğimiz yurtdışı pazarlar"
Serdar URFALILAR / URTİM Yönetim Kurulu Başkanı
2018’i başarılı bir performansla tamamladık. 2019 hedeflerimiz arasında ana iş kolumuz olan inşaatların yanı sıra, dünyanın birçok ülkesinde yoğun olarak endüstriyel tesisler, rafineriler ve santraller ile de çalışmaya devam edeceğiz. Türkiye'de Socar’ın Star Rafinerisi başta olmak üzere İzmit Tüpraş Rafinerisi, Çanakkale Çan Siemens Doğalgaz Dönüşüm Tesisi ile Cenal [Cengiz-Alarko] Karabiga Termik Santrali ve TANAP (Trans Anadolu] Doğal Gaz Boru Hattı projelerinin onaylı tedarikçisi olmanın yanı sıra, yurtdışında da pek çok endüstriyel tesis projesinde kalıp ve iskele sistemleri konusunda ana tedarikçi olarak yer aldık. Bunlardan birkaçını Üstay İnşaat’ın yaptığı Azerbaycan Socar Poiymer HDPE Projesi, Rönesans İnşaat’ın Rusya'daki Sibur Zapsib Projesi ve yine Rusya'da Rönesans İnşaat'ın Yamal LNG Projeleri, İsrail'deki Siemens'in Ashalim Projesi, Enka İnşaat'ın Irak Besmaya Enerji Santrali, Rönesans İnşaat'ın Türkmenistan Aşgabat Gas to Gasoline projeleri olarak sayabiliriz. 2019'da bu sayıyı daha da arttırmayı hedefliyoruz. 2019'da önceliğimiz yurtdışı pazarlar olacak.
“Frene basmadık, yatırımlara devam ediyorum"
İbrahim BABACAN / Babacan Holding Yönetim Kurulu Başkanı
İnşaat, müteahhitlik ve gayrimenkul alanlarıyla enerji ve turizm sektörlerinde yatırımlar yaptık. 2018’de döviz kurlarından kaynaklanan sıkıntılara rağmen frene basmadık. Babacan Premium projesini tamamlama aşamasına getirerek, yüzlerce daireyi söz verdiğimiz tarihlerde teslim ettik. Babacan Premium ve Babacan Port Royal projelerimizde sunduğumuz senetsiz, banka kredisiz ve kefılsiz, yüzde sıfır faizli ödeme seçenekleriyle yatırımcılarımızla kurduğumuz dostluğu pekiştirdik. Projelerimiz, yurtdışında yaşayan gurbetçiler ve başta Körfez ülkelerinden olmak üzere çok sayıda ülkeden yabancı yatırımcıların gözdesi olmayı sürdürüyor. Arazi geliştirme alanında da fark yaratan bir holding olarak özellikle Kanal İstanbul bölgesindeki arazi yatırımlarımızla yeni projelerimizin de planlamaları içerisindeyiz. 2019’da da doğru lokasyondaki kaliteli ve uygun fiyatlı 'projelerimizle sektörün önde gelen marka isimlerinden biri olmaya devam edeceğiz. Yılsonu hedeflerimize ulaştık. 2019'un bir sıçrama yılı olacağını düşünüyoruz.
“Sektör kurumsal firmalara kalacak"
Osman Cem ÇANKAYA/ YP İnşaat Yönetim Kurulu Üyesi
2018 yılı sektörümüz için zor bir yıl oldu. Kurlardaki hareketlik nedeniyle yılın özellikle ikinci yarısı çok daha sıkıntılı geçti. Son 2 çeyrekte ciddi daralmalara şahit olduk. Özellikle altyapısı yetersiz, profesyonel olmayan firmaların hızla elendiklerini gördük. Plansız büyüme içinde olan ve yanlış projelerle ilerleyen firmalar da yılın ikinci yarısından ciddi kayıplarla çıktılar. Bu arada ne yazık ki çok sayıda konkordato isteyen firmayla karşılaştık. Hem üretici firmalar, hem de tüketiciler açısından 2018‘den ders alınacak çok şey olduğunu düşünüyoruz. Yaşanan bu tecrübelerden sonra 2019 yılından itibaren artık her önüne gelenin inşaat sektörüne girmeyeceğini düşünüyorum. Konut alıcıları da yaşadıkları bu kötü deneyimleri bir daha yaşamamak için gerçek anlamda profesyonel olan, kurumsal şirketleri tercih edeceklerdir. Yani sektör tamamen kurumsallaşmış firmalara ve gerçek anlamda sektörün içinden gelen profesyonellere kalacak. 2019 yılı enflasyon tahminim yüzde 18, büyüme yüzde 2, dolar/TL 6.2 TL, Euro 7.2 TL şeklinde.
“Gözümüz Güney ve Orta Afrika pazarında"
Baha AKIN / Hazartek inşaat Yönetim Kurulu Başkanı
2019 yılı merkezi yönetim bütçesi analiz edildiğinde, ülke ekonomisine kısa vadede faydalı olacak inşaat yatırımlarının devam edeceği görülüyor. Güney ve orta Afrika'daki inşaat yatırımlarını takip edeceğiz. Afrika ülkeleri olan Liberya ve Burkino Faso'da elektrik şebeke hattının olmayışı nedeniyle elektrik enerji ihtiyacı jeneratörler ile karşılanıyor. Bu ülkelere jeneratör ve aydınlatma kablo ve armatür ürünlerini pazarlamayı düşünüyoruz. Küresel büyümenin geçen yılın ikinci yarısından itibaren ivme kazandığını görüyoruz. Çin ve ABD arasındaki ekonomik savaş nedeniyle konjonktürel güçlerin bazılarının bu küresel büyüme içerisinde ekonomik açıdan zayıflayacağını tahmin ediyoruz. Küresel büyüme içerisinde ülkemizin, çalışma çağı nüfusunun güçlü artışı sürdürmesi ve hükümetin dış politikadaki insancıl yaklaşımları potansiyel büyüme görünümünü desteklediği için 2019'da yeterli performans gösterebileceğini düşünüyorum. 2019 yılı için beklentilerimiz şöyle: Enflasyon yüzde 8.50, büyüme 8.50, dolar/TL 5.90, Euro /TL 6.65.
“Yüzde 30 civarında bir büyüme bekliyoruz"
Murat KOSEREISOGLU / Securitas Türkiye Ülke Başkanı
Securitas olarak Pronet satın almasının da oluşturacağı sinerji ile yüzde 30 civarında bir büyüme bekliyoruz. Ciro büyümesinde hedeflerimizi yakalayacağımızı öngörürken, karlılık konusunda artan marj baskısı ile de karşılaşacağımızı düşünüyoruz. Yatırım tarafında teknoloji ve insana yatırım olarak iki planımız var. Yaklaşık 5 milyon TL’lik bir İK bütçemiz bulunuyor. Eğitim ve gelişim programları, burslar ve oryantasyon planları için. Ayrıca, fiziki güvenlik hizmetimizin tamamlayıcısı olan entegre güvenlik çözümleri için de (teknoloji + insan ) yaklaşık 12 milyon TL’lik bir yatırım planlıyoruz. 2019 yılında enflasyonu yüzde 16, büyümeyi yüzde 1.8, dolar/TL'yi ise 7.00 TL olarak öngörüyoruz.