İnşaat sektörü ‘üretimi ve satışları’ canlandıracak önlemler adına umutsuz!
Son günlerde sık sık gündeme gelen inşaat ve gayrimenkul sektörünün neredeyse bütün taraflarının ‘üretimi ve satışları’ canlandıracak önlemler adına oldukça umutsuz olduğu belirtildi.
Ekonomim yazarı Sadi Özdemir, bugünkü yazısında inşaat ve gayrimenkul sektörünü kaleme aldı. Peki konutta ve kirada en kötüsü geride kaldı mı? İşte Sadi Özdemir'in o yazısı...
Eminim ki inşaata, müteahhitlere, birden çok konutu olanlara çok kızanların büyük kısmı bu yazıyı sonuna kadar okuyamayacak. Okusalar da yine aynı biçimde düşünmeyi sürdürecekler. Elbette herkes istediği şekilde düşünebilir ve düşüncelerini de savunabilir. Fakat hem konut ve kira krizinin bir türlü çözülemeyişine kızıp hem de konut üretimini iyice baskılayan kararların alınmasını istemek en azından çelişkili bir durumdur.
Tuhaf bir biçimde üzerine lanetler okunmuş inşaat ve gayrimenkul sektörünün neredeyse bütün tarafları ‘üretimi ve satışları’ canlandıracak önlemler adına oldukça umutsuz. Genel kanaat ‘biz ilgili bakanlarımıza her şeyi anlattık fakat olumlu bir bakış yok. Artık söz bitti, konut ve kira krizi giderek derinleşince çözüm için adımlar atılır, biz de o zaman işimize bakarız’ şeklinde. Ben buna benzer cümleleri sektörün en büyük sivil toplum örgütlerinin başkanlarından ve en büyük konut üreticisi şirketlerin sahiplerinden de duydum. Tabii ki bu sektörün iş insanlarının ‘resmi görüşü’ daha yumuşak ve farklı. Önemli bir bölümü ‘faizler düşmeye başlarsa satışlar canlanır, 2025’in ilk çeyreğinde piyasa açılır’ diyor.
KONUT PAZARI NASIL ALT ÜST OLDU?
Ülkemizde konut pazarında 1 senede en çok ilk el (sıfır) konut satışı 659 bin 698 adet ile 2017'de gerçekleşti. O yıl toplam konut pazarı (ilk el + ikinci el) 1,4 milyon adet sınırını da aşmıştı. Sonraki dönemde Türkiye'de 1 senede en çok konut 2020 yılında satıldı. O sene satılan 1 milyon 499 bin 316 konutun 469 bin 740’ı ilk el konuttu. Aynı sene ipotekli (krediyle) satışı gerçekleştirilen konut sayısı 573 bin 337’ydi. Söz konusu bu rakamların en güncel yıllık hali, 2023 yılında 1 milyon 225 bin 926 adet yıllık satış, 379 bin 542 ilk el konut satışı ve 177 bin 748 ipotekli satış şeklinde gerçekleşti. 2024 Ocak-Haziran döneminde de Türkiye konut pazarında 545 bin 74 adetlik toplam satış, 173 bin 324 adet ilk el satış gerçekleşti. İpotekle satışı gerçekleştirilen konut adedi 51 bin 415 adet oldu. Rakamları anlamlandırmak adına bazı oranları da sıralamak gerekli. 2017 yılında Türkiye'de satışı gerçekleştirilen konutların yüzde 46,8’i ilk el konutken, söz konusu bu rakam 2020 yılında yüzde 31,3’e ve 2023’te yüzde 31’e geriledi. İpotekli satışlar da aynı seneler itibarıyla 2017 yılında yüzde 33,6, 2020 yılında yüzde 38,2 ve 2023 yılında yüzde 14,5’e indi. 2024 Ocak-Temmuz’da da ipotekli satış oranı yüzde 9,4’e kadar düştü. Söz konusu bu rakamların en yalın anlamı şu şekilde:
- 2018'e kadar Türkiye toplam konut pazarında yüzde 45-49’u ilk el yani yeni konut satılırdı. Sonra söz konusu bu oran yüzde 30-31 arasına geriledi ve oturdu.
- Toplam pazarda 2. el konut satışlarının payı yüzde 53’ten yüzde 69’a çıktı. Kredi ile satılan konut oranı yüzde 33,6’dan yüzde 9,4’e indi.
- Yıllık konut pazarını yüzde 30 oranında küçüldü, yeni konut arzı yüzde 50 küçüldü. Konut ihtiyacı (talebi) yaşanan depremlerin etkisiyle fiziki ve psikolojik olarak arttı.
- Birkaç sene ‘ilk el konut arzındaki gerileme’ sebebiyle 2. el konut pazarı büyüdü fakat orada da artık sert bir daralma yaşanıyor. Şu an için ‘Fiyatlar düşünce alırım’ diyenlerle ‘fiyatlar düştü birkaç sene sonra satarım’ diyenlerden ibaret 2. el konut pazarımız var.
- Kentsel dönüşüm hızlandığı zaman ‘kiralık konut talebinde’ yeni bir yükseliş dalgası yaşanacak. Konut arzı 3 sene içerisinde eski günlerine dönemeyeceğine göre hem konut fiyatları hem de kiralarda ‘alıcı yönünden’ kriz derinleşecek. Bu konuda en kötüsünü yaşamadıkça gerekli adımlar da atılmayacak, reform nitelikli çözümler konuşulmayacak.
156 ARSA PAYINI 2 GÜNDE SATTI
Son günlerde sık sık gündeme gelen Konut kredilerindeki ‘miktar ve faiz krizi’ sürerken, bazı firmalar söz konusu bu talebi kaçırmamak için yenilikçi yöntemler geliştirdi. Aşamalı Konut Sahibi Olma Sistemi’nin kurucusu olan Fuzul Topraktan, mega kent İstanbul Başakşehir’deki 2. projesi ‘Başakşehir Ayazma’daki 156 konuta denk gelen arsa oranını satışa sundu. Yurttaşlar yalnızca 2 günde arsa oranlarının tamamı satın aldı. Söz konusu projede, 62 metrekare ile 180 metrekare arasında farklılık gösteren konutların arsa oranları satıldı. 24 aya ulaşan vade seçenekleri de bulunan projenin inşaatı, sözleşme tarihinden itibaren 16 ay sonra başlayacak. Arsa oranları 1 milyon 650 bin TL'den başlayan fiyatlarla satıldı. Söz konusu oroje 7 bin 117 metrekare alan üzerinde inşa edilecek ve 2 oda 1 salon, 3 oda 1 salon, 4 oda 1 salon konutlardan oluşacak.
Fuzul Topraktan Genel Müdürü Aydın Özkan konu ile ilgili olarak yaptığı açıklamda "Atatürk Olimpiyat Stadı’nın tam karşısında hayata geçirilecek olan Başakşehir Ayazma projesi, Başakşehir Çam ve Sakura Devlet Hastanesi, İstoç, Masko, İkitelli OSB ve Mall Of İstanbul AVM gibi önemli lokasyonlara yalnızca 5 dakikalık uzaklıkta yükseliyor. Yurttaşlarımızın barınma ihtiyacını görüyoruz ve her geçen gün artış gösteren bir motivasyonla konuta erişim probleminin çözümünün bir parçası olmak için çalışıyoruz. Ülkemizin geleceğine güvenen sektör temsilcisi olarak, İstanbul ve diğer şehirlerimizde yatırımlarımıza aynı kararlılık ve azimle devam edeceğiz" diye konuştu.
