Kanal İstanbul, çevrede yaratacağı rantla yapılabilir!

Panama Kanalı 77 km, Süveyş Kanalı 163 km uzunluktadır. Açık anlatımı ile düşünülen kanalın daha büyükleri yapılmıştır. Bu da yapılabilir.

Panama Kanalı ve Süveyş Kanalı yapılırken kolaylıkla para bulunmuştur. Çünkü yatırımcılar, alternatifi olmayan, gemiler için yolu büyük ölçüde kısaltan projelere soyunmuşlar ve de proje bedelini geçiş ücretleriyle geri alabileceklerini hesaplamışlardır. Ve de geri almışlardır.

Kanal İstanbulun ise alternatifi var. O da Montrö Sözleşmesi ile uluslararası trafiğe açık olan İstanbul Boğazıdır. Kanal İstanbula yapılacak yatırımın geçiş ücretleri ile yatırımın geri alınması mümkün olamayacak. Bu nedenle Kanal İstanbulun yap-işlet modeli ile yabancı sermaye tarafından inşası zordur.

Tünel İstanbul için para bulmak imknsız değil. Hem de proje öz kaynak ile finanse edilebilir. Eğer proje bir kamu projesi olarak geliştirilir ve kanal için yapılacak istimlak sırasında, kanalın iki yanındaki geniş topraklar Devlet Arsa Ofisi mülkiyetine geçirilir ise kanalın yaratacağı arsa rantı ile kanal inşa maliyeti karşılanabilir.

Rant ona buna gitmemeli
Aksi halde arsa rantı onun bunun cebine girer. Kanalın çevresindeki geniş bölgenin Devlet Arsa Ofisi mülkiyetine girmesinin çok büyük bir yararı da, kanal çevresindeki gelişmelerin disiplin altına alınması olacaktır. Kanal çevresinde gelişi güzel, çarpık yapılaşma ancak böyle önlenebilir.

Kanalın maliyeti 40 milyar dolar dolayında olabilir. Mimar Sinan Gerim, bir süre önce Haliçi, Kağıthane ve Alibeyköy dereleri üzerinden Büyükdereye bağlayacak bir proje hazırlamış ve Erdoğana sunmuştu. Bağlantı 25 metre derinlikte 100 metre genişlikte olacak proje 2 yılda bitecekti. Kazı işi Çılgın Proje diye adlandırılan Kanal İstanbulun yarısından az olan bu projenin 20 milyar dolar olacağı hesaplanmıştı.

Bu hayal Kanuninin hayali
Marmarayı Karadenize bağlamak, eski yıllardan beri devlet adamların hayalidir. Kanuninin İznik Gölü, Sapanca Gölü ve Sakarya Nehri üzerinden Marmarayı Karadenize bağlamak için araştırmalar yaptırdığı bilinir. Kanuninin Sadrazamı Sokullu Mehmet Paşa 1564te Mimar Sinanı bu iş için görevlendirmiş, bir sonuç alınamamıştır. Sokullu, Karadenize dökülen Don nehri ile Hazara dökülen Volga nehri arasında tünel kazarak iki denizi birbirine bağlamak için yola çıkmış, hatta üçte birini de kazdırmıştı. (Kanalı 1952de Ruslar tamamladı.)
Süveyş Kanalı, Yavuz Sultan Selimin hayalidir. (1869da İngilizler tamamladı.) Kanal İstanbul Projesi başlamadan, (1) İstanbula göçü hızlandıracak (2) İstanbulda rantı yükseltecek, (3) İzmitten Trakyaya geniş alanların beton tarlasına dönmesine yol açacak, (4) Ankaradan Edirneye doğru bir yoğunlaşma ortaya çıkacaktır.

Projenin öncelikle kimlere yararı olacak İnşaatçılara, çimentoculara, demircilere, düz işçilere iş imknı yaratacaktır. Çok kimse rant zengini olacaktır. (Hatırlayınız: Bu projenin yanında ufak kalan Keban Projesi gibi projeler bile nasıl arazi rantı yarattı!) Tabii ki alt yapı yatırımları, inşaat harcamaları ekonomiye hareket getirir. Ama önemli olan katma değer yaratan üretimdir. Tarımsal ve sınai üretimdir. Ülkenin kıt kaynakları öncelikle tarım ve sanayide üretim artışını sağlayacak ekonomik büyüklükteki hayal projelerine, çılgın projelere yönlendirilir ise, üretimin yaratacağı gelir ile kanal İstanbul gibi hayal projelerine para bulmak kolaylaşır.

Sn Erdoğan, günlerce tartışılacak bir konuyu gündeme getirdi. Bu projeyi tartışırken ana konumuzu unutmayalım. Ana konumuz üretimdir, istihdamdır.

Güngör Uras/Milliyet