İrlanda'da emlak krizi devam ediyor!

Yıkım çalışmaları en son, 2 yaşında bir çocuğun (muhtemelen köpek kovalıyordu) çiti aşarak, bir kısmı inşa edilmiş evlerin arkasında bulunan su birikintisinde boğulduğu bir yerleşim kompleksindeydi. John Burke yıkmak üzere olduğu evlerin bir zamanlar 450 bin dolar değerinde olmasını hayretle karşılıyor. Yerle bir edeceği metruk binanın değerinin 500 bin dolar olduğunu tahmin ediyor. Burke, "Bu evlerle hiçbir şey yapamazsınız. Onları tamamlamanın maliyeti çok yüksek. Burada böyle bir piyasa da yok. İş de yok. Yapıları o haliyle sahipsiz bırakmak da tehlikeli."diyor. Bundan on yıl önce, İrlanda'nın yükselen ekonomisini, fiyatlarda ve binalarda ciddi bir artış gören konut piyasasından daha iyi simgeleyen bir şey olamazdı. Piyasadaki gerileme döneminden sonra toparlama çabalarının maliyetini ve karmaşıklığını da, tamamlanmamış veya standartların altında olduğu ispatlanan binlerce evle ne yapılacağı sorusundan daha iyi gösteremezdi. Benzer problemleri yaşayan diğer ülkeler, örneğin İspanya da bu konuyla uğraşıyor ancak hiçbir ülke 2014 yılının sonunda yaklaşık 40 kadar sorunlu imarı yıkmayı hedefleyen İrlanda kadar işi ileri götürmedi. Gelecekte daha fazla sayıda yıkım ihtimali de mevcut. Ancak; hükümetin tahminine göre bin 300 hayalet konut ve yüz binlerce oturulmayan evin bulunduğu bir ülkede, yıkım programı problemi çözme noktasında devede kulak kalıyor. 2000'li yıllarda İrlanda bina teftişlerinin güvene dayalı olmasına izin verdi. Sonuç olarak çoğu insan yangın tehlikesi olan, bataklık zeminde bulunan, hatalı veya eksik drenaj sistemiyle inşa edilen evler için yüksek meblağlar ödedi. Debbie Cox, Ballymahon'daki yarı müstakil evi için 2005 yılında 255 bin dolar ödemişti. Ancak kuvvetli bir yağmur yağdığında, dışarıdan gelen lağım kokusu yüzünden ev dayanılmaz bunaltıcı olabiliyordu. Bahçe mobilyalarını da elinden çıkarmıştı, çünkü bahçedeki çamura batıp duruyorlardı. Yüzeye çok yakın bir şekilde döşenen su boruları soğuk havalarda donuyordu. Cox evi için 95 bin dolardan fazlasını kazanıp kazanamayacağından şüpheli. Evinin bulunduğu kompleksteki yani Dublin'e arabayla iki saat uzaklıktaki Hawthorn Meadows'ta bulunan diğer evlerin çoğunun aylık kirası yaklaşık 500 dolar. Kendisi ise mortgage için ayda bin 100 dolar ödüyor. "İrlanda'nın düzeltildiğini düşünmüyorum. Hem de hiçbir şekilde. Madem düzeltildi, bizim gibi insanlar niye var?"diyor. 2007 yılında zirveye çıkan konut fiyatları genel olarak neredeyse yüzde 50 azaldı. Fakat İrlanda'nın emlak piyasası hakkındaki haberlerin hepsi de kötü değil. İrlanda önümüzdeki birkaç hafta içinde uluslar arası kurtarma programını resmi olarak tamamlayan ilk eurozone ülkesi olurken, uzmanların belirttiğine göre Dublin'de konut talebi de yüksek. Cavan, Donegal, Roscommon ve Longford da dahil batı veya merkez ilçelerindeki hayalet konutların çoğu, imarcıların inşaat için vergi teşviki aldığı ve ekonomik kriz sonrası etkilerin hala açıkça görüldüğü kırsal bölgelerdeler. Köylerin ana sokakları, üzerlerine tahta çakılarak kapatılmış dükkânlarla dolu. İrlanda Ulusal Maynooth Üniversitesi, Bölgesel ve Konumsal Analiz Enstitüsü, İrlanda da 2010 yılında 300 binden fazla yeni boş ev, 12'den fazlası oturulmayan veya tamamlanmamış evler ile birlikte 621 konut imarı olduğu kararına vardı. Uzmanlar, bazı standartların altındaki konut sahiplerinin mortgage ödemeleri yapmaktan vazgeçebileceğini, bunun da İrlanda'nın hali hazırda sıkıntılı olan bankaları için daha fazla probleme yol açacağını söylüyor. İrlanda Merkez Bankası'na göre, ödemelerinde geri kalan insanların sayısı geçen senenin son çeyreğinde de artmaya devam etti ve 99 bin 189'a ulaştı. Bu süre zarfında Bayan Cox ve eşi yüz üstü bırakılmış olduklarını hissettiklerini ve bundan sonra ne yapacaklarından emin olmadıklarını söylüyorlar. "Büyük bir hayal kırıklığı… Örnek daire o kadar güzeldi ki."

Suzanne Daley/Sabah The New York Times