İstanbul'da hafriyat dökümü rant oldu

Dere yatakları üzerindeki yapılaşmaların artmasıyla birlikte açılan "kaçak" döküm alanları yeni sel felaketlerine davetiye çıkarıyor

İstanbul'da son 50 yılda madencilik faaliyetleri sonucu, tahribata uğrayan 10 bin hektarlık orman alanı, son yıllarda "rehabilitasyon" çalışmaları adı altında yürütülen usulsüz toprak döküm işleriyle geri dönülmez zarara uğradı.

Dere yatakları ve su havzaları üzerindeki yapılaşmaların artmasıyla birlikte birbiri ardına açılan "kaçak" döküm alanları ise yeni sel felaketlerine davetiye çıkarıyor. Orman Mühendisleri Odası (OMO) Marmara Şube Başkanı Besim Sertok, "Döküm alanları İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin (İBB) şirketlerine düşük bedellerle tahsis ediyor. Daha sonra taşeronlara devredilen döküm işlerinden üçüncü kişiler büyük bir rant elde ediyor" dedi.

OMO Marmara Şube Başkanı Sertok, orman alanlarındaki toprak dökümünün Orman Genel Müdürlüğü'nün yetkisi dahilinde olmasına karşın İBB'nin rant elde etmek için sisteme dahil olduğunu söyledi. İBB'nin etkisinin ormanlık alanlardaki tahribatı arttırdığına da dikkat çeken Sertok, şöyle konuştu:

"Toprak döküm işinin bir yanında Orman Müdürlüğü diğer yanında ise İBB var. Bu alanlar orman sahası içinde olduğu için maden şirketlerine maden çıkarılması için devredildiğinde, kazılan çukurların doldurularak ve ağaçlandırılarak geri verilmesi şartı konmuştu ve dolum işleri şimdiye kadar Orman Genel Müdürlüğü'nün organizasyonunda sürüyordu.

Ancak son yıllarda İstanbul gibi kentlerde yüksek rant alanı haline gelmesi nedeniyle belediyenin müdahalesi başladı. İBB, kendisine verilen yetki çerçevesinde kamyonları taciz ederek, kamyonlara çeşitli nedenlerle cezalar kesti ve sisteme dahil oldu. Bu işleri yasal prosedüre uydurarak organize eden birkaç şirket oluşturuldu. Bu şirketlerin, devlet kurumlarıyla bağlantıları var ancak bu bağlantılar belgelenemediği için usulsüz dökümlerin ve haksız kazançların önüne geçilemiyor."

Sertok, Orman Genel Müdürlüğü'nün toprak döküm alanlarını ihale ile firmalara vermesine karşın son dönemde arazilerin İBB'nin şirketlerine ihalesiz tahsis edildiğine de dikkat çekti.
İBB şirketlerine tahsis edilen yerlerdeki birim fiyatlarının çok düşük olduğunu da kaydeden Sertok, şunları söyledi:

"İhale ile verilen yerlerin birim fiyatları yüksek tutulmasına karşın aralarında İBB'nin şirketlerine verilen tahsis bedeli son derece düşük. İlk aşamada toprak döküm işini belediye yürütüyormuş gibi görünse de şirketler üçüncü kişi ve kurumlara bu işi taşeron olarak devrediyor. Geliri de çoğu zaman kim olduğu dahi bilinmeyen şirketler kazanıyor.

Toprak döküm işlerine birtakım kamu yöneticilerinin siyasi baskısı karışınca gereğinden fazla döküm yapılmaya başlandı. Çukurlar dolup üzerlerinde tepeler oluştu. Bu tepeler yağışlarda kayarak diğer ağaçlık kısımlara zarar vermeye başladı. Ormanların topografik yapısı bozuldu."

İstanbul'u vuran sel felaketinde Başakşehir'de İBB'nin iştiraklerinden KİPTAŞ'ın "yasal" olarak dere yatağına yaptığı dökümün sel felaketinin boyutlarını arttırdığını da kaydeden Sertok, OMO'nun toprak döküm alanları üzerine yapılan dökümlerin sel felaketine etkileriyle ilgili yakın bir tarihte rapor yayımlayacaklarını söyledi.
Sertok, "Başakşehir'in ortasından geçen kuru bir dere var. Başakşehir gecekondu bölgesi değil. KİPTAŞ'ın planladığı, yasal bir yerleşim bölgesi. Ancak, içinden geçen dereler yasal izinle doldurulup, rekreasyon alanı haline getirildi. Bir hafta öncesine kadar sel sonucu bölgeye gelen molozlar, süs havuzlarının içinde duruyordu. Bu tip sözde kaçak olmayan uygulamalar benzer risklere davetiye çıkarıyor" dedi.

Orman Genel Müdürlüğü yetkilileri ise orman alanları içinde belediyelere tahsis edilen bölgelerin olmadığını belirterek, rehabilitasyon çalışmalarının basit bir toprak dökümü ve depolama işi olmadığı maden ocaklarının ağaçlandırılması amacıyla yapıldığına dikkat çektiler.

1996-2007 yılları arasında ihale edilen toprak döküm alanları, metrekareleri ve döküm hacimleri
Bağlı olduğu işletme Döküm Hacmi (metreküp)  Adedi   Döküm alanı/m²
Kanlıca İşletmesi 2 milyon 15        444 bin 57
İstanbul İşletmesi 62 milyon 15     2 milyon 693 bin 990
Bahçeköy İşletmesi 847 bin 619  4                 108 bin 040
Şile İşletmesi  6 milyon 10                 551 bin 609
Çatalca İşletmesi 752 bin 457 2                   79 bin 704
TOPLAM  72 milyon 48         3 milyon 877 bin

İBB'ye tahsis edilen sahalar
Yeri   Veriliş Tarihi  Döküm alanı m² Döküm Hacmi (metreküp)
Silivri-Yamantepe       Eylül 2005  49 bin 234   339 bin 180
Kemerburgaz/lhsaniye Eylül 2002  30 bin    10 milyon 444 bin Gaziosmanpaşa  5 Mart 2007  1 milyon   26 milyon 354 bin
Sahilköy/Kuma           12 Mart 2007  239 bin 159   4 milyon 769 bin
TOPLAM     1 milyon 484 bin   41 milyon 908 bin

Deniz Tatarer/Cumhuriyet